Già hóa dân số trong mối quan hệ kinh tế xã hội trên thế giới - Nguyễn Quốc Anh

Già hóa dân số chung trong phát triển xã hội kinh tế toàn cầu, phân loại xu thế khẩu học về già hóa, già hóa dân số trong phát triển xã hội kinh tế Việt Nam là những nội dung chính trong bài viết "Già hóa dân số trong mối quan hệ kinh tế xã hội trên thế giới". Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Già hóa dân số trong mối quan hệ kinh tế xã hội trên thế giới - Nguyễn Quốc Anh X· héi häc thÕ giíi X· héi häc sè 3 (95), 2006 125 Giµ hãa d©n sè trong mèi quan hÖ kinh tÕ - x· héi trªn thÕ giíi NguyÔn Quèc Anh D©n sè cao tuæi thÕ giíi ®· vµ ®ang gia t¨ng víi tèc ®é ngµy cµng nhanh. Sù giµ hãa d©n sè nhanh cã mèi quan hÖ chÆt chÏ ®èi víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña tõng quèc gia. Khi d©n sè b¾t ®Çu chuyÓn sang c¬ cÊu giµ hãa th× nhãm ng−êi trong ®é tuæi lao ®éng lín, lùc l−îng lao ®éng dåi dµo nh−ng ®ång thêi còng kÐo theo viÖc thiÕu c«ng ¨n viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng, ®Æc biÖt lµ ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. Khi giµ hãa d©n sè t¸c ®éng m¹nh, lùc l−îng lao ®ång gi¶m, ®ång thêi kÐo theo quÜ phóc lîi x· héi ph¶i lín ®Ó gi¶i quyÕt chÝnh s¸ch, chÕ ®é cho nhãm ng−êi cao tuæi. §©y lµ mét vßng trßn biÓu hiÖn c¸c mèi quan hÖ kh¨ng khÝt gi÷a giµ hãa d©n sè vµ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. §Æc biÖt trong xu thÕ chung cña toµn cÇu hiÖn nay, tû lÖ nghÌo ®ãi gi¶m nhanh, nh÷ng ch−¬ng tr×nh ch¨m sãc søc kháe, y tÕ, kh¸m ch÷a bÖnh ®¹t nhiÒu thµnh tù to lín. Ch−¬ng tr×nh Søc kháe sinh s¶n/kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh thµnh c«ng ë nhiÒu quèc gia. §êi sèng nh©n d©n nhiÒu khu vùc ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt. Tû lÖ ng−êi cao tuæi t¨ng nhanh, nhiÒu quèc gia ®· cã tuæi thä trung b×nh ë møc cao vµ giµ hãa d©n sè ®ang lµ xu thÕ tÊt yÕu. Nh÷ng ®iÒu nµy ®ßi hái cÇn sím ®¸nh gi¸ xu thÕ gi¸ hãa d©n sè trong mèi quan hÖ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ®Ó ho¹ch ®Þnh ®−îc nh÷ng chiÕn l−îc, kÕ ho¹ch dµi h¹n vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. 