Già hóa dân số: Một số vấn đề đặt ra với chính sách bảo hiểm xã hội và chính sách hưu trí

Việt Nam là một quốc gia có thu nhập trung bình thấp nhưng lại nằm trong các quốc gia có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới. Việc tiếp tục nghiên cứu xây dựng và điều chỉnh chính sách, đặc biệt là chính sách an sinh xã hội nói chung và chính sách BHXH, chính sách hưu trí nói riêng đang đặt ra những yêu cầu mang tính thách thức không chỉ với ngành bảo hiểm xã hội mà cho toàn hệ thống chính trị.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Già hóa dân số: Một số vấn đề đặt ra với chính sách bảo hiểm xã hội và chính sách hưu trí HỘI THẢO KHOA HỌC “PHÁT TRIỂN XÃ HỘI HỌC CÔNG Ở VIỆT NAM”GIÀ HÓA DÂN SỐ: MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA VỚI CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ CHÍNH SÁCH HƢU TRÍ ThS. Nguyễn Thị Hồng Khoa Xã hội học Trường Đại học KHXH&NV, ĐHQG TP. HCM Email: hongnguyen@hcmussh.edu.vn Tóm tắt: Già hóa dân số hiện nay đang là vấn đề mang tính quốc tế. Già hóa dân số tácđộng tới mọi mặt của đời sống kinh tế và xã hội. Nó đặt ra những thách thức lớn, có tácđộng lâu dài cho đất nước trên tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội như tăng trưởng kinh tế,đầu tư, tích lũy, lao động. chăm sóc y tế, an sinh xã hội, thiết kế hạ tầng,…và đặc biệt làcông tác an sinh xã hội và chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi63. Các chính sách về bảohiểm xã hội (BHXH) và chính sách hưu trí có tác động và ảnh hưởng đến quá trình già hóadân số. Việt Nam là một quốc gia có thu nhập trung bình thấp nhưng lại nằm trong các quốc giacó tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới. Việc tiếp tục nghiên cứu xây dựng và điều chỉnhchính sách, đặc biệt là chính sách an sinh xã hội nói chung và chính sách BHXH, chính sáchhưu trí nói riêng đang đặt ra những yêu cầu mang tính thách thức không chỉ với ngànhBHXH mà cho toàn hệ thống chính trị. Già hóa dân số cũng là thách thức đối với hệ thống y tế Việt Nam như: gia tăng các bệnhmãn tính, chi phí y tế tăng cao vì chi phí y tế cho người cao tuổi cao gấp 7-10 lần người trẻ;khả năng cung cấp dịch vụ y tế cho người cao tuổi còn nhiều hạn chế; thiếu nhân lực đượcđào tạo - thiếu đội ngũ y bác sỹ được đào tạo chuyên về chăm sóc người cao tuổi tại hệthống Khoa Lão ở các bệnh viện tại Việt Nam; thiếu người chăm sóc tại gia đình và cộngđồng,…đó là những vấn đề đang gây nhức nhối cho xã hội và cũng là điều mà tác giả bàiviết muốn làm rõ thêm. Từ khóa: già hóa dân số, chính sách bảo hiểm xã hội, chính sách hưu trí. 1. Đặt vấn đề Hiện nay trên thế giới có gần 7 tỷ người và 1/9 trong số này là người từ 60 tuổi trở lên.Theo số liệu dự báo của Quỹ Dân số Liên hợp quốc, đến năm 2050 dân số thế giới sẽ đạt 9,2tỷ người và tỷ lệ người từ 60 tuổi trở lên sẽ chiếm 1/5, nghĩa là cứ 5 người thì có 1 người caotuổi (NCT)64.63 Bài phát biểu khai mạc Hội thảo của bà Nguyễn Thị Minh - Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam tại Hộithảo chia sẻ kinh nghiệm BHXH bền vững trong bối cảnh già hóa dân số do BHXH Việt Nam tổ chức tại Hà Nội tháng2/2018.64 Bài phát biểu khai mạc Hội thảo của bà Nguyễn Thị Minh - Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam tại Hộithảo chia sẻ kinh nghiệm BHXH bền vững trong bối cảnh già hóa dân số do BHXH Việt Nam tổ chức tại Hà Nội tháng2/2018. 111 HỘI THẢO KHOA HỌC “PHÁT TRIỂN XÃ HỘI HỌC CÔNG Ở VIỆT NAM” Theo các chuyên gia nhân khẩu học của Tổ chức Dân số Liên Hợp quốc, tại Việt Nam,nhóm NCT từ 60 tuổi trở lên chiếm 10,2% dân số. Theo GS. TS. Bùi Thế Cường, “quá trìnhgià hóa của Việt Nam bắt đầu từ giai đoạn năm 2000-2005” và năm 2017 Việt Nam chínhthức bước vào giai đoạn dân số già. Nhận thức rõ những thách thức này, trong thời gian quaChính phủ Việt Nam đã ban hành Luật Người cao tuổi, chương trình hành động quốc gia vềNgười cao tuổi và nhiều chính sách khác, với những điều chỉnh phù hợp trong bối cảnh kinhtế - xã hội cụ thể của đất nước, đặc biệt là các chính sách an sinh xã hội cho NCT tại ViệtNam nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu vật chất và tinh thần cho NCT. Trong những năm qua, Chính phủ Việt Nam đã có những chính sách ưu đãi đối với ngườicao tuổi, đặc biệt là những chính sách về vật chất và tinh thần như: chính sách bảo trợ xãhội, giảm giá vé, giá dịch vụ khi sử dụng một số dịch vụ và chính sách chúc thọ mừng thọ,… Về chính sách bảo trợ xã hội, đối với NCT từ 60 - dưới 80 tuổi thuộc hộ gia đình nghèokhông có người phụng dưỡng, hoặc có người phụng dưỡng nhưng người này đang ở chế độtrợ cấp xã hội hàng tháng thì được hưởng mức trợ cấp 180 nghìn đồng/người/tháng. Đối vớiNCT từ 80 tuổi trở lên thuộc hộ gia đình nghèo không có người phụng dưỡng, hoặc cóphụng dưỡng nhưng người này đang hưởng chế độ trợ cấp xã hội hàng tháng, thì đượchưởng mức trợ cấp 270 nghìn đồng/người/tháng. Đối với NCT được nhận nuôi dưỡng trongcác cơ sở bảo trợ xã hội quy định tại khoản 2 điều 18 Luật người cao tuổi, thì được hưởngmức trợ cấp 360 nghìn đồng/người/tháng. Đối với NCT đủ điều kiện tiếp nhận vào sốngtrong các cơ sở bảo trợ xã hội nhưng có người nhận chăm sóc tại cộng đồng theo quy địnhtại mục 4 điều 19 Luật NCT, thì được hưởng mức trợ cấp 360 nghìn đồng/người/tháng.Ngoài mức trợ cấp trên, khi NCT qua đời, còn được nhà nước hỗ trợ chi phí mai táng 3 triệuđồng theo quy ...