Giáo trình Cơ sở văn hóa Việt Nam: Phần 1

(NB)Giáo trình Cơ sở văn hóa Việt Nam: Phần 1 đề cập chủ yếu các vấn đề khái niệm văn hóa và hệ thống văn hóa, tiến trình văn hóa Việt Nam, những đặc trưng văn hóa của cộng đồng người Việt. Để hiểu rõ hơn về giáo trình mời các bạn cùng tham khảo tài liệu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Cơ sở văn hóa Việt Nam: Phần 1 TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH KHOA NGỮ VĂN PHÙNG QUÝ NHÂM Tài liệu lưu hành nội bộ - 2002 LÔIØ MÔÛ ÑAU À Treân böôùc ñöôøng phaùt trieån, moãi daân toäc, duø lôùn hay beù ñeàu töï khaúng ñònh baûn saéc vaên hoùa cuûa mình. Nhaát laø trong thôøi ñaïi haäu coâng ngheä ngaøy nay, ñieàu aáy caøng ñöôïc yù thöùc roõ reät. Moãi daân toäc ñeàu phaûi bieát lyù lòch vaên hoùa cuûa mình, moãi con ngöôøi phaûi coù caên cöôùc vaên hoùa cuûa daân toäc mình. Ai ñaùnh maát lyù lòch vaên hoùa, caên cöôùc vaên hoùa daân toäc mình ngöôøi aáy seõ laïc höôùng ñi trong moät thôøi ñaïi coù nhieàu bieán ñoåi nhö hieän nay. Thaät ñaùng buoàn khi moãi chuùng ta khoâng hieåu gì veà neàn vaên hoùa cuûa daân toäc mình. Khi chöa hieåu mình thaät khoù loøng hieåu ngöôøi khaùc. Chæ coù theå hieåu neàn vaên hoùa, vaên minh cuûa caùc daân toäc khaùc khi anh ñaõ hieåu ñöôïc neàn vaên hoùa, vaên minh cuûa daân toäc mình. Vôùi moät tinh thaàn, moät yù thöùc nhö vaäy, chuùng ta tìm hieåu vaên hoùa Vieät Nam. Cô sôû vaên hoùa Vieät Nam seõ ñeà caäp chuû yeáu caùc vaán ñeà sau: 1. Xaùc ñònh khaùi nieäm vaên hoùa vaø heä thoáng vaên hoùa. 2. Tieán trình vaên hoùa Vieät Nam. 3. Nhöõng ñaëc tröng vaên hoùa cuûa coäng ñoàng ngöôøi Vieät. KHAÙI NIEÄM VAÊN HOÙA, HEÄ THOÁNG VAÊN HOÙA I. XAÙC ÑÒNH KHAÙI NIEÄM VAÊN HOÙA : 1. Thuaät ngöõ vaên hoùa trong caùch hieåu cuûa ngöôøi Trung Hoa coå : Theo caùc nhaø nghieân cöùu vaên hoùa Trung Quoác hieän nay thì coù 160 caùch hieåu, caùc quan nieäm khaùc nhau. Vaø caùch hieåu thôøi xöa khaùc caùch hieåu ngaøy nay. Thôøi xöa, töø vaên hoùa trong “Chu Dòch” ñöôïc taùch thaønh hai töø vaên vaø hoùa : “Quan hoà nhaân vaên, dó hoùa thaønh thieân haï”. (Xem daùng veà con ngöôøi, laáy ñoù maø giaùo hoùa thieân haï) Nghóa goác cuûa töø vaên laø veû ñeïp do maøu saéc taïo ra. Vaên laø hình thöùc ñeïp ñeõ trong leã, nhaïc, trong cai trò, trong ngoân ngöõ, trong caùch cö xöû .... Ñeán thôøi Taây Haùn, Löu Höôùng (77 tröôùc CN) ñaõ söû duïng töø vaên hoùa sôùm nhaát, ñöôïc hieåu nhö moät phöông thöùc giaùo hoùa con ngöôøi : “Duøng vaên hoùa