GIAO LƯU TIẾP XÚC MỸ THUẬT VIỆT NAM - NHẬT BẢN

Thiếu nữ ngắm tranh-Sơn dầu 1938 của Tô Ngọc Vân .Việt Nam - Nhật Bản cùng trong khu vực, có nhiều điểm tương đồng truyền thống á Đông. Trong lĩnh vực nghệ thuật tạo hình của hai nước đã có quan hệ từ những năm đầu thập kỷ bốn mươi của thế kỷ trước, với những cuộc gặp gỡ giao lưu tiếp xúc. Sự gặp nhau đều ở hướng phát triển trên trục chính: từ nền tảng truyền thống, tiếp thu thế giới sáng tạo và phát triển Mỹ thuật hiện đại, với bản sắc dân tộc. Từ 21-91973 Việt...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
GIAO LƯU TIẾP XÚC MỸ THUẬT VIỆT NAM - NHẬT BẢN GIAO LƯU TIẾP XÚC MỸ THUẬT VIỆT NAM - NHẬT BẢN Thiếu nữ ngắm tranh-Sơn dầu 1938 của Tô Ngọc Vân Việt Nam - Nhật Bản cùng trong khu vực, có nhiều điểm tương đồng truyền thống á Đông. Trong lĩnh vực nghệ thuật tạo hình của hai nước đã có quan hệ từ những năm đầu thập kỷ bốn mươi của thế kỷ trước, với những cuộc gặp gỡ giao lưu tiếp xúc. Sự gặp nhau đều ở hướng phát triển trên trục chính: từ nền tảng truyền thống, tiếp thu thế giới sáng tạo và phát triển Mỹ thuật hiện đại, với bản sắc dân tộc. Từ 21-9- 1973 Việt Nam và Nhật Bản chính thức thiết lâp quan hệ ngoại giao hai nước, sang năm 2008 là kỷ niệm tròn 35 năm (1973-2008). Tháng 10 năm 2007, chúng tôi được bạn mời sang Nhật tham quan, giao lưu tiếp xúc các Bảo tàng Mỹ thuật và trao đổi về Mỹ thuật Việt Nam - Nhật Bản. Nhân chuyến đi tốt đẹp và ý nghĩa này tôi ghi nhận đôi điều về giao lưu tiếp xúc quan hệ Mỹ thuật Việt - Nhật trong sự phát triển Mỹ thuật của hai nước. 1. Quan hệ giao lưu của các bậc thày trong lịch sử: Ngay từ thời kỳ (1941-1945 ) ở Việt Nam, văn hoá nghệ thuật Nhật Bản đã được truyền bá với nhiều hình thức trong đó có nghệ thuật tạo hình. Tháng 10 năm 1941 Hoạ sĩ Nhật Bản Foujita danh tiếng và các hoạ sĩ hiện đại Nhật Bản: Aoyama, Santa, Hiraoka, Kôno, Kinohita, Shimazaki, Noma, Suda , Kumaoka, Oguis, Sato, Togo, Nakayama, Miyamoto, Nakanishi... đã tới Hà Nội. Họ mang tác phẩm sang làm Triển lãm Hội hoạ Nhật (tại Hội quán Khai Trí Tiến Đức-Hà Nội). Hai danh hoạ Foujita (Nhật Bản) và Nguyễn Nam Sơn (Việt Nam) gặp nhau, sau một thời gian ngót 20 năm cùng học ở trường Mỹ Thuật Quốc Gia Paris (năm 1924 -1925). Triển lãm của các hoạ sĩ Nhật Bản được dư luận rất quan tâm, các báo chí ở Hà Nội bấy giờ nói đến nhiều, và ca ngợi (1). Triển lãm có những ấn tượng tốt từ hai phía về quan hệ Mỹ Thuật Việt-Nhật. Tuy triển lãm là của các hoạ sĩ nước ngoài, nhưng lại có những điểm gặp nhau bởi cùng trong dải đất á Đông, cũng từ truyền thống đi lên tiếp thu nghệ thuật thế giới, đặc biệt là học tập mỹ thuật Âu Tây. Các hoạ sĩ Nhật cũng vẽ sơn nhựa, lụa và khắc gỗ và cả sơn dầu. ở đó có nhiều điểm để các hoạ sĩ Hà Nội và hoạ sĩ Nhật giao lưu, bàn luận học thuật, trao đổi kinh nghiệm, để rút ra những điều bổ ích cho sáng tác mỹ thuật hiện đại. Từ trung tuần tháng 10 năm 1941, không khí mỹ thuật Hà Thành lúc bấy giờ có dịp trao đổi về Mỹ thuật Việt Nam với hoạ sĩ Foujita tài danh (2). Sau đó 2 năm, cuối tháng 6 đầu tháng7 -1943 được đáp lại bằng giao lưu mỹ thuật tại Nhật Bản do Hoạ Sư Nam Sơn (Nguyễn Văn Thọ) cùng 2 hoạ sĩ Lương Xuân Nhị và Nguyễn Văn Tỵ mang các tác phẩm mỹ thuật Đông Dương đi triển lãm tại Nhật Bản (3). Họ được chào mừng đón tiếp, và tình bạn hữu tiếp xúc nghệ thuật và giao lưu giữa các hoạ sĩ Nhật và Việt Nam. Các tác phẩm trưng bầy tại các thành phố: Fukuoka, Kobe, Kyoto, Tokyo và Osaka. Được các nhân vật lãnh đạo, giới mỹ thuật, và công chúng Nhật Bản rất hoan nghênh, thu hút hơn một trăm ba mươi ngàn lượt người xem trong một tháng. Các báo chí bấy giờ đều có bài giới thiệu và bình luận (4). Tiếp xúc với Triển lãm Mỹ thuật hiện đại Đông Dương - nhà phê bình nghệ thuật Nhật bản Kawaji Ryoto đã nói: “Chúng tôi nhận thấy là hội hoạ Pháp đã có ảnh hưởng ở Đông Dương. Nhưng điều làm chúng tôi vui mừng nhận ra là: các hoạ sĩ Đông Dương đã đạt được sự hài hoà giữa truyền thống của họ với Mỹ thuật mới của phương Tây. Nói tóm lại còn nhiều điều cần nghiên cứu - cũng như trong trường hợp của chúng ta - đây mới chỉ là sự phác thảo cho một lời hứa đầy đủ với tương lai Mỹ thuật Đông Phương; nhưng ngay từ bây giờ, chúng ta đều công nhận là cuộc tiếp xúc trực tiếp với các hoạ sĩ Đông Dương đã có một ảnh hưởng đáng mừng” (Bài in trong Thông báo Mỹ Thuật số 6 năm 1943). Tiếp xúc hội hoạ Nhật, ba hoạ sĩ Việt Nam nhanh chóng có thiện cảm trước các tác phẩm của các bậc thầy Nhật Bản thuộc các thể loại (truyền thống), cũng như của các hoạ sĩ Nhật (tiếp thu theo phương tây, mà đa số thuộc trường phái hiện đại)(5). Mỗi người đều có thu hoạch với những điều học tập, khai thác mà họ đã có chuẩn bị trong chuyến đi lịch sử đó. Ba hoạ sĩ cũng đã vẽ nhanh một số tranh về đất nước con người Nhật Bản. Ba hoạ sĩ đã làm triển lãm tại Nhà hát lớn thành phố Hà Nội những bức vẽ dịp đi Nhật. Triển lãm dưới sự chủ toạ của ông Yokoyama chủ tịch Viện Văn Hoá Nhật, và ông Charton- Giám đốc giáo dục khai mạc ngày 11/12/1943, Toàn Quyền Đông Dương Decoux và đại sứ Nhật Yoshizawa đã tới thăm. Cuộc trưng bày có ý nghĩa văn hoá, là những bông hoa tươi thắm, cho quan hệ Đông Dương và Nhật Bản. Cùng sự đáp lại giao lưu của mỹ thuật Đông Dương (tức Mỹ thuật Hà Nội) với triển lãm tại Nhật đã đặt dấu ấn quan trọng trong quan hệ quốc tế của mỹ thuật Việt Nam - Nhật Bản. 2. Giao lưu tiếp xúc các bảo tàng Mỹ thuật Nhật Bản: Tháng 10-2007 chúng tôi đến Nhật Bản rất thuận lợi, được ngài ITOH Toyo kinchi nhà sưu tập mỹ thuật châu á nhiệt tình mời dẫn tham quan tiếp xúc mỹ thuật tại các Bảo tàng và trao đổi về Mỹ thuật Việt Nam - Nhật Bản. Theo bước các bậc thầy xưa trên đất Phù Tang, tuy không y hệt những nơi họ đến, song chúng tôi cũng đã đến các trung tâm của các thành phố có Bảo tàng mỹ thuật, và chắc chắn khác xưa rất nhiều. Những bậc thày Nhật Bản và Việt Nam gặp gỡ, giao lưu năm 1943 nay cả hai phía đều không còn ai. Nhà cửa, đường xá có nhiều đổi mới, so với những bức ảnh mà hoạ sĩ Lương Xuân Nhị chụp khi xưa. Hồi ấy chưa thấy sự to lớn của các Bảo tàng Mỹ thuật như bây giờ, và trong hồi ký của các thày không thấy nhắc gì đến tiếp xúc Bảo tàng. Từ Bảo tàng Mỹ thuật quốc gia Tokyo, đến Bảo tàng Mỹ thuật châu á Fukuoka, và nhiều Bảo tàng khác thì 65 năm qua cùng với tốc độ đi lên mạnh mẽ của công cuộc xây dựng đất nước Nhật Bản, đã thay đổi rất nhiều. Bên cạnh bảo tồn những vốn cổ chăm chút tu bổ, thì cũng rất mạnh mẽ trong phát triển hiện đại. Sự bảo tồn thành phố cổ như Kyoto, hay Nara cũng có những nét mới. Có thể nói Nhật Bản bây giờ đâu đâu cũng như th ...