Giải quyết các vấn đề xã hội cần phương pháp tiếp cận đúng: Trường hợp trẻ em đường phố

Bài viết "Giải quyết các vấn đề xã hội cần phương pháp tiếp cận đúng: Trường hợp trẻ em đường phố" tập trung trình bày các vấn đề cơ bản về trẻ em lang thang đường phố trên thế giới; nhìn ra những nguyên nhân kinh tế xã hội dẫn tới nạn trẻ em lang thang đường phố;...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giải quyết các vấn đề xã hội cần phương pháp tiếp cận đúng: Trường hợp trẻ em đường phốXã hội học, số 1 - 1993Trao đổi nghiệp vụ 81 Giải quyết các vấn đề xã hội cần phương pháp tiếp cận đúng: trường hợp trẻ đường phố * NGUYỄN THỊ OANH 1. Trẻ lang thang đường phố trên thế giới. Theo thống kê gần đây nhất (1991) thì trên thế giới số trẻ lang thang đường phố lên tới 100.000.000 em.Theo số liệu 1989, riêng Châu Mỹ La tinh có 50.000.000 và một mình Braxin:30.000.000 em. Trẻ em lang thang đường phố có hai loại. Một là do gia đình nghèo, tan vỡ, xuất phát từ các khu nhà ổ chuộtv.v.... làm việc kiếm sống (kể cả bằng phương tiện bất chính) và chơi phần lớn thời gian ngoài đường phố nhưngtối về với gia đình. Đó là đa số. Còn một thiểu số sống luôn ở đường phố. Đó là trẻ vô gia cư, hay không còn giađình hoặc còn gia đình nhưng sống tách rời với gia đình. Đó là chưa kể đến số đông hơn nhiều là trẻ sống với gia đình nhưng vì quá nghèo phải bỏ học, để lao độngphụ giúp gia đình, thiếu ăn, thiếu mặc, thiếu sự chăm sóc về mặt tinh thần. Kèm với nạn trẻ lang thang đường phố luôn luôn có vấn đề lạm dụng trẻ (sức lao động, tình dục, sử dụng trẻđể ăn xin v.v...) và ngược đãi trẻ (bạo lực của người lớn đối với trẻ, giữa trẻ với nhau, hãm hiếp, và cả bắt bớ tànsát như ở châu Mỹ La tinh), các tệ nạn xã hội như xì ke, ma túy, mại dâm... Ở nơi nào mà vấn đề trẻ lang thangđường phố có vẻ trầm trọng thì ta có thể đoán là sau lưng trẻ có một tổ chức của người lớn sử dụng trẻ trongbuôn lậu, dắt mối, ăn xin v.v... 2. Nhìn ra những nguyên nhân kinh tế xã hội dẫn tới nạn trẻ lang thang dường phố. Liên hiệp quốc, các tổ chức khoa học, các tổ chức bảo vệ trẻ em quốc tế thống nhất về nguyên nhân cấu trúccủa hiện tượng toàn cầu này. Sự hiện diện của hàng trăm triệu trẻ đường phố gắn liền với một hiện tượng thếgiới khác mà người ta gọi là “xi - căn - đan” của thế kỷ XX. Đó là hơn 1,2 tỷ người nghèo dưới mức tối thiểutrên 5 tỉ dân số thế giới. Thập kỷ phát triển 80 - 90 được gọi là thập kỷ thất bại vì nạn nghèo đói lan rộng. Ởnhiều nước trong vùng Châu Mỹ La tinh và châu Phi (Sahara) mức độ tăng trưởng kinh tế là con số âm. Cónước thụt lùi lại mức phát triển của ba bốn chục năm và trước. Đấy là một cuộc khủng khoảng toàn cầu và bạntrẻ lang thang đường phố gắn liền với nó được coi là một vụ “tàn sát tập thể đối với trẻ em”82 Giải quyết các vấn đề xã hội ... * Bài phát biểu tại Hội thảo khoa học về Bảo trợ, chăm sóc giáo dục trẻ em lang thang, hư và phạm pháp tại thànhphố Hồ Chí Minh ngày 26 - 28/5/1992 Bản quyền thuộc Viện Xã hội học www.ios.org.vn Xã hội học, số 1 - 1993 Nguyên nhân cơ bản của nạn nghèo đói mới này là mô hình phát triển kinh tế toàn cầu với sự bóc lột triệt đểcủa nước giàu đối với nước nghèo khiến cho tài nguyên phía Nam (nước nghèo) được đổ hết về phía Bắc (nướcgiàu). Tài nguyên chuyển từ Nam lên Bắc là vô hạn, còn Bắc xuống Nam, mức độ cho phép là 0,3%. Chính sáchép giá, trả nợ nước ngoài bắt buộc các nước nghèo phải thắt lưng buộc bụng. Hậu quả là ngân sách cho sứckhỏe, giáo dục, an sinh xã hội bị cắt giảm, môi sinh bị tàn phá, lương thực phải dành cho xuất khẩu. Trong nước thì các mô hình phát triển không cân bằng dẫn tới nghèo như: ngân sách nặng về quân sự vàcảnh sát, xây dựng khoa trương, đặt nặng xuất khẩu và sự làm giàu bất chính của một thiểu số có quyền lực,quản lý kém v.v... Không có một nguyên nhân duy nhất cho trề lang thang đường phố như mọi vấn đề xã hội khác mà cả chùmnguyên nhân, nhưng nghèo đói (do sự tương tác kinh tế chính trị của các quốc gia) được xem là nguyên nhân cộinguồn vì ngay cả ở các nước công nghiệp phát triển nạn thanh thiếu niên phạm pháp mang tính tâm lý nhiềuhơn, các nhà nghiên cứu cũng cho rằng nghèo, thất nghiệp, vô gia cư là những nhân tố quan trọng. Quá trìnhphát triển kinh tế xã hội vừa qua cũng sản sinh ra cái gọi là thế giới thứ tư nghĩa là những lõm cực nghèo giữaxã hội phồn vinh của các nước giàu. Người ta ước lượng ở châu Âu có 30.000.000 người nghèo (tương đối sovới ta), ở Mỹ cũng nhiều chục triệu và số người sống bằng trợ cấp, bữa cơm từ thiện, không có bảo hiểm y tế xãhội đã tăng nhảy vọt từ 30 năm nay. Hiện tượng trẻ em lang thang được xem như cái ngọn, phần nổi lên mặtnước của một tảng băng và cái nền to lớn hơn nhiều bên dưới là một tiến trình phát triển kinh tế xã hội đầy rẫyvấn đề: nợ nước ngoài, lạm phát, đô thị hóa hỗn độn, kỳ thị chủng tộc, bóc lột, bạo loạn, gia đình tan vỡ, sự tanrã của các giá trị xã hội. 3. Xã hội học về sự nghèo đói. N ...