Giải pháp chống ngập úng cho TP HCM

Đây là giải pháp dựa trên công nghệ xây dựng đê bao bền vững nhưng chi phí thấp và đem lại hiệu quả nhanh
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giải pháp chống ngập úng cho TP HCMNgập úng nay đã thật sự trở thành “hiểm họa” cho môi trường của TPHCM. Thành phốđầu tư gần 16.000 tỷ đồng cho 4 dự án thoát nước lớn và chuẩn bị xây 200km đê bao,song tiến độ thi công quá chậm do gặp nhiều vướng mắc. Hy vọng, suy nghĩ và đề xuấtcủa người viết bài này sẽ góp phần đẩy nhanh tiến độ xây dựng các công trình mà nhândân thành phố mong đợi.1. Ứng dụng công nghệ mới “Cọc ván bê-tông cốt thép dự ứng lực dạng sóng” để làm đê bao vàkè kênh, rạch. Đây là sản phẩm do Tập đoàn PS Nhật Bản phát minh cách đây 50 năm, đượcứng dụng rất có hiệu quả ở Nhật. Cách đây 9 năm, Nhật đã dùng công nghệ này làm kênh dẫnnước cho Nhà máy Điện Phú Mỹ 1, với chiều dài 1.000m, rộng 45m, sâu 8,7m, đến nay côngtrình này vẫn bền vững và bạn đã chuyển giao công nghệ cho Việt Nam (Công ty cổ phần Bêtông 620 Châu Thới, Công ty cổ phần Xây dựng và Kinh doanh Vật tư).Cách làm bờ bao như hiện nay tại TP là quá tạm bợ. Nền đất TP yếu nhưng lại đắp bờ baobằng các loại đất nhão nhoét, lắm hữu cơ… nên dù có gia cố bằng cừ tràm vẫn dễ dẫn đến hiệntượng xói mòn, vỡ bờ khi thủy triều lên. Nhà nước phải chi hàng trăm tỷ đồng hàng năm để giacố, sửa chữa (167 tỷ)… mà vẫn không bền vững, mất nhiều đất (mỗi bờ bao rộng từ 2 – 3m),thiệt hại cây trái, hoa màu, đình trệ công việc làm ăn, ách tắc giao thông, ô nhiễm môi trường,dịch sốt xuất huyết phát sinh…Vậy tại sao không dùng cọc ván bêtông dự ứng lực dạng sóng để làm đê bao? Chỉ cần mất 1mđất chiều ngang, lại vô cùng bền vững vì sản phẩm này làm bằng thép cường độ cao, bêtôngmác cao (M700), nhờ cấu tạo “dạng sóng” nên có khả năng chịu lực tốt hơn rất nhiều so vớidạng phẳng, lại dễ thi công, ít ảnh hưởng đến các công trình lân cận. Tùy từng vị trí sức ép củatriều cường mà chọn độ dày cọc ván khác nhau (60 – 80 – 100 – 110 – 120 – 160 – 200mm) đểcó giá thành hợp lý, chỉ cần một lớp ván cọc cùng dầm mũ là đã trở thành con đê xinh xắn. Caotrình của đê phải đảm bảo an toàn sau 50 năm nữa. Nhà nước đầu tư xây dựng toàn bộ côngtrình, khi hoàn thành sẽ thu hồi vốn qua “phí chống ngập úng”. Ưu điểm của cọc ván này là dễthay thế, nơi nào không cần nữa thì có thể nhổ lên để sử dụng ở nơi khác.Những nơi cần kết hợp đê bao với đường giao thông thì dùng cọc ván bê tông đóng về 2 phía rồiđổ đất, cát, đá, tráng nhựa thì sẽ thành đường, tất nhiên phải có dầm dằng và dầm mũ.Dùng cọc ván bêtông để làm “đập” ở các cửa kênh, rạch… có cửa đóng, mở cơ học cũng rấtthuận tiện. Đóng lại khi triều cường lên quá cao, mở ra khi triều cường xuống để thay nước. Ởcác cửa đập cần có “trạm bơm dự phòng công suất lớn”, trạm bơm này chỉ vận hành khi “cầnthoát nước cưỡng bức”, tức những lúc mưa to và triều cường dâng cao. Vì vậy, có thể ví triềucường là một