Giáo trình giống vật nuôi Chương 2

Chương II chọn giống vật nuôi Chọn giống vật nuôi là một nội dung cơ bản và quan trọng của công tác giống vật nuôi. Thế nào là một con giống tốt và làm thế nào để chọn đúng được những con giống tốt? Để giải quyết hai vấn đề này, trước hết chúng ta cần nắm được những khái niệm cơ bản về các tính trạng, cách quan sát mô tả và xác định các tính trạng này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình giống vật nuôi Chương 2 Ch−¬ng II chän gièng vËt nu«i Chän gièng vËt nu«i lµ mét néi dung c¬ b¶n vµ quan träng cña c«ng t¸c gièngvËt nu«i. ThÕ nµo lµ mét con gièng tèt vµ lµm thÕ nµo ®Ó chän ®óng ®−îc nh÷ng congièng tèt? §Ó gi¶i quyÕt hai vÊn ®Ò nµy, tr−íc hÕt chóng ta cÇn n¾m ®−îc nh÷ng kh¸iniÖm c¬ b¶n vÒ c¸c tÝnh tr¹ng, c¸ch quan s¸t m« t¶ vµ x¸c ®Þnh c¸c tÝnh tr¹ng nµy.Môc ®Ých cña chän gièng lµ nh»m t¹o ®−îc nh÷ng con vËt cã tiÒm n¨ng di truyÒn tèt,tõ ®ã c¶i tiÕn ®−îc di truyÒn ë thÕ hÖ sau. Nh÷ng kh¸i niÖm vÒ hiÖu qu¶ chän läc, li saichän läc, còng nh− mèi quan hÖ gi÷a hai kh¸i niÖm nµy gióp chóng ta hiÓu ®−îc nh÷ngnh©n tè ¶nh h−ëng tíi viÖc c¶i tiÕn di truyÒn. Chän läc vËt nu«i lµm gièng ph¶i dùatrªn gi¸ trÞ gièng cña c¸c tÝnh tr¹ng cña chóng. Kh¸i niÖm vÒ gi¸ trÞ gièng cïng víi c¸cph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ gièng b»ng chØ sè chän läc vµ BLUP lµ nh÷ng vÊn ®Ò rÊtphøc t¹p mµ chØ nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c gièng ë tr×nh ®é cao míi cã thÓ n¾m v÷ngvµ sö dông ®−îc. V× vËy, nh÷ng néi dung nªu trªn chØ ®−îc ®Ò cËp ë møc ®é ®¬n gi¶nvµ tèi thiÓu trong gi¸o tr×nh nµy.1. Kh¸i niÖm vÒ tÝnh tr¹ng C¸c vËt nu«i lu«n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm nhÊt ®Þnh, c¸c ®Æc ®iÓm nµy ®−îc gäi lµc¸c tÝnh tr¹ng. TÝnh tr¹ng lµ ®Æc tr−ng cña mét c¸ thÓ mµ ta cã thÓ quan s¸t hay x¸c®Þnh ®−îc. Cã hai lo¹i tÝnh tr¹ng: tÝnh tr¹ng chÊt l−îng vµ tÝnh tr¹ng sè l−îng. C¸c tÝnhtr¹ng cã thÓ quan s¸t vµ m« t¶ b»ng c¸ch ph©n lo¹i lµ c¸c tÝnh tr¹ng chÊt l−îng, ch¼ngh¹n tÝnh tr¹ng cã sõng hoÆc kh«ng cã sõng ë dª, mµo tr¸i d©u hoÆc mµo cê ë gµ... C¸ctÝnh tr¹ng nh− s¶n l−îng s÷a cña bß, tèc ®é t¨ng träng cña lîn, s¶n l−îng vµ khèi l−îngtrøng cña gµ... lµ c¸c tÝnh tr¹ng sè l−îng. Cã thÓ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña c¸c tÝnh tr¹ng sèl−îng b»ng c¸c phÐp ®o (c¸c c¸ch c©n, ®o, ®ong, ®Õm). Nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a tÝnh tr¹ng sè l−îng vµ tÝnh tr¹ng chÊt l−îng: - TÝnh tr¹ng chÊt l−îng th−êng chØ do mét hoÆc rÊt Ýt gen chi phèi, tÝnh tr¹ng sèl−îng do nhiÒu gen chi phèi vµ mçi gen th−êng chØ g©y ra mét ¶nh h−ëng nhá. VÝ dô,tÝnh tr¹ng cã sõng hay kh«ng sõng ë dª do gen P, p quy ®Þnh (kh«ng sõng: PP hoÆc Pp,cã sõng: pp), trong khi ®ã ng−êi ta cho r»ng cã vµi ngh×n gen chi phèi tÝnh tr¹ng tèc ®ét¨ng träng cña lîn. Tuy nhiªn, còng cã mét vµi tÝnh tr¹ng sè l−îng mµ gi¸ trÞ cña chóngcòng kh«ng ph¶i lµ nh÷ng biÕn liªn tôc. VÝ dô: c¸c gi¸ trÞ cña tÝnh tr¹ng sè con ®Îtrong mét løa cña lîn hoÆc cña dª, cõu tuy chØ lµ nh÷ng sè nguyªn rêi r¹c trong métgiíi h¹n nhÊt ®Þnh, nh−ng sè con ®Î trong mét løa vÉn thuéc tÝnh tr¹ng sè l−îng; - C¸c gi¸ trÞ cña tÝnh tr¹ng sè l−îng lµ biÕn liªn tôc, c¸c quan s¸t cña tÝnh tr¹ngchÊt l−îng chØ lµ biÕn rêi r¹c. Ch¼ng h¹n, c¸c gi¸ trÞ cña tÝnh tr¹ng s¶n l−îng s÷a bß 32(sè kg s÷a/chu kú v¾t s÷a) lµ c¶ mét d·y sè liÖu liªn tôc, trong khi ®ã ng−êi ta chØ cãthÓ ph©n lo¹i mµu l«ng cña lîn thµnh vµi nhãm kh¸c nhau (®en, tr¾ng, loang...); - TÝnh tr¹ng chÊt l−îng Ýt chÞu ¶nh h−ëng cña ®iÒu kiÖn sèng, tÝnh tr¹ng sèl−îng chÞu ¶nh h−ëng lín bëi ®iÒu kiÖn sèng. VÝ dô: ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng kh«ng ¶nhh−ëng ®Õn mµu l«ng, h×nh d¸ng mµo gµ nh−ng l¹i ¶nh h−ëng rÊt lín tíi s¶n l−îngtrøng, tèc ®é t¨ng träng cña gµ.2. Nh÷ng tÝnh tr¹ng c¬ b¶n cña vËt nu«i2.1. TÝnh tr¹ng vÒ ngo¹i h×nh Ngo¹i h×nh cña mét vËt nu«i lµ h×nh d¸ng bªn ngoµi cña con vËt. Tuy nhiªn,trªn nh÷ng khÝa c¹nh nhÊt ®Þnh, ngo¹i h×nh ph¶n ¶nh ®−îc cÊu t¹o cña c¸c bé phËn cÊuthµnh c¬ thÓ, t×nh tr¹ng søc khoÎ còng nh− n¨ng suÊt cña vËt nu«i. Ch¼ng h¹n, c¨n cøvµo h×nh d¸ng cña mét con tr©u cÇy, nÕu thÊy nã to lín, v¹m vì, g©n guèc cã thÓ dù®o¸n nã cã kh¶ n¨ng cÇy kÐo tèt; quan s¸t mét con bß c¸i s÷a, nÕu thÊy nã cã bÇu vólín, tÜnh m¹ch vó to vµ næi râ cã thÓ dù ®o¸n nã cho n¨ng suÊt s÷a cao... §Ó ®¸nh gi¸ ngo¹i h×nh vËt nu«i, ng−êi ta dïng m¾t ®Ó quan s¸t vµ dïng tay ®Ósê n¾n, dïng th−íc ®Ó ®o mét sè chiÒu ®o nhÊt ®Þnh. Cã thÓ sö dông mét sè ph−¬ngph¸p ®¸nh gi¸ ngo¹i h×nh sau ®©y: - Quan s¸t tõng bé phËn vµ tæng thÓ con vËt, ph©n lo¹i ngo¹i h×nh con vËt theoc¸c møc kh¸c nhau. Ph−¬ng ph¸p nµy cã −u ®iÓm lµ ®¬n gi¶n, tuy nhiªn viÖc ®¸nh gi¸chÝnh x¸c hay kh«ng tuú thuéc vµo kinh nghiÖm cña ng−êi ®¸nh gi¸ vµ hÇu nh− kh«ngcã t− liÖu l−u l¹i sau khi ®¸nh gi¸. - Dïng th−íc ®o ®Ó ®o mét sè chiÒu ®o trªn c¬ thÓ con vËt, m« t¶ nh÷ng ®Æctr−ng chñ yÕu vÒ ngo¹i h×nh th«ng qua sè liÖu c¸c chiÒu ®o nµy. Sè l−îng c¸c chiÒu ®otuú thuéc vµo tÇm quan träng cña c¸c bé phËn c¬ thÓ ®èi víi môc ®Ých chän läc vµnh©n gièng. Ch¼ng h¹n, ®Ó chän läc ngo¹i h×nh ngùa ®ua ng−êi ta ph¶i sö dông rÊtnhiÒu chiÒu ®o kh¸c nhau, nh−ng ®Ó ®¸nh gi¸ ngo¹i h×nh lîn n¸i ng−êi ta chØ cÇn xemxÐt mét vµi chiÒu ®o c¬ b¶n. Ph−¬ng ph¸p nµy phøc t¹p h¬n, ph¶i cã dông cô ®o vµng−êi thùc hiÖn ph¶i n¾m ®−îc ph−¬ng ph¸p ®o. C¸c sè ®o lµ n ...