Giáo trình cây ăn trái - chương 4

Tham khảo tài liệu giáo trình cây ăn trái - chương 4, khoa học tự nhiên, nông - lâm phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình cây ăn trái - chương 4 108 CHÆÅNG 4. CÁY CHUÄÚI (Musa spp.)A. GIAÏ TRË, NGUÄÖN GÄÚC, PHÁN LOAÛI VAÌ GIÄÚNG TRÄÖNG.1. GIAÏ TRË.1.1. Dinh dæåîng. Chuäúi laì cáy àn traïi nhiãût âåïi cung cáúp nhiãöu nàng læåüng, chæïa nhiãöu cháútâæåìng bäüt, caïc loaûi vitamin...dãù tiãu hoaï. Tuy nhiãn, chuäúi chæïa êt protein, lipid...nãnâæåüc duìng nhæ mäüt loaûi thæïc àn bäø sung thãm dinh dæåîng trong kháøu pháön àn. Hiãûnnay trãn thãú giåïi coï 1/2 saín læåüng chuäúi âæåüc duìng àn tæåi, 1/2 coìn laûi âæåüc sæí duûngdæåïi daûng náúu chên vaì chãú biãún thaình caïc loaûi thæûc pháøm khaïc.Baíng 12. Thaình pháön dinh dæåîng tênh trãn 100g àn âæåüc (FAO, 1976). Thaình pháön Haìm læåüng Thaình pháön Haìm læåüng Næåïc 79,2 g Sàõt 1,3 mg Protein 1,8 g Natrium 18,0 mg Lipid 0,2 g Potassium 435,0 mg Glucid 18,0 g Vitamine A 80,0 UI Cellulose 0,2 g Riboflavin 0,04 mg Tro 0,8 g Niacin 0,6 mg Calcium 10,0 mg Vitamine C 8,0 mg Phosphore 24,0 mg Nàng læåüng 72,0 calo1.2. Cäng duûng. Chuäúi trãn thãú giåïi âæåüc tiãu thuû dæåïi daûng náúu àn laìm thæûc pháøm chênh åímäüt vaìi quäúc gia Phi Cháu vaì duìng âãø àn tæåi. Ngoaìi ra, chuäúi coìn âæåüc duìng chãúbiãún thaình caïc daûng thæûc pháøm khaïc nhæ bäüt chuäúi, baïnh, mæït, keûo, chuäúi khä, laìmræåüu, laìm giáúm hoàûc trêch láúy tinh dáöu...Chuäúi cuîng coìn duìng laìm thæïc àn gia suïc, láúysaïp åí caïc giäúng chuäúi ræìng (thuäüc loaìi Acuminata), láúy såüi åí giäúng Musa textilis (chuäúisåüi Abaca)...2. NGUÄÖN GÄÚC. Truyãön thuyãút vãö lëch sæí cáy chuäúi âæåüc cho laì xuáút phaït tæì væåìn cuía Eden(Paradise, thiãn âæåìng), do âoï tãn Musa paradisiaca coï nghéa laì traïi cuía thiãn âæåìng(fruit of paradise). Tæì taïo cuía thiãn âæåìng (apple of paradise) hay traïi vaí cuía 109Adam (Adams fig) âæåüc goüi âáöu tiãn cho âãún khi âæåüc thay thãú bàòng tæì bananabåíi nhæîng ngæåìi thuäüc bäü täüc African Congo. Tæì banana dæåìng nhæ âæåüc duìng âãøchè chuäúi duìng àn tæåi coìn tæì plantain duìng âãø chè chuäúi âæåüc náúu chên âãø àn, tuynhiãn hiãûn nay viãûc phán biãût caïc tæì náöy khäng coìn khaïc biãût roî. Chuäúi laì loaûi cáy àn traïi åí vuìng nhiãût âåïi, âæåüc träöng khàõp ÁÚn Âäü, phêa namTrung Quäúc, Maî Lai... caïc næåïc thuäüc Âäng Phi, Táy Phi, cháu Myî... Caïc loaìi hoangdaûi âæåüc tçm tháúy ráút nhiãöu åí caïc næåïc thuäüc Âäng Nam AÏ. Nhiãöu taïc giaí cho ràòngchênh tæì âáy chuäúi âæåüc phaït taïn âãún caïc nåi trãn thãú giåïi.3. PHÁN LOAÛI CHUÄÚI VAÌ CAÏC GIÄÚNG CHUÄÚI TRÄÖNG TROÜT.3.1. Phán loaûi. Cáy chuäúi thuäüc bäü Scitaminales, hoü Musaceae, hoü phuû Musoidae. Træåïc âáy, theo Linneï, chuäúi träöng troüt âæåüc chia thaình caïc nhoïm: - Musa sapientum L. chè nhoïm chuäúi traïi chên ngoüt, àn tæåi. - Musa parasidiaca L. chè nhoïm chuäúi khi chên phaíi náúu måïi àn âæåüc. - Musa corniculata Rumph. laì giäúng chuäúi Taï-quaû, traïi ráút to, daìi, thæåìng âæåücnáúu chên âãø àn. Buäöng coï êt naíi, träø hãút hoa trãn buäöng, khäng coìn bàõp chuäúi nhæ caïcgiäúng thäng thæåìng. - Musa sinensis (Musa cavendish, Musa nana) chè nhoïm chuäúi giaì luìn. Tæì nàm 1948, Cheesman âaî phán biãût hai nguäön gäúc chênh cuía caïc giäúng chuäúiträöng troüt laì Musa acuminata Colla vaì Musa balbisiana Colla. Trong hoü phuû Musoidae coï 2 giäúng laì Ensete vaì Musa.Baíng 13. Giäúng Ensete vaì Musa. Giäúng Säú nhiãøm Chi Phán bäú Säú Sæí duûng sàõc thãø loaìi Ensete 9 Táy Phi âãún Tán 7-8 Såüi, rau Guinea 10 Australimusa Queensland âãún 5-6 Såüi, traïi Phi Luáût Tán 10 Callimusa Âäng Dæång vaì 5-6 Cáy caính Musa Indonesia 11 Eumusa Nam ÁÚn Âäü âãún 9-10 Traïi, såüi, rau Nháût vaì Samoa 110 11 Rhodochlamys ÁÚn Âäü âãún Âäng 5-6 Cáy caính Dæång ...