GIÁO TRÌNH HOÁ LÝ part 7

+ Khi cho xà phòng vào nước thì sức căng bề mặt của nước giảm xuống, lúc đó nồng độ xà phòng trên bề mặt lớn hơn nồng độ xà phòng trong dung dịch, ta nói rằng có sự hấp phụ dương các phân tử xà phòng. Sự phân bố các phân tử xà phòng trên bề mặt nước như trên H.XI.1.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
GIÁO TRÌNH HOÁ LÝ part 7 Giaùo trình Hoaù lyù duøng cho SV ngaønh Moâi tröôøng - 79 - b. Tính hoaït ñoäng beà maët: + Khi cho xaø phoøng vaøo nöôùc thì söùc caêng beà maët cuûa nöôùc giaûm xuoáng, luùc ñoù noàng ñoä xaø phoøng treân beà maët lôùn hôn noàng ñoä xaø phoøng trong dung dòch, ta noùi raèng coù söï haáp phuï döông caùc phaân töû xaø phoøng. Söï phaân boá caùc phaân töû xaø phoøng treân beà maët nöôùc nhö treân H.XI.1. oooooo o o o o H.XI.1. + Vì coù söï haáp phuï caùc phaân töû xaø phoøng leân beà maët phaân caùch töôùng nöôùc -khoâng khí maø söùc caêng beà maët cuûa nöôùc giaûm (vì σxp < σn). + Söï haáp phuï caùc phaân töû xaø phoøng leân beà maët nöôùc cuõng tuaân theo phöông trình − C dσ haáp phuï Gipxô (Gibbs): Γ = (XI-1). Ta thaáy raèng Γ > 0 neân ta suy ra RT dC dσ/dC nhoû hôn khoâng, töùc laø σ giaûm khi C taêng. + Tính hñbm cuûa xaø phoøng phuï thuoäc vaøo baûn chaát vaø vò trí cuûa nhoùm phaân cöïc vaø chieàu daøi vaø caáu taïo cuûa goác hyñrocarbon quyeát ñònh. Khi chieàu daøi cuûa goác hidrocarbon taêng thì tính hñbm taêng. + Xaø phoøng coøn laøm giaûm söùc caêng beà maët giöõa töôùng, töùc laø söùc caêng beà maët giöõa 2 chