Giáo trình- Dịch tễ học đại cương - chương 4

Chương 4: Dịch tễ học mô tả- Đo lường sự xuất hiện bệnhNhư đã đề cập ở chương I về dịch tễ học mô tả, đây là những nghiên cứu dùng để mô tả thực trạng một bệnh hay dịch bệnh nào đó xảy ra trong quần thể. Như vậy để mô tả thì cần phải đáp ứng đầy đủ các thông tin sau: con thú nào mắc bệnh,
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình- Dịch tễ học đại cương - chương 4 CHƯƠNG 4 D CH T H C MÔ T - O LƯ NG S XU T HI N B NH - Như ã ư c c p chương 1 v d ch t h c mô t , ây là nh ng nghiên c udùng mô t th c tr ng m t b nh hay d ch b nh nào ó x y ra trong qu n th . Như v y mô t thì c n ph i áp ng các thông tin sau: con thú nào m c b nh, s lư ng m cb nh, t l nhi m b nh, nhóm thú m c b nh, phân b b nh âu... Tùy thu c vào i uki n th c t mà s phân chia nhóm thú có th khác nhau khi mô t b nh. Ví d ngư i tacó th mô t b nh theo khu v c, theo nhóm tu i, theo gi i tính, theo gi ng... Trong ó i lư ng thư ng ư c s d ng mô t là t l b nh; ngoài ra ngư i ta còn dùng nhi u i lư ng khác mà s ư c th o lu n k chương này. Trư c khi tìm hi u các i lư ngc th , chúng ta c n bi t các nhóm thu t ng ư c dùng trong o lư ng v m t d ch th c. - T n s (frequency): là s lư ng cá th có cùng m t tính ch t nào ó. ơn v có th là con, cái, v t... - T s (ratio): khi so sánh 2 nhóm nào ó v t n s ho c m t ch s nào ó ngư i ta có th dùng t s ví d trong àn có 50 con c và 500 con cái thì có th nói t s gi a c và cái là 50/500. T s ư c dùng trong d ch t h c ph bi n nh t là ch s OR khi so sánh nguy cơ có b nh c a 2 nhóm thú nào ó. OR s ư c c p nh ng chương sau. - T l (proportion): khi c p n t n s b nh hay m t tính ch t nào ó c a thú chi m bao nhiêu ph n trong t ng s thì ngư i ta dùng t l . Lưu ý t l khác v i t s là ph n m u s c a chúng có ch a luôn ph n c a t s . Thí d t s là a/b trong khi ó t l là a/c trong ó c=a+b. - Mc (rate): m c b nh không ch v di n t s lư ng mà còn liên quan n tc lây lan nhanh hay ch m c a m t b nh, nên nh là i lư ng này luôn i kèm v i th i gian.1. T l b nh (prevalence) T l b nh ôi khi ư c dùng v i tên t l nhi m, hay t l m c. T l này ư c nh nghĩa là s con thú có cùng tính ch t ang kh o sát (b nh, nhi m b nh, mang trùng,có r i lo n b t thư ng v s c kh e...) trong m t qu n th t i m t th i i m nh t nhchia cho t ng s thú trong qu n th ó. i lư ng này thư ng ư c tính theo ph n trăm. S thú m c b nh x 100 P (%) = T ng s thú trong qu n th t i m t th i i m nh t nh 1 Ví d , mu n bi t t l nhi m m t lo i ký sinh trùng nào ó trên chó thu c m t abàn nào ó (m t qu n th xác nh) thì ph i n t ng h nuôi chó (t t c chó c a khuv c), l y m u phân xét nghi m. S chó cho k t qu dương tính s là t s c a công th cvà t ng s chó trong qu n th s là m u s . Lưu ý vi c l y m u và phân tích m u ph i ư c th c hi n cùng m t th i i m k t qu kh o sát có giá tr . Trong các nghiên c u v y h c, ngư i ta thư ng dùng 2 lo i thu t ng v t lnhi m, ó là t l nhi m theo th i i m (point prevalence) và t l nhi m theo kho ngth i gian (period prevalence). S phân lo i này d a theo th i gian thu th p s li u vàphân tích m u. N u th i gian phân tích m u hay k t qu kh o sát trong m t kho ng th igian ng n thì có th ư c coi là t l nhi m theo th i i m còn n u th i gian kh o sát kéodài theo ơn v năm thì thư ng ư c dùng là t l nhi m theo kho ng th i gian. vòng tròn màu tr ng là s cá th M u xét nghi m kho , vòng tròn en là cá th có b nh P = 7 x 100 / 30 = 23,33 % Hình 6.1 T l b nh theo m u xét nghi m T l nhi m cho k t qu t ng quát v s ph bi n, s lưu hành c a m t b nh,m t tính ch t kh o sát nào ó trong qu n th . Nó có giá tr nh t nh trong vi c ánh giámc gánh n ng mà ngư i chăn nuôi ph i ch u v m t b nh nào ó. T ó có nh ngchi n lư c thích h p trong phòng b nh. Tuy nhiên ôi khi t l nhi m không th hi n rõ di n ti n nhanh hay ch m c ab nh, không phân bi t ư c b nh m i hay b nh cũ, b nh m t l n hay nhi u l n. c bi ttrong các b nh ư c ch n oán b ng ph n ng huy t thanh h c, k t qu t l nhi m cóth cao hơn nhi u so v i th c t . Ví d i v i b nh viêm ph i a phương trên heo th tthì t l nhi m có th t t i 100% khi dùng ph n ng huy t thanh h c ch n oán.2. Xác nh t l nhi m trong qu n th Khi mu n xác nh t l nhi m trong qu n th , ngư i ta không th l y t t c cáccá th trong qu n th xét nghi m hay phân tích ngo i tr m t s qu n th nh . Trongtrư ng h p ó, vi c ch n m u và và dung lư ng m u kh o sát h t s c quan tr ng. K tqu phân tích t các m u ã ch n ư c s d ng làm cơ s ư c tính t l nhi m c a cqu n th . th c hi n i u này có th dùng phương pháp ư c lư ng th ng kê như sau: T l nhi m c a qu n th (P) = t l nhi m c a dung lư ng m u ư c ch n ±(Z(1-α)× SE) Trong ó Z(1-α) là h s tin c y, và SE (Standard Error ...