Giáo trình di truyền học phần 10

Tham khảo tài liệu giáo trình di truyền học phần 10, khoa học tự nhiên, công nghệ sinh học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình di truyền học phần 10 273đoán trước sinh ở mức độ gene nhờ phân tích DNA bằng enzyme giới hạn.Từ đây đã mở ra hai hướng chính trong chẩn đoán gene là: chẩn đoán cácbất thường bẩm sinh và chẩn đoán các bất thường DNA soma. Một sốthành tựu khác đạt được theo hướng đầu gồm có: bệnh hemophilia A, rốiloạn dưỡng cơ Duchenne, hội chứng X-fragile, bệnh retinoblastoma - mộtdạng ung thư võng mạc...Theo hướng sau, người ta đã áp dụng đối với mộtsố dạng ung thư máu như các lympho Burkitt, lympho nang, bệnh bạchcầu...Đáng kể là gần đây, người ta đã xác định được nhiều gene gây bệnhquan trọng ở người, như: gene gây bệnh hóa xơ nang (cystic fibrosis) năm1990, gene gây bệnh Huntington năm 1993... Liệu pháp gene (gene therapy) cũng là một phương thức sản xuất vàđiều trị mới bằng các phân tử trị liệu. Đây là hướng có nhiều triển vọngnhất nhưng khó thực hiện nhất vì nó có liên quan đến cả vấn đề phươngpháp luận lẫn khía cạnh đạo lý. Sự kiện nổi bật nhất là vào năm 1990-91,W.F.Anderson, R.M.Blaese và Ken Cuver thực hiện thành công ca liệupháp gene đầu tiên trên một bé gái bốn tuổi mắc bệnh suy giảm miễn dịchphối hợp (SCID) với sự thiếu hụt adenosine deaminase (ADA), mộtenzyme cần thiết cho sản xuất các kháng thể trong các tế bào hệ miễmdịch, gọi là hội chứng bubble-boy (bệnh do gene ở gần đầu mút vai ngắnnhiễm sắc thể số 20 gây ra). Mặt khác, liệu pháp gene cũng đã mở ranhững triển vọng to lớn trong chữa trị các căn bệnh phổ biến nhất, tácđộng tới hàng triệu triệu người trên hành tinh như: ung thư, SIDA/AIDS,viêm gan do virus, các bệnh tim mạch, các bệnh thoái hóa thần kinh (bệnhParkinson, bệnh Huntington, bệnh Alzheimer...) hay cả những bệnh mạntính như đa thấp khớp.2.3. Kỹ thuật di truyền với hình pháp học và một số vấn đề xã hội khác Kỹ thuật di truyền còn được ứng dụng rất hiệu quả trong các ngànhhình pháp học, chẳng hạn bằng cách sử dụng kỹ thuật dấu vân DNA(DNA fingerprinting) thay cho dấu vân tay trước đây cho phép các ngànhcảnh sát hình sự xác định chính xác các tội phạm hoặc nhận dạng xác nạnnhân trong chiến tranh hoặc do tai nạn gây ra (hình 10.10).Hình 10.10 Dấu vân DNA (DNA finger-printing) có thể giúp các nhà nghiên cứuxác định khả nghi trong trường hợp tộiphạm. Kiểu vạch ngang biểu thị bản chấtdi truyền của một người. Ở mẫu này chothấy các băng của máu người mang mã sốS2 khả nghi trùng khớp với bằng chứng,mẫu máu E(vs). 274 Ở nước ta, trong thời gian gần đây, kỹ thuật này đã và đang được ápdụng một cách hiệu quả trong ngành hình sự. Bên cạnh đó đã có côngtrình phân tích DNA nhận diện tế bào trên 103 người Việt Kinh bằng kỹthuật PCR - SSO (Kit Innolipa). Qua phân tích so sánh khoảng cách genehọc giữa người Việt Kinh và 11 sắc tộc châu Á và Đại dương khác, đã kếtluận rằng người Việt Kinh gần với người Thái rồi đến người Manchu (VũTriệu An, 1999).3. Kỹ thuật di truyền với các sinh vật biến đổi gene (genetically modifiedorganisms = GMOs) • Đối với ngành chăn nuôi, công nghệ sinh học nói chung và côngnghệ sinh học nói riêng đã đạt nhiều thành tựu đáng kể, chẳng hạn các kỹthuật chuyển ghép gene áp dụng cho hợp tử và phôi ở các gia súc nhằmtăng cường khả năng chống bệnh và cải thiện giống nói chung; cũng nhưcác kỹ thuật mới trong xác định giới tính của phôi... Tinh chiết Tiêm gene Hình 10.11 cho thấy khảnăng ứng dụng kỹ thuật cấyghép gene trên trứng chuột đãđược thụ tinh. Sau đó đem phôi các trứng chuộtđã ghép gene cấy vào trong tửcung của con chuột làm mẹkhác. Kết quả là tạo ra đượcchuột con có bộ lông dạngkhảm như mong muốn. Điển Phôi được cấy trong tử cung của chuột mẹ thay thếhình cho các thí nghiệm truyềngene ở động vật là vào năm1982,R.D.Palmiter, R.L.Brinstervà các đồng sự ở Đại học Seatle Đời con(Philadelphia, USA) bằng cáchtruyền gene xác định hormonesinh trưởng của chuột cống vào Hình 10.11 Mô hình tổng quát về thítrứng đã thụ tịnh của chuột bình nghiệm truyền gene ở động vật (xemthường, rồi cấy trở lại các tế bào giải thích trong bài).đã được biến đổi gene vào vòi trứng của các chuột cái có thể mang thaicho đến cùng. Và kết quả là, các tác giả này đã thu được dạng chuột nhắtcó kích thước lớn gấp 2-3 lần chuột bình thường, gọi là chuột khổng lồ. • Đối với trồng trọt, việc sử dụng các phương pháp chuyển ghép geneđã đạt được nhiều thành tựu to lớn. Chẳng hạn, hãng Biogen (USA) năm 2751984 đã chuyển thành công plasmid Ti vào tế bào thực vật; hãng Calgenevà Phytogene (USA, 1984 ...