GIÁO TRÌNH CƠ SỞ CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO MÁY - CHƯƠNG 5 ĐỘ CHÍNH XÁC GIA CÔNG

Kỹ thuật ngày nay đòi hỏi máy móc, thiết bị phải gọn, đẹp, tinh vi, làm việc chính xác, độ tin cậy và tuổi thọ cao. Muốn vậy từng chi tiết máy của nó phải có kết cấu hợp lý, độ chính xác và độ nhẵn bóng bề mặt phù hợp với yêu cầu làm việc, tính chất cơ lý của lớp bề mặt tốt v.v... Độ chính xác của một chi tiết máy hay một cơ cấu máy là do người thiết kế quyết định. Trên cơ sở những yêu cầu làm việc của máy móc, thiết bị...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
GIÁO TRÌNH CƠ SỞ CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO MÁY - CHƯƠNG 5 ĐỘ CHÍNH XÁC GIA CÔNG CHÖÔNG 5 ÑOÄ CHÍNH XAÙC GIA COÂNG 5.1 Khaùi nieäm vaø ñònh nghóa Kyõ thuaät ngaøy nay ñoøi hoûi maùy moùc, thieát bò phaûi goïn, ñeïp, tinh vi, laøm vieäc chính xaùc, ñoä tin caäy vaø tuoåi thoï cao. Muoán vaäy töøng chi tieát maùy cuûa noù phaûi coù keát caáu hôïp lyù, ñoä chính xaùc vaø ñoä nhaün boùng beà maët phuø hôïp vôùi yeâu caàu laøm vieäc, tính chaát cô lyù cuûa lôùp beà maët toát v.v... Ñoä chính xaùc cuûa moät chi tieát maùy hay moät cô caáu maùy laø do ngöôøi thieát keá quyeát ñònh. Treân cô sôû nhöõng yeâu caàu laøm vieäc cuûa maùy moùc, thieát bò nhö ñoä chính xaùc, ñoä oån ñònh, ñoä beàn, naêng suaát laøm vieäc, möùc ñoä phöùc taïp, möùc ñoä deã ñieàu khieån, söï an toaøn tuyeät ñoái khi laøm vieäc v.v... maø ngöôøi thieát keá xaùc laäp neân nhöõng ñieàu kieän kyõ thuaät caàn thieát vaø dung sai cho pheùp cuûa töøng chi tieát maùy cuûa chuùng roài ghi leân baûn veõ cheá taïo. Tuy vaäy, cho ñeán luùc naøy taát caû nhöõng ñieàu ñoù cuõng chæ laø treân giaáy, coøn ngöôøi coâng ngheä môùi laø ngöôøi tröïc tieáp cheá taïo vaø quyeát ñònh chaát löôïng ñaït ñöôïc cuûa chuùng. Ñoä chính xaùc gia coâng cuûa chi tieát maùy laø möùc ñoä gioáng nhau veà maët hình hoïc, veà tính chaát cô lyù beà maët cuûa chi tieát maùy ñöôïc gia coâng so vôùi chi tieát maùy lyù töôûng treân baûn veõ thieát keá. Möùc ñoä gioáng nhau caøng nhieàu thì ñoä chính xaùc caøng cao. Trong thöïc teá khoâng theå cheá taïo ñöôïc chi tieát maùy hoaøn toaøn chính xaùc maø coù sai leäch. Giaù trò sai leäch ñoù goïi laø sai soá gia coâng. Sai soá gia coâng caøng nhoû thì ñoä chính xaùc gia coâng caøng cao. Ngöôøi ta duøng sai soá gia coâng ñeå ñaùnh giaù ñoä chính xaùc gia coâng. Ñoä chính xaùc gia coâng bao goàm hai khaùi nieäm: ñoä chính xaùc cuûa moät chi tieát vaø ñoä chính xaùc cuûa loaït chi tieát (hình 5.1) kích thöôùc Sai soá kích thöôùc Sai leäch Sai soá vò trí töông quan cuûa moät chi tieát Ñoä chính xaùc Sai soá hình daïng hình hoïc ñaïi Ñoä chính xaùc gia coâng quan Sai leäch Hình 5.1 Ñoä soùng beà maët Sô ñoà ñoä chính Ñoä nhaùm beà maët xaùc gia coâng cuûa loaït chi tieát Ñoä chính xaùc Tính chaát cô lyù lôùp beà maët Sai soá heä thoáng sai soá Toång Sai soá ngaãu nhieân Ñoä chính xaùc kích thöôùc cuûa beà maët gia coâng laø ñoä chính xaùc veà kích thöôùc thaúng hoaëc kích thöôùc goùc. Ñoä chính xaùc kích thöôùc ñöôïc ñaùnh giaù baèng sai soá kích thöôùc thaät so vôùi kích thöôùc lyù töôûng treân baûn veõ thieát keá maø noù ñöôïc theå hieän qua dung sai cuûa kích thöôùc ñoù. -125- Ñoä chính xaùc veà vò trí töong quan giöõa hai beà maët thöïc chaát laø söï xoay ñi moät goùc naøo ñoù cuûa beà maët naøy so vôùi maët kia (duøng laøm 80chuaån). Ñoä chính xaùc vò trí töông quan thöôøng ñöôïc ghi thaønh moät ñieàu kieän kyõ thuaät rieâng treân baûn veõ thieát keá nhö: ñoä ñoàng taâm , ñoä song song, ñoä vuoâng goùc v.v... Ñoä chính xaùc veà hình daïng hình hoïc ñaïi quan cuûa chi tieát maùy laø möùc ñoä phuø hôïp lôùn nhaát cuûa chuùngvôùi hình daïng hình hoïc lyù töôûng cuûa noù treân baûn veõ thieát keá nhö: ñoä coân, ñoä oâvan, ñoä troáng v.v... ñoái vôùi hình truï; ñoä phaúng ñoái vôùi maët phaúng. Ñoä soùng; ñoä nhaùm beà maët; tính chaát cô lyù beà maët ñaõ ñònh nghóa ôû phaàn 4.1, chöông 4. Sai soá heä thoáng vaø sai soá ngaãu nhieân: Khi gia coâng moät loaït chi tieát trong trong cuøng moät ñieàu kieän xaùc ñònh, maëc duø nhöõng nguyeân nhaân sinh ra töøng sai soá noùi treân cuûa moãi chi tieát laø gioáng nhau nhöng xuaát hieän giaù trò sai soá toång coäng treân töøng chi tieát laïi khaùc nhau. Sôû dó coù hieän töôïng nhö vaäy laø do tính chaát khaùc nhau cuûa caùc sai soá thaønh phaàn. - Moät soá sai soá xuaát hieän treân töøng chi tieát cuûa caû loaït ñeàu coù giaù trò khoâng ñoåi hoaëc thay ñoåi theo moät quy luaät nhaát ñònh. Nhöõng sai soá naøy goïi laø sai soá heä thoáng khoâng ñoåi hoaëc sai soá heä thoáng thay ñoåi. - Moät sai soá khaùc maø giaù trò cuûa chuùng xuaát hieän treân moãi chi tieát khoâng theo moät quy luaät naøo caû. Nhöõng sai soá naøy goïi laø sai soá ngaãu nhieân. Vì nhöõng lyù do treân, kích thöôùc thöïc cuûa moãi chi tieát trong caû loaït ñeàu khaùc nhau, khaùc caû vôùi kích thöôùc ñieàu chænh gia coâng caû loaït. Caùc kích thöôùc thöïc ñoù dao ñoäng trong moät giôùi haïn naøo ñoù. Tính chaát phaân boá, ñöôøng cong phaân boá, phöông sai v.v... cuûa kích thöôùc thöïc trong moãi loaït chi tieát gia coâng, ñaõ ñöôïc hoïc ôû giaù ...