Giáo trình Cơ sở khoa học môi trường: Phần 1

Phần 1 giáo trình "Cơ sở khoa học môi trường" trình bày các khái niệm cơ bản, các thành phần cơ bản của môi trường, các nguyên lý sinh thái học ứng dụng trong khoa học môi trường, tài nguyên. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết của tài liệu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Cơ sở khoa học môi trường: Phần 1 ìì\ H ( H ‘ VINM r ’iMi h ô n í ; HN-THƯ VIKN ĩ LUU Đ Ứ C H Ả I 363.7LH 114c/0lMV.049345_ C ơ s ởÌIO Ạ HỌC MÒI TRŨdNG c QUỐC GIA HÀ NÔI I-ƯU D Ứ C H Ả !Cơ SỞ KHOA HỌC MÒI TRƯỜNG IN LẨ N T H Ứ II N H À X U Ấ T B Ả N Đ Ạ I H Ọ C Q U Ố C G I A H À N Ộ I - 2001 C h ịu t r á c h n h i ệ m x u â t b ả n : G iá m đốc NG UYỄN VÃN THỎA T ổ n g b iên tậ p NG UYỄN TH IỆN GIÁP N g ư ờ i n h ã n x ét: PGS. TS PHẠM NGỌC H ổ TS. N G U Y ỄN TIẾN DŨNG B iê n t â p v à s ử a b ả n ỉn : NGỌC QUYÊN ĐỔ HỮU PH Ú B iề n tậ p t á i b ả n : NGỌC QUYÊN - THANH H À T r ì n h b à y b ìa : NCỌC ANHCơ SỞ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNGMã số : 01. 20 .ĐH2001- 33.2001.In 1500 cuốn, tại Nhà in Đại học Quốc gia Hà NộiS ố xuất bản; 35/33/CXB. số trích ngang 1 3 4 KH/XB.In xong và nộp lưu chiểu quí II nàm 2001. MỞ SẤU Sự ph át triển m ạnh mẽ của kinh tế, khoa học và kỹ th u ật cuôlth ế kỷ XX làm xuất hiện một phương hitớng nghiên cứu mới nhằmhụn chê các tác động tiêu cực cúa phát triển kinh tế xã hội và bảo vệmôi trường sôn g cúa loài người. Các n gh iên cứu này lúc đầu rời rạc,tự phát, n h iín g v ể san ngày càng được h ệ thống hóa, tập hợp quanhmối quan hệ giữa con người với môi trường sông xu ng quanh và giữacác thành phần cơ bản của môi trường nhằm bảo vệ sự hài hòa củachúng. Cho dù điểm x u ấ t phát ban đầu của các n gh iên cứu trên làhóa học, sin h học, địa học hoặc toán học, cuối cù n g đều được th^ ngnliât và tập hỢp dưới tên gọi là K h o a h ọ c m õ i trư ờ n g . Cùng với các nghiên cứu trên, trong sự phát triển của loàingười x u ấ t hiện một nhu cầu đào tạo các chuyên gia có nhiệm vụthực hiện công tác nghiên cứii và bảo vệ môi trường. Trước tìnhh in h đó, ở nhiều nước phát triển phương Tây đã hìn h thàn h các tổcliức giáo dục và đào tạo v ề mòi trường trong các trường đại học,biên soạn sách và tài liệu giảng dạy vể khoa học môi trường. M ục tiêii chủ yếvi của môn học “Cơ s ờ k h o a h ọ c m ô i t r ư ờ n glỉV cu n g cấp cho sin h viên những kiến thức có n ộ i d un g x ơ bản đểtiếp cận với các nội dung chi tiết được trình bầy ky hơn crong cácgiáo trình khác của ngàn h khoa học môi trường. Nội d u n g của giáo trình gồm hai phần chính: Phần 1: Những kiến thức chung có liên quan đến kìioa học môitrường như : các khái niệm về khoa học môi trường, các tììành phầnchính cứa môi trường, tài nguyên thiên nhicrìy cấc rguycn lý síìỉhthái học vận dụng vào khoa học ÌYÌÔÌ trường. Phan 2 : N hừ ng kiến thức cơ bản của klìoa học ỉĩìoi trường ììỉìư :ô rìliiẽm môi trườĩìg, quản lý môi trường, dân sô, lươ^g thực, riăììglưỢììg và p h á t triển bển vừng. Yêv cầu tiếp nhận kiên thức ở mỗi phần đưỢc tHnh bày (iưàid ạng các câu hỏi ôn tập hoặc bài tập thực hành. Nhi cầu ìnrf rộĩigkiển tìiưc của sirìh viên đưỢc b ổ sung bẵng các tài liệu thaìri khảokèm theo. Tác giả nhận thức rằng yêu cầu về khoa học, tínỉi logic và rinhsư phạm của một giáo trình cơ sở trong trường đại học thường r;ítcao. Giáo trình được biên soạn lần đầu chắc không tránh khỏi cúcsai sót và khiếm khuyết. Vì vậy, tác giả mong nhận được các ý kiếnđóng góp của các nhà khoa hẹ . các bạn đồng nghiệp và các bạn đocnhằm hoàn thiện giáo trình. N hán đây, tác giả xin chân thành cám ơn PGS Phạm Ngọc Hổ,GS Lê Ván Khoa, GS N gu yển c ẩ n , PGS N guyễn Chu Hồi, TS.N guyễn Ngọc Sinh và nhiểu đồng nghiệp trong khoa Môi trường đàđọc bản :hảo và cho nhiều ý kiến đóng góp quý báu. Hà Nội tháng 9 1999 T á c g iả Chương I CÁC KHÂI NIỆM C0 BẢNl.i. KHÁI NIỆM VÉ MÒI TRƯỜNG T h u ậ t n g ữ m ôi trư ờ ng - E n v ir o n m e n t (T iến g A nh), tiế n g H oa(H o à n cả n h ), tiế n g N g a (okpy/Kaiomơ« cpe;ia- m ôi trư ờ ng bao q u an h ). Theo nghĩa rộng n h ấ t thì “Môi trường” là tập hợp các điều kiệnvà hiện tượng bên ngoài có ảnh hưởng tới một vật thể hoặc sự kiện.Ìlíìì cứ v.u thể, sị kiện nào cũng ton tại và diễn bicn trong móitriíờiiR n h ư mỏi trường vật. lý, niôi trường pháp lý, môi trương kinhtế. Thực ra, các th à n h phẩn như khí quyển, thủy quyển, thạch(invổn tồn tại trên Trái Đất đà từ rất lảu, n h ư ng chỉ khi có mặi cáccơ (he sòng thì chúng mới trô thànli các thành phần của mòi míờng sôhg. Mòi trưòng sông là tống các điều kiện bên ngoài có ả n h hưởngtới sì bống và ...