1. Giµ hãa d©n sè chung trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi toµn cÇu N¨m 2004, d©n sè tõ 65 tuæi trë lªn trªn thÕ giíi −íc tÝnh kho¶ng 461 triÖu ng−êi, t¨ng 10,3 triÖu ng−êi chØ sau cã mét n¨m tr−íc ®ã (2003). C¸c dù b¸o cho thÊy con sè t¨ng tuyÖt ®èi hµng n¨m vÒ ng−êi cao tuæi sÏ tiÕp tôc ®¹t 10 triÖu ng−êi/n¨m vµo thËp kû tíi, tøc lµ h¬n 850.000 ng−êi mçi th¸ng. N¨m 1990, trªn thÕ giíi cã 26 quèc gia cã d©n sè cao tuæi ë møc Ýt nhÊt 2 triÖu ng−êi. N¨m 2000, ®· cã 31 quèc gia ®¹t d©n sè cao tuæi víi møc ®ã vµ theo dù b¸o ®Õn n¨m 2030 con sè nµy sÏ lµ h¬n 60 quèc gia. Gia t¨ng d©n sè cao tuæi tõ tr−íc ®Õn nay lu«n ®ång nghÜa víi c¸c n−íc c«ng nghiÖp hãa ë ch©u ¢u vµ B¾c Mü. Thùc vËy, ngµy nay c¸c quèc gia c«ng nghiÖp hãa cã tû lÖ d©n sè cao tuæi cao nhÊt. Cho ®Õn tr−íc nöa ®Çu thÕ kû 21, mét sè quèc gia nµy sÏ cã sè l−îng «ng bµ lín h¬n so víi con ch¸u d−íi 18 tuæi. Tuy nhiªn, c¸c quèc gia kÐm ph¸t triÓn còng ®ång thêi cã mét sè l−îng lín ng−êi cao tuæi vµ ®ang t¨ng nhanh, cô thÓ cã tíi 60% d©n sè cao tuæi trªn thÕ giíi sèng t¹i c¸c quèc gia kÐm ph¸t Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn 126 Giµ hãa d©n sè trong mèi quan hÖ kinh tÕ - x· héi trªn thÕ giíi triÓn vµ kho¶ng 279 triÖu ng−êi. Vµo n¨m 2030, tû lÖ nµy theo dù ®o¸n sÏ t¨ng ®¹t 71% (690 triÖu ng−êi). NhiÒu quèc gia kÐm ph¸t triÓn ®· vµ ®ang tr¶i qua sù gi¶m m¹nh vÒ gia t¨ng d©n sè tù nhiªn, ®iÒu t−¬ng tù nh− nh÷ng g× ®· diÔn ra ë c¸c quèc gia c«ng nghiÖp hãa tr−íc ®©y. Giµ hãa d©n sè th−êng ®−îc x¸c ®Þnh bëi sè ng−êi tõ 65 tuæi trë lªn (vµ ®«i khi lµ d©n sè tõ 60 tuæi trë lªn). H¬n 19% d©n sè cña Italia tõ 65 tuæi trë lªn khiÕn cho quèc gia nµy trë thµnh n−íc giµ nhÊt thÕ giíi. Trõ Nh©t B¶n, 20 quèc gia cã d©n sè cao tuæi cao nhÊt ®Òu ë ch©u ¢u. Tû lÖ t−¬ng tù cña Mü lµ t−¬ng ®èi trÎ so víi tiªu chuÈn cña ch©u ¢u víi Ýt h¬n 13% d©n sè tõ 65 tuæi trë lªn. Mü lµ n−íc xÕp thø 38 trong sè c¸c quèc gia cã d©n sè giµ nhÊt. Tû lÖ nµy ë Mü chØ t¨ng nhÑ vµo thËp kû ®Çu cña thÕ kû 21 bëi nhãm ng−êi sinh ra trong thêi kú bïng næ d©n sè (trong kho¶ng tõ 1946 ®Õn 1964) b−íc vµo tuæi 65. Tõ n¨m 2011, sù giµ hãa cña nhãm d©n sè nµy sÏ khiÕn cho tû lÖ d©n sè cao tuæi cña Mü ®¹t 20% vµo n¨m 2030. Tuy nhiªn, tû lÖ nµy vÉn thÊp h¬n so víi phÇn lín c¸c quèc gia t¹i T©y ¢u. B¶ng 1: Tû lÖ d©n sè cao tuæi theo vïng ®Þa lý n¨m 2000, 2015 vµ 2030 Vïng N¨m D©n sè 65 tuæi trë lªn D©n sè 85 tuæi trë lªn Ch©u ¸ 2000 5.9 0.9 2015 7.8 1.4 2030 12.0 2.3 Ch©u ¢u 2000 14.7 3.0 2015 17.6 4.7 2030 23.5 6.4 Mü La tinh/Caribe 2000 5.6 1.0 2015 7.6 ...