khoâng thay ñoåi ñöôïc seõ chinh phaït”. Veà sau, töø vaên hoùa ñöôïc hieåu nhö laø moät phöông thöùc ñeå xaây döïng cuoäc soáng, xaây döïng xaõ hoäi : “Vaên hoùa noäi taäp Vuõ coâng ngoaïi tö” (Vaên hoùa laøm cho beân trong hoøa muïc Vuõ coâng ñeå söûa sang beân ngoaøi) 2. Quan nieäm vaên hoùa hieän nay : Töø vaên hoùa (tieáng Latin: Cultus). Cultusagri coù nghóa troàng troït ngoaøi ñoàng, Cultusanimi coù nghóa laø troàng troït tinh thaàn. Caùch hieåu phoå bieán hieän nay, vaên hoùa laø heä thoáng caùc giaù trò vaät chaát vaø tinh thaàn maø loaøi ngöôøi ñaõ taïo ra trong tieán trình lòch söû. Vaên hoùa laø toång hoøa caùc phöông tieän sau: - Heä thoáng caùc giaù trò vaät chaát vaø tinh thaàn. - Nhöõng hoaït ñoäng nhaèm thoûa maõn nhu caàu tinh thaàn cuûa con ngöôøi. - Heä thoáng tri thöùc vaø kieán thöùc cuûa daân toäc, loaøi ngöôøi. - Trình ñoä cao trong sinh hoaït xaõ hoäi. Vaên hoùa cuûa moät thôøi ñaïi, moät thôøi kyø lòch söû nhaát ñònh. Vaên hoùa coù theå hieåu theo moät nghóa roäng bao goàm: - Ñoù laø phöông thöùc saûn xuaát ra cuûa caûi vaät chaát: phöông phaùp, coâng cuï, quaù trình coâng ngheä .... - Sinh hoaït vaät chaát : aên, maëc, ôû ñi laïi ... - Toå chöùc coäng ñoàng (gia ñình, laøng nöôùc…) - Sinh hoaït tinh thaàn : tín ngöôõng, toân giaùo, phong tuïc, leã hoäi ... - Kieán thöùc vaø tri thöùc veà töï nhieân vaø xaõ hoäi. - Ñôøi soáng tö töôûng, tình caûm, quan nieäm ñaïo ñöùc, nhaän thöùc veà theá giôùi, veà nhaân sinh. Theo Thuû töôùng AÁn Ñoä Jawa Harlal Neâhru, vaên hoùa coù 3 phöông dieän : tö töôûng, phöông phaùp, lao ñoäng say söa beàn bó (baøi phaùt bieåu trong leã thaønh laäp Ban lieân laïc vaên hoùa vôùi nöôùc ngoaøi cuûa AÁn Ñoä ngaøy 09/04/1950 – Baùo Nhaân Daân ñaêng laïi thaùng 02/1990). Cöïu Thuû töôùng Phaïm Vaên Ñoàng ñaõ vieát : “Noùi tôùi vaên hoùa laø noùi tôùi moät laõnh vöïc voâ cuøng phong phuù vaø roäng lôùn, bao goàm taát caû nhöõng gì khoâng phaûi laø thieân nhieân maø coù lieân quan ñeán con ngöôøi trong suoát quaù trình toàn taïi, phaùt trieån, quaù trình con ngöôøi laøm neân lòch söû ... Coát loõi cuûa söùc soáng daân toäc laø vaên hoùa vôùi nghóa bao quaùt vaø cao ñeïp nhaát cuûa noù, bao goàm caû heä thoáng giaù trò : tö töôûng vaø tình caûm, ñaïo ñöùc vaø phaåm chaát, trí tueä vaø taøi naêng, söï nhaïy caûm vaø söï tieáp thu caùi môùi töø beân ngoaøi, yù thöùc baûo veä baûn saéc vaø baûn lónh cuûa coäng ñoàng daân toäc, söùc ñeà khaùng vaø söùc chieán ñaáu ñeå baûo veä mì ...