Giải pháp kỹ thuật và ứng dụng một số dược chất phóng xạ theranostic

Bài viết Giải pháp kỹ thuật và ứng dụng một số dược chất phóng xạ theranostic cung cấp thông tin tổng quan về các dược chất phóng xạ, khái niệm thuật ngữ theranostic, liệu pháp trị liệu phóng xạ thụ thể peptide. Mô tả các chi tiết một số yếu tố kỹ thuật liên quan đến việc kiểm soát chất lượng của thuốc phóng xạ với các xét nghiệm và các thiết bị cần thiết trong phòng pha chế thuốc phóng xạ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giải pháp kỹ thuật và ứng dụng một số dược chất phóng xạ theranostic Tuyển tập báo cáo Hội nghị Khoa học và Công nghệ hạt nhân toàn quốc lần thứ 14 Proceedings of Vietnam conference on nuclear science and technology VINANST-14 GIẢI PHÁP KỸ THUẬT VÀ ỨNG DỤNG MỘT SỐ DƯỢC CHẤT PHÓNG XẠ THERANOSTIC THERANOSTIC RADIOPHARMACEUTICAL: TECHNOLOGICAL SOLUTION AND APPLICATON TRẦN NGỌC HƯNG QT Instruments – Singapore Tóm tắt: Với sự phát triển ngày càng nhiều thuốc phóng xạ phù hợp cho các ứng dụng chẩn đoán và điều trị (theranostics), việc sử dụng dược chất phóng xạ mới đã trở nên rộng rãi trên thế giới và đang được đẩy mạnh ứng dụng trong lâm sàng tại Việt Nam. Bài viết này cung cấp thông tin tổng quan về các dược chất phóng xạ, khái niệm thuật ngữ theranostic, liệu pháp trị liệu phóng xạ thụ thể peptide. Mô tả các chi tiết một số yếu tố kỹ thuật liên quan đến việc kiểm soát chất lượng của thuốc phóng xạ với các xét nghiệm và các thiết bị cần thiết trong phòng pha chế thuốc phóng xạ. Bài viết trình bày những cập nhật trong lĩnh vực dược phẩm phóng xạ cho bệnh nhân, đặc biệt trong chẩn đoán và điều trị khối u thần kinh nội tiết và tiền liệt tuyến. Từ khóa: dược chất phóng xạ, theranostic, kiểm soát chất lượng, 68Ga, 177Lu. Abstracts: With the development of ever more radiopharmaceuticals suitable for therapy and diagnostic applications (theranostics), novel compounds become widespread in the world and is being promoted for clinical applications in Vietnam. This paper provides a general overview of radiopharmaceuticals, new terminology such as theranostics, PRRT and addresses related technical issues such as quality control, equipments in a hotlab. Details regarding quality control of radiopharmceutical by test items and necessary equipments in a hotlab are described. This paper also provides an insight to bring updates in the field of radiopharmaceuticals into patients, especially in the diagnosis and treatment of neuroendocrine and prostate cancers. Keywords: radiopharmaceuticals, theranostic, quality control, 68Ga, 177Lu. I. Y HỌC HẠT NHÂN VÀ DƯỢC CHẤT PHÓNG XẠ 1.1. Y học hạt nhân Y học hạt nhân (YHHN) là chuyên ngành ứng dụng đặc tính bức xạ của đồng vị phóng xạ hoặc dược chất phóng xạ để nghiên cứu, đánh giá các quá trình sinh bệnh lý và chuyển hóa của cơ thể nhằm mục đích chẩn đoán, điều trị. Hiệu quả ứng dụng lâm sàng của YHHN đã đóng góp đáng kể vào việc tiên phong vận dụng khoa học tiên tiến, hiện đại, nâng cao chất lượng trong chẩn đoán và hiệu quả điều trị bệnh nhân, đặc biệt trong một số chuyên ngành như ung thư, tim mạch, tiết niệu và nội tiết …. 1.2. Một số thuật ngữ mới trong yhhn Theranostic(s) là một thuật ngữ mới, kết hợp của khái niệm chẩn đoán (diagnostic) và điều trị (therapeutic). Thuật ngữ Theranostic ra đời dựa trên yêu cầu của y học chính xác hay y học cá thể hóa, tại đó một mô hình trị liệu kết hợp việc ghi hình nhắm đích với điều trị nhắm đích nhằm nâng cao hiệu quả chẩn đoán, điều trị và theo dõi sau điều trị. PRRT (Peptide Receptor Radionuclide Therapy) hay liệu pháp trị liệu phóng xạ thụ thể peptide là một phương pháp trị liệu nhắm đích bằng cách liên kết một phân tử peptid nhỏ với một hạt nhân phóng xạ (thường phát tia β hoặc α) để cung cấp chính xác liều lượng bức xạ điều trị đến mục tiêu là các tế bào khối u và giảm thiểu tác hại đến các tế bào khỏe mạnh. 313 Tiểu ban D1: Ứng dụng kỹ thuật hạt nhân trong y tế Section D1: Application of nuclear techniques in healthcare Hình 1. Hình ảnh bên minh họa mô hình của thuốc phóng xạ bao gồm một phân tử liên kết liên kết mục tiêu đích và một phân tử liên kết với đồng vị phóng xạ. Ví dụ về các phân tử theranostic như DOTA-TOC, DOTA-TATE và PSMA-617. [1] [1] Anna Yordanova, Elisabeth Eppard, Stefan Kürpig, Ralph A Bundschuh, Stefan Schönberger, Maria Gonzalez-Carmona, Georg Feldmann, Hojjat Ahmadzadehfar and Markus Essler. “Theranostics in nuclear medicine practice” Onco Targets Ther. 2017; 10: 4821–4828.doi: 10.2147/OTT.S140671. (2017). 1.3. Dược chất phóng xạ Thuật ngữ hóa chất phóng xạ (radiochemical) dùng để chỉ một hạt nhân phóng xạ được kết hợp với một phân tử hóa học có các đặc tính nhất định. Dược chất phóng xạ (DCPX) hay thuốc phóng xạ (radiopharmaceutical) dùng để chỉ các hợp chất phóng xạ khi đưa vào cơ thể cho phép thể hiện các đặc điểm sinh lý, hoá sinh hoặc sinh lý bệnh mà không hề gây nên các biến đổi chức năng. Chúng cũng được coi như là các chất đánh dấu phóng xạ (radiotracer) vì với liều lượng nhỏ, không gây biến đổi dược học và được “đánh dấu” vào quá trình sinh lý và bệnh lý trong cơ thể. Hầu hết các DCPX là sự kết hợp của một phân tử có hoạt tính phóng xạ cho phép phát hiện từ ngoài với phân tử có hoạt tính sinh học hoặc thuốc có chức năng như một chất mang được tập trung và phân bố trong cơ thể. Một điểm cần lưu ý là sự khác biệt giữa hóa chất phóng xạ và dược chất phóng xạ. Hóa chất phóng xạ không an toàn để sử dụng cho người vì thiếu khả năng vô trùng và có thể gây dị ứng. 1.4. Dược chất phóng xạ và theranostic Thuật ngữ Theranostic được sử dụng nhiều trong những năm gần đây, được coi là “công cụ” cung cấp liệu pháp kết hợp chẩn đoán và điều trị đặc hiệu trên một cơ quan đích. Sử dụng PET ghi hình nhắm đích thụ thể khối u mà biểu hiện đặc hiệu trên bề mặt tế bào khối u đó. Thuốc phóng xạ điều trị được sử dụng nhắm đích khối u hoặc tế bào đã ghi nhận khảo sát. Phương pháp tiếp cận ghi hình Y học hạt nhân được cách mạng hóa bằng cách sử dụng thuật ngữ Theranostic [liệu pháp chẩn - trị nhắm đích (Rx) + kết hợp chẩn đoán (DX)] để thiết lập các công cụ nhắm mục tiêu phân tử đặc hiệu. Nó cung cấp ...