Giáo trình Cơ sở địa lý tự nhiên: Phần 2 - ĐH Huế

Trình bày về Địa lý địa phương, Phần 2 của cuốn Giáo trình Cơ sở địa lý tự nhiên sẽ giúp người học nắm bắt được những kiến thức cụ thể về địa lý tự nhiên Việt Nam, địa lý địa phương. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Cơ sở địa lý tự nhiên: Phần 2 - ĐH Huế Chương III ĐỊA LÍ ĐỊA PHƯƠNG I - ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN VIỆT NAM 1. Vị trí, giới hạn, phạm vi lãnh thổ N−íc ViÖt Nam n»m trªn b¸n ®¶o §«ng D−¬ng, ë gÇn trung t©m khu vùc §«ng Nam ¸. L·nh thæ ViÖt Nam bao gåm c¶ vïng ®Êt, vïng biÓn vµ vïng trêi. DiÖn tÝch l·nh thæ n−íc ta trªn ®Êt liÒn réng 329 297km2 (n¨m 2002). PhÇn trªn biÓn bao gåm thÒm lôc ®Þa, néi thuû, l·nh h¶i (12 h¶i lÝ), vïng tiÕp gi¸p (12 h¶i lÝ) vµ vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ (200 h¶i lÝ) réng kho¶ng 1 triÖu km2. PhÇn trªn ®Êt liÒn cña n−íc ta g¾n liÒn víi lôc ®Þa ch©u ¸, cßn phÇn biÓn réng lín g¾n liÒn víi biÓn §«ng vµ th«ng ra Th¸i B×nh D−¬ng. §iÓm cùc B¾c ë 23o23’B t¹i x· Lòng Có n»m trªn cao nguyªn §ång V¨n, huyÖn §ång V¨n tØnh Hµ Giang. §iÓm cùc Nam trªn ®Êt liÒn ë 8o27’B, t¹i xãm Mòi, x· R¹ch Tµu, huyÖn Ngäc HiÓn, tØnh Cµ Mau, cßn ë trªn biÓn th× kho¶ng gÇn 6oB, còng thuéc tØnh Cµ Mau, tiÕp gi¸p víi vïng biÓn cña In®«nªxia. §iÓm cùc T©y ë 102o8’§, n»m ë khu vùc ng· ba biªn giíi gi÷a ViÖt Nam −Lµo − Trung Quèc thuéc x· Apa Ch¶i, huyÖn M−êng NhÐ, tØnh §iÖn Biªn. §iÓm cùc §«ng trªn ®Êt liÒn ë 109o27’§, thuéc b¸n ®¶o Hßn Gèm, tØnh Kh¸nh Hoµ, phÇn trªn biÓn ë c¸c hßn ®¶o vµ b·i næi ë kho¶ng 117o20’§, thuéc quÇn ®¶o Tr−êng Sa, huyÖn Tr−êng Sa, tØnh Kh¸nh Hoµ. Trªn ®Êt liÒn, phÝa b¾c ViÖt Nam tiÕp gi¸p Trung Quèc víi ®−êng biªn giíi dµi kho¶ng 1400km, phÝa t©y tiÕp gi¸p Lµo víi ®−êng biªn giíi dµi 2067km vµ tiÕp gi¸p víi Campuchia ®−êng biªn giíi dµi 1080km. N−íc ta cã ®−êng bê biÓn dµi 3260km. Vïng biÓn n−íc ta tiÕp gi¸p víi vïng biÓn 7 n−íc ë xung quanh BiÓn §«ng. §ã lµ Trung Quèc ë vÞnh B¾c Bé, Philippin − In®«nªxia − Malaixia − Brun©y ë khu vùc BiÓn §«ng, Campuchia − Th¸i Lan − Malaixia ë vÞnh Th¸i Lan. ViÖt Nam n»m ë vÞ trÝ rÊt thuËn lîi, dÔ dµng th«ng th−¬ng víi c¸c n−íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ vµ thÕ giíi b»ng ®−êng bé, ®−êng s¾t, ®−êng s«ng vµ ®−êng hµng kh«ng kh«ng. ViÖt Nam l¹i n»m rÊt gÇn c¸c ®−êng giao th«ng quèc tÕ lín vÒ hµng h¶i vµ hµng kh«ng, víi nhiÒu h¶i c¶ng vµ s©n bay lín. ViÖt Nam ë vÞ trÝ ng· t− ®−êng tõ b¾c xuèng nam vµ tõ t©y sang ®«ng, mét khu vùc giµu tiÒm n¨ng vµ rÊt n¨ng ®éng trong ph¸t triÓn kinh tÕ. VÒ mÆt tù nhiªn, ViÖt Nam n»m ë ranh giíi trung gian, tiÕp gi¸p ch©u ¸ vµ ch©u §¹i D−¬ng theo chiÒu kinh tuyÕn, ranh giíi trung gian tiÕp gi¸p gi÷a hai ®¹i d−¬ng lµ Th¸i B×nh D−¬ng vµ Ên §é D−¬ng theo chiÒu vÜ tuyÕn, ®ång thêi cã sù biÕn ®æi theo chiÒu th¼ng ®øng víi c¸c ®ai cao. Do n»m ë vÞ trÝ tiÕp gi¸p gi÷a lôc ®Þa vµ ®¹i d−¬ng, l¹i n»m trªn ®−êng di chuyÓn cña c¸c dßng hoµn l−u gi÷a hai nöa cÇu, trªn ®−êng di l−u cña nhiÒu loµi thùc vËt, ®éng vËt nhiÖt ®íi, ¸ 58 nhiÖt ®íi, «n ®íi vµ cæ nhiÖt ®íi, ®ång thêi cã liªn quan trùc tiÕp víi vµnh ®ai sinh kho¸ng ch©u ¸ − Th¸i B×nh D−¬ng nªn thiªn nhiªn n−íc ta rÊt phong phó, ®a d¹ng. MÆc dï vËy còng cÇn thÊy râ do vÞ trÝ n»m bªn BiÓn §«ng, mét trong nh÷ng khu vùc cã nhiÒu b·o trªn thÕ giíi nªn h»ng n¨m ë n−íc ta th−êng xuyªn chÞu ¶nh h−ëng t¸c h¹i do b·o g©y ra. 2. Các đặc điểm chung của tự nhiên Việt Nam Thiªn nhiªn ViÖt Nam rÊt phong phó, ®a d¹ng cã nhiÒu nÐt ®Æc s¾c vµ næi tiÕng ë c¸c ®Æc ®iÓm sau : a) Thiªn nhiªn ViÖt Nam cã tÝnh chÊt b¸n ®¶o N−íc ViÖt Nam n»m trªn r×a phÝa ®«ng cña b¸n ®¶o §«ng D−¬ng, gi¸p mét vïng biÓn nhiÖt ®íi réng lín vµ hÕt søc giµu cã vÒ tµi nguyªn. BiÓn §«ng cã chiÒu réng trung b×nh 1000km, dµi 3000km, ®é s©u trung b×nh 1240m, diÖn 2 tÝch 3 447 900km , ®øng thø hai ë Th¸i B×nh D−¬ng vµ thø ba trªn thÕ giíi, víi thÓ tÝch lµ 3 928 000km3. BiÓn §«ng lµ mét biÓn kÝn, chØ th«ng ra Th¸i B×nh D−¬ng b»ng nh÷ng eo biÓn hÑp. Do vËy, ë BiÓn §«ng chØ cã c¸c dßng h¶i l−u ®Þa ph−¬ng do ®Þa h×nh vïng biÓn vµ chÕ ®é giã mïa quy ®Þnh. VÞnh B¾c Bé rÊt n«ng, kh«ng cã n¬i nµo s©u qu¸ 100m, cã c¸c dßng h¶i l−u ch¶y gÇn bê theo chiÒu kim ®ång hå vµo thêi k× xu©n − h¹ vµ ng−îc chiÒu kim ®ång hå vµo thêi k× thu − ®«ng, víi tèc ®é kho¶ng 1 − 2m/s, cßn vµo thêi k× giã mïa ®«ng b¾c ho¹t ®éng m¹nh cã thÓ tíi trªn 3m/s. VÞnh Th¸i Lan còng rÊt réng vµ n«ng, ngay ë vïng cöa vÞnh míi s©u 50m. Vµo thêi k× tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 4, c¸c dßng h¶i l−u ch¶y ng−îc chiÒu kim ®ång hå vµ tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 10, c¸c dßng h¶i l−u ch¶y thuËn chiÒu kim ®ång hå. Mùc n−íc thuû triÒu cña BiÓn §«ng h»ng ngµy cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn c¸c vïng ®ång b»ng, c¸c cöa s«ng ven biÓn. Do n»m trªn b¸n ®¶o nªn thiªn nhiªn ViÖt Nam võa mang tÝnh chÊt lôc ®Þa võa mang tÝnh chÊt h¶i d−¬ng. TÝnh chÊt h¶i d−¬ng ®· mang l¹i l−îng Èm dåi dµo cho ®Êt liÒn, cã tÝnh chÊt ®iÒu hoµ nhiÖt ®é c¶ ngµy, ®ªm vµ c¸c th¸ng trong n¨m. TÝnh chÊt b¸n ®¶o vµ ®−êng bê biÓn dµi hµng ngh×n km ch¹y däc theo ®Êt n−íc ®· t¹o nªn c¶nh quan vïng duyªn h¶i rÊt giµu cã, giíi sinh vËt v« cïng phong phó, cho n¨ng suÊt cao vµ cã gi¸ trÞ kin ...