Giáo dục tài chính và nâng cao hiểu biết tài chính cho người dân - Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt Nam

Mục tiêu của bài báo này là trình bày các đánh giá và tổng hợp các nghiên cứu trước đây về giáo dục tài chính, hiểu biết tài chính, vai trò của hiểu biết tài chính và giải pháp nâng cao hiểu biết tài chính cho người dân thông qua giáo dục tài chính ở các nước trên thế giới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo dục tài chính và nâng cao hiểu biết tài chính cho người dân - Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt Nam Hội thảo khoa học cấp Quốc gia “Phát triển kinh tế Việt Nam thích ứng với bối cảnh mới” GIÁO DỤC TÀI CHÍNH VÀ NÂNG CAO HIỂU BIẾT TÀI CHÍNH CHO NGƯỜI DÂN - KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM ThS. Nguyễn Thị Phương Thảo TÓM TẮT Mục tiêu của bài báo này là trình bày các đánh giá và tổng hợp các nghiên cứu trước đây về giáo dục tài chính, hiểu biết tài chính, vai trò của hiểu biết tài chính và giải pháp nâng cao hiểu biết tài chính cho người dân thông qua giáo dục tài chính ở các nước trên thế giới. Trên cơ sở đó, cùng với việc nhận định thực trạng về hiểu biết tài chính của người dân Việt Nam để đưa ra các khuyến nghị phù hợp. Từ khoá: hiểu biết tài chính (HBTC), giáo dục tài chính (GDTC) ABSTRACT FINANCIAL EDUCATION AND ADVANCED FINANCIAL KNOWLEDGE FOR PEOPLE - INTERNATIONAL EXPERIENCE AND LESSONS FOR VIETNAM This paper presents the evaluation and synthesis of previous studies on financial education, financial literacy, the role of financial literacy and solutions to improve financial literacy for people through financial education in countries around the world. On that basis, together with the assessment of the current situation of financial knowledge of the Vietnamese people to make appropriate recommendations. Keywords: financial literacy, financial education 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Hiểu biết tài chính (HBTC) của người dân và các vấn đề liên quan trong thời gian gần đây đang được các quốc gia trên thế giới quan tâm và ngày càng nhiều các nghiên cứu được thực hiện. Ở tầm vĩ mô, HBTC được xem là một trụ cột quan trọng cần thiết trong việc giúp chính phủ ở các quốc gia đang phát triển xây dựng sự ổn định kinh tế trong tương lai, góp phần giảm nghèo và tăng trưởng kinh tế (Faboyede và cộng sự, 2015). Dưới góc nhìn vi mô, HBTC được xem là yếu tố trung gian giữa giáo dục tài chính (GDTC) và tình trạng tài chính của mỗi cá nhân, cụ thể hơn, khi được GDTC một cách khoa học, HBTC được nâng cao và kết quả cuối cùng là tình trạng tài chính cá nhân được cải thiện theo hướng lành mạnh và tốt hơn (Son và cộng sự, 2018). HBTC được đánh giá không chỉ là một kỹ năng sống không thể thiếu mà còn là một năng lực trí tuệ quan trọng trong quá trình phát triển của một cá nhân (Adrianna Kezar và Hannah Yang, 2010). Bên cạnh đó, sự bùng nổ và tiến bộ vượt bậc của công nghệ đã tạo ra một thị trường tài chính năng động, đa dạng về sản phẩm và nâng cao về chất lượng, là điều kiện để mọi tầng lớp thu nhập được tham gia và tiếp cận với các sản phẩm tài chính. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực của việc mở rộng thị trường tài chính bằng công nghệ, quản lý tài chính của người dân cũng gặp nhiều rủi ro và thách thức hơn khi phải đối mặt với rủi ro thị trường, bất cân xứng thông tin, lừa đảo, gian lận, …(Irni Johan và cộng sự, 2021). Tuy nhiên, với góc nhìn chi tiết hơn, một số nghiên cứu gần đây đã tìm ra những bằng chứng xác thực về việc các khoá học quản trị tài chính cá nhân dành cho nhóm đối tượng sinh viên chưa tốt nghiệp đại học chỉ có tác động lên việc nâng cao kiến thức tài chính nhưng lại không có tác động đáng kể về mặt thống kê đối với thái độ và hành vi tài chính (Irni Johan và cộng sự, 2021). Điều này không có nghĩa sẽ cắt giảm các khoá học về quản trị tài chính cho cá nhân nhưng cũng đặt ra 601 Hội thảo khoa học cấp Quốc gia “Phát triển kinh tế Việt Nam thích ứng với bối cảnh mới” cho các nhà quản lý những khuyến nghị về việc thiết kế các chương trình GDTC một cách phù hợp nhằm nâng cao được tất cả các cấu phần của HBTC cá nhân. Tại Việt Nam, năm 2020, Quyết định số 149/QĐ-TTg đã được Thủ tướng Chính phủ ký ban hành phê duyệt Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Chiến lược tài chính toàn diện hướng đến một trong các mục tiêu chính là “nâng cao HBTC cho người dân và doanh nghiệp, đảm bảo mọi người dân và doanh nghiệp có kiến thức, kỹ năng, thái độ, hành vi ứng xử phù hợp trong lựa chọn và sử dụng các sản phẩm, dịch vụ tài chính, xây dựng cơ chế bảo vệ người tiêu dùng được cung cấp đầy đủ thông tin và đối xử công bằng.” Thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước với vai trò điều phối chung cho Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đã và đang thực hiện các nhiệm vụ của mình nhằm nâng cao HBTC của người dân. Tuy nhiên, để có thể đưa ra được chương trình hành động cụ thể nhằm nâng cao HBTC của người dân, cần phải có những nghiên cứu mang tầm quốc gia nhằm đo lường mức độ hiểu biết của người dân Việt Nam, thiết kế lộ trình cụ thể cho các nhóm đối tượng khác nhau. Do đó, bài nghiên cứu này được thực hiện nhằm tổng hợp những kinh nghiệm của các nước trên thế giới qua các bài nghiên cứu đã được công bố, trên cơ sở thực trạng của Việt Nam để đưa ra một số bài học cho Việt Nam về vấn đề này. 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Cơ sở lý thuyết 2.1.1. Tài chính cá nhân Tài chính cá nhân là một thuật ngữ bao gồm việc quản lý tiền của cá nhân cũng như tiết kiệm và đầu tư. Nó bao gồm việc lập ngân sách, các dịch vụ liên quan đến ngân hàng, bảo hiểm, thế chấp, đầu tư, lập kế hoạch hưu trí, thuế và kế hoạch bất động sản. Thuật ngữ này thường đề cập đến toàn bộ ngành cung cấp dịch vụ tài chính cho các cá nhân và hộ gia đình và tư vấn cho họ về các cơ hội tài chính và đầu tư. 2.1.2. Giáo dục tài chính GDTC là “một quá trình trong đó người tiêu dùng/nhà đầu tư sẽ cải thiện hiểu biết về các sản phẩm tài chính, các khái niệm và rủi ro tài chính, dựa trên những thông tin, hướng dẫn và tư vấn khác. Thông qua đó, người được GDTC sẽ phát triển các kỹ năng, sự tự tin để nhận biết các rủi ro cũng như cơ hội tài chính, từ đó đưa ra các quyết ...