máy bơm khổng lồ để thoát nước khi triều cường xuống nhưng không cần sử dụngnăng lượng, nên ta cần khai thác triệt để cơ chế này.Diện tích toàn thành phố ta khá rộng (khoảng 2.095km2), lại lắm kênh, rạch, nên làm đê bao chotoàn thành phố thì rất khó. Theo chúng tôi, nên nghiên cứu làm đê bao cho “từng khu vực”, chọncác khu vực thường xuyên bị ngập do triều cường làm thí điểm trước, khi có kinh nghiệm mớimở rộng thực hiện tiếp theo.2. Với hơn 1.000km kênh, rạch là nơi thoát nước tốt nhất, song hiện nay lại bị lấn chiếm, san lấpvô tội vạ, lại không được nạo vét định kỳ, bao nhiêu rác, nước thải độc hại đổ hết xuống, trởthành những con “kênh nước đen”… Cần phải cương quyết giải tỏa, chỉnh trang và định kỳ nạovét.- Cần công khai công bố quy hoạch tất cả các kênh, rạch ở thành phố, công bố lộ trình giải tỏa,khuyến khích những ai tự nguyện giải tỏa sớm (như cấp đất, đền bù thỏa đáng…), cương quyếtcưỡng chế những ai đi ngược lại lợi ích của đông đảo nhân dân thành phố.- Dùng cọc ván bê tông tiền áp để làm kè hai bờ kênh, rạch là tốt nhất, nhanh nhất… so với làmkè đá dễ bị lún nứt do làm móng ở hai bờ kênh, rạch rất khó khăn.3. Nếu thành phố chấp nhận dùng “cọc ván bêtông cốt thép dự ứng lực dạng sóng” để làm đêbao, kè bờ kênh, rạch… thì nhanh chóng đầu tư cơ sở sản xuất sản phẩm này. Nếu sử dụngsản phẩm này làm kè lấn biển… thì ít ra phải làm hàng chục ngàn kilômét chiều dài bờ biển thìlo gì đầu ra cho sản phẩm.Doanh nghiệp này vừa sản xuất vừa thi công dưới hình thức tổng nhận thầu xây dựng chìa khóatrao tay, không lo thiếu việc làm vì không những ở thành phố mà còn nhiều tỉnh lân cận cũng cónhu cầu. Giá thành sản phẩm lúc đó chắc chắn sẽ giảm hơn nhiều so với việc làm thí điểm (nhưở thượng nguồn kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè, TPHCM).Trường hợp không muốn hình thành doanh nghiệp mới thì có thể liên doanh với hai doanhnghiệp đang sản xuất các sản phẩm trên là Công ty cổ phần Bê tông 620 Châu Thới và Công tycổ phần Xây dựng và Kinh doanh Vật tư, họ đã có kinh nghiệm nhờ thi công chống sạt lở, lấnbiển… ở nhiều tỉnh phía Nam.4. Cần có “Ban chỉ đạo hỗn hợp chống ngập, úng”, bởi chỉ một mình Sở Giao thông Công chínhsẽ gặp rất nhiều khó khăn vì việc giải quyết ngập, úng liên quan nhiều ngành, nhiều quận –huyện… Ban chỉ đạo này do một đồng chí có “đủ quyền lực”, có quyết tâm cao chỉ huy, biếtlắng nghe và tiếp thu những ý kiến xây dựng, đồng thời phải “quyết đoán”, không nên để “lắmthầy rầy ma”, “lắm cha con khó lấy chồng”… khiến việc giải quyết hiểm họa ngập, úng kéo dài,thiệt hại ngày càng lớn… Khối lượng công việc nhiều, đầu tư lớn nên phải có thời gian cần thiếtchừng 7 – 10 năm mới hoàn thành.5. Khi thành phố không còn ngập úng thì ngoài việc thu phí thoát nước, còn phải có thêm “phíchống ngập úng” để thu hồi dần vốn đầu tư, cũng như để trang trải phí vận hành cho cả hệthống. KS PHAN PHÙNG SANH (Phó Chủ tịch Thường trực Hội KHKT Xây dựng TPHCM) ...