Giải phẫu tổng hợp hệ thống và định khu chi dưới (Kỳ 6)

Động mạch khoeo (a. poplitea) đi từ vòng cơ khép đến bờ dưới cơkhoeo.Lúc đầu động mạch đi chếch xuống dưới ra ngoài, khi đến giữa nếp gấp khoeo (điểm cách đều bờ sau của 2 lồi cầu xương đùi) thì chạy thẳng xuống theo trục của hố khoeo.Động mạch khoeo nằm rất sâu, giáp nền xương, trên 1 phản sợi và chỉ được đệm bởi cơ khoeo. Ở ngoài và nông, có tĩnh mạch khoeo và dây thần kinh chày. Động mạch, tĩnh mạch và thần kinh, có thể ví như 3 bậc thang bắc từ trước...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giải phẫu tổng hợp hệ thống và định khu chi dưới (Kỳ 6) Giải phẫu tổng hợp hệ thống và định khu chi dưới (Kỳ 6) Bài giảng Giải phẫu học Chủ biên: TS. Trịnh Xuân Đàn Động mạch khoeo (a. poplitea) đi từ vòng cơ khép đến bờ dưới cơ khoeo. Lúc đầu động mạch đi chếch xuống dưới ra ngoài, khi đến giữa nếp gấpkhoeo (điểm cách đều bờ sau của 2 lồi cầu xương đùi) thì chạy thẳng xuống theotrục của hố khoeo. Động mạch khoeo nằm rất sâu, giáp nền xương, trên 1 phản sợi và chỉ đượcđệm bởi cơ khoeo. Ở ngoài và nông, có tĩnh mạch khoeo và dây thần kinhchày. Động mạch, tĩnh mạch và thần kinh, có thể ví như 3 bậc thang bắc từ trướcra sau (từ sâu ra nông) và từ trong ra ngoài. Động mạch khoeo cung cấp máu cho khớp gối (5 nhánh gối) và cho cơ sinhđôi (2 nhánh). Thắt động mạch khoeo rất nguy hiểm, vì các nhánh nối với độngmạch đùi (nhánh gối xuống) hoặc với động mạch chày và mác (các nhánhquặt ngược) tạo thành mạng mạch quanh khớp gối và xương bánh chè. Mạngmạch này rất nhỏ không đủ để tái lập tuần hoàn. Ở bờ dưới cơ khoeo hay ngang mức cung gân cơ dép động mạch khoeochia ra 2 nhánh tận: động mạch chày trước cung cấp máu cho cẳng chân trước,động mạch chày sau cấp máu cho cẳng chân sau. Động mạch chày trước (a. tibialis anterior) đi qua lỗ trên màng liên cốt ratrước, vào khu cẳng chân trước, đi theo đường vạch từ hõm trước xương máctới điểm giữa 2 mắt cá chân, động mạch chạy giữa củ cơ cẳng chân trước (lồi củGerdy) và chỏm xương mác, nằm áp vào màng liên lốt, ở khe giữa cơ càng trướcvà cơ duỗi ngón chân ở trên hoặc cơ duỗi dài ngón cái ở dưới. Muốn tìmđộng mạch, bí quyết là tìm thấy khe cơ (nếu lấy lưỡi dao chọc vào khe, thì thấy ítmỡ sùi ra ngoài). Ở phần ba dưới cẳng chân, động mạch chày trước nằm áp vàomặt ngoài xương chày. Lúc đó, chỉ cốt thấy mào chày và banh 1 gân cơ (cơ cẳngchân trước) thì thấy động mạch. Ở cổ chân, động mạch chày trước chui dưới mạchãm gân duỗi và khi tới bờ dưới, thì đổi tên và gọi là động mạch mu chân. Động mạch chày trước cung cấp máu cho khớp gối (các nhánh quặtngược chày và mác) cho các cơ cẳng chân trước và ở cổ chân (động mạch mắt cángoài và trong). Động mạch mu chân (a. dorsalis pedis) đi giữa 2 mắt cá tới đầu saukhoảng liên cốt bàn chân thứ nhất, theo dọc cơ duỗi ngắn ngón chân (hay cơ muchân) cách độ lem ở ngoài, rồi đâm xiên xuống gan chân, để tiếp nối với độngmạch gan chân ngoài. Động mạch nằm áp vào xương cổ chân và bàn chân, nên cóthể lấy mạch ở mu chân. Động mạch mu chân cung cấp máu cho mu chân (cổ chân, bàn chân vàngón chân) bởi động mạch mu cổ chân, mu đốt bàn chân với các nhánh liên cốtvà các nhánh ngón chân. Động mạch mác chạy chếch ra ngoài, theo xương mác (áp vào bờ sau trongcủa xương) bị cơ gấp ngón cái phủ ở phía sau. Muốn tìm động mạch, phải dócvà tách chỗ bám của cơ. Động mạch mác cung cấp máu cho các cơ ở cẳng chânngoài và cổ chân. Động mạch chày sau (a. tibialis posterior) bắt đầu từ cung cơ dép, đi theotrục cẳng chân sau (giữa gấp khoeo và giữa hai mắt cá, cách bờ trong xương chàyđộ một khoát ngón tay), nhưng ở phần ba dưới cẳng chân chạy chếch vào trong đểtới rãnh gót và chia ra động mạch gan chân trong và ngoài. Động mạch chày sau ở phía trên đi giữa hai lớp cơ (lớp nông và sâu), ởphía dưới chạy giữa hai gân cơ gấp. Muốn tìm động mạch thì bí quyết là tìm thấykhoang giữa hai lớp cơ, có thể lấy cân nội cơ dép làm mốc hoặc rạch theo bờtrong gân gót, rồi thọc ngón tay vào và đưa ra trước, mãi lên tận trên, để bóclớp cơ. Động mạch chày sau cung cấp máu cho các cơ ở cẳng chân sau, ở mắt cátrong và ở gót. Ở cổ chân và ở trong ống gót, khi động mạch tới dưới mỏm chânđế gót thì phân ra làm 2 động mạch gan chân. Động mạch mác (a. peronia) tách từ động mạch chày sau dưới cung cơdép 4 - 5 cm. Động mạch mác chạy theo xương mác, áp vào xương, và khi tới gầncổ chân thì tận hết. Trên đường đi tách nhánh nuôi cơ mác, xương mác, nhánhxiên trước và nhánh nối với động mạch chày sau. Một số trường hợp nhánh xiêntrước rất lớn liên tiếp với động mạch mu chân thay thế cho động mạch chày trướcrất nhỏ. Động mạch gan chân ngoài và gan chân trong cung cấp máu cho ganchân. Động mạch gan chân trong nhỏ hơn gan chân ngoài và cung cấp máuchủ yếu cho ngón cái. Động mạch này chạy theo đường vạch từ mỏm chân đế gót,tới khoang liên cốt 1. Động mạch gan chân ngoài, sau khi đi từ củ sau trong xương gót, tới khoang liên cốt 4 (đoạn chếch), thì quặt ngang vàotrong tới khoang liên cốt 1 (đoạn ngang), tạo nên cung động mạch gan chân. Cung động mạch này tách các nhánh xiên lên mu chân, và các nhánh liêncốt gan chân (rồi mỗi nhánh này lại tách ra các nhánh ngón ...