Giáo trình -Chọn giống cây trồng - chương 14

Chương 14: Sản xuất hạt giốngNhiệm vụ của sản xuất hạt giốngGiống tốt là nền tảng của nền sản xuất nông, lâm nghiệp. Chọn tạo giống mới đòi hỏi công sức lâu dài, chi phí tài chính lớn cũng như kiến thức chuyên môn và kỹ thuật.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình -Chọn giống cây trồng - chương 14 159 CHƯƠNG XIV S N XU T H T GI NGM c tiêu h c t p c a chương1.Cung c p nh ng khái ni m v các c p h t gi ng2. Cung c p nguyên lý cơ b n s n xu t h t gi ng thu n, h t gi ng ưu th lai ba nhóm câychính là cây t th ph n, cây giao phân và cây sinh s n vô tính.2. Trình bày nh ng nguyên lý và k thu t cơ b n ki m nghi m c p ch ng ch h t gi ng1. Ni m v c a s n xu t h t gi ngGi ng t t là n n t ng c a ngành s n xu t nông, lâm nghi p. Ch n t o gi ng m i ñòi h i côngs c lâu dài, chi phí tài chính l n cũng như ki n th c chuyên môn và k thu t. Ch n gi ng m ich có ý nghĩa n u h t c a gi ng ñó ñư c ñưa vào s n xu t ñ n tay ngư i nông dân. Tuynhiên, gi ng m i không th phát huy hi u qu n u như h t gi ng c a gi ng m i cung c pcho s n xu t không có ch t lư ng. S n xu t h t gi ng ch t lư ng cao, có ñ thu n loài và gi ng, kh năng n y m m cao,sinh l c m nh, kích thư c to ñ ng nh t, không có c d i và b nh truy n qua h t và thu ph nth p là m t công vi c ñòi h i k năng k thu t, ki n th c di truy n và ch n gi ng. Duy trì ñthu n di truy n c a h t có ý nghĩa c c kỳ quan tr ng, giúp cho ngư i tr ng có kh năng t nd ng t i ña l i ích c a gi ng m i. Vì v y s n xu t gi ng c n ñư c th c hi n dư i s giám sátch t ch và trong ñi u ki n tiêu chu n hoá có t ch c t t. Nhi m v c a s n xu t gi ng là: - ðưa gi ng m i công nh n vào s n xu t và cung c p ñ h t gi ng c a các gi ng ñã ñư c ph bi n - Duy trì ñ thu n di truy n c a gi ng c a gi ng - Duy trì s c s n xu t c a gi ng2. Nguyên lý duy trì gi ng cây tr ngð ñ m b o h t gi ng cung c p cho nông dân có ñ thu n phù h p, các chương trình s n xu tgi ng ph i d a vào vi c cung c p thư ng xuyên h t thu n cao làm cơ s cho các th h nhânti p theo. nh ng nư c trên th gi i th c hi n lu t b o h gi ng cây tr ng, trách nhi m c anhà ch n gi ng chưa k t thúc khi gi ng ñư c công nh n, ph bi n và cung c p m t lư ng nhh t gi ng ban ñ u, g i là h t gi ng b m ñ u dòng cho c s s n xu t gi ng. Thư ng thư ngnhà ch n gi ng ph i ñ m b o cung c p liên t c m t lư ng nh h t gi ng thu n di truy n ñnhân ti p ch ng nào gi ng v n còn trong s n xu t. ði u ñó ñòi h i ph i ti n hành theo m tphương th c chính xác, nh t quán ñ ch t lư ng di truy n c a h t gi ng ñó không b thay ñ i.2.1 Nguyên lý di truy nNguyên nhân thoái hoá di truy nð thu n di truy n c a m t gi ng có th b thoái hoá trong quá trình s n xu t gi ng do nhi unguyên nhân.L n cơ gi i: L n t p cơ gi i, nguyên nhân quan tr ng nh t gây thoái hoá gi ng có th x y ranhi u khâu trong quá trình s n xu t gi ng: khi gieo n u nhi u gi ng s d ng chung m t máygieo h t, qua cây tr ng cùng loài v trư c trên ru ng s n xu t gi ng, qua các gi ng khác gieotr ng các ru ng k bên, qua máy thu ho ch và tu t h t, qua bao bì, thùng ch a, băng chuy n.Lai t nhiên (còn g i là l n sinh h c): có th tr thành nguyên nhân gây thoái hoá nghiêmtr ng cây sinh s n h u tính. M c ñ l n sinh h c ph thu c vào m c giao ph n chéo v i cácgi ng khác, các d ng không mong mu n, nh ng cây nhi m b nh và th m chí v i loài h hàngTrư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Ch n gi ng cây tr ng………….…..……………….145 160thân thu c. Các y u t chính xác ñ nh m c ñ lai t nhiên là h th ng sinh s n, kho ng cáchgi a các gi ng khác nhau, và tác nhân th ph n. Vì v y, l n sinh h c có th là nguyên nhângây thoái hoá chính cây giao ph n. Hư ng gió ch y u, s lư ng côn trùng th ph n và ho ttính c a chúng, kho ng cách cách ly là nh ng ñi m c n lưu ý ñ h n ch l n sinh h c.Phân ly t n dư: Các gi ng t o ra b ng phương pháp lai, ñ c bi t nh ng gi ng công nh n vàph bi n s m có th còn m c d h p t t n dư và s phân ly t o nên h n t p không ñ c tr ngcho gi ng làm suy thoái ñ thu n di truy n.ð t bi n: ð t bi n là m t s ki n hi m, khó phát hi n và thư ng không làm thoái hoá gi ngm t cách nghiêm tr ng. Tuy nhiên qua nhi u th h s lư ng ñ t bi n có th tích lũy ñ n m tgi i h n nh t ñ nh và nh hư ng ñ n ñ thu n di truy n c a gi ng.Ch n l c t nhiên: Các gi ng cây giao ph n và các gi ng nhi u dòng c a cây t th ph n lành ng qu n th không ñ ng nh t di truy n. Chúng phát huy cao nh t ti m năng năng su ttrong ñi u ki n t i ưu v thành ph n c u thành qu n th và ñi u ki n ngo i c nh. N u gieotr ng trong ñi u ki n khác xa v i ñi u ki n thích nghi c a gi ng, ch n l c t nhiên có th gâyra chuy n d ch di truy n.Tích lũy b nh: B nh không làm thay ñ i c u trúc di truy n c a gi ng nhưng áp l c b nh cóth làm cho gi ng m t kh năng ñ kháng. Tích lũy b nh qua h t ho c v t li u làm gi ng cóth làm gi m ti m năng năng su t c a gi ng. Cây sinh s n vô tính có th thoái hoá nhanh khinhi m vi rut, n m và vi khu n, ví d b nh vi rút khoai tây, cay ăn qu .Bi n ñ i v phát tri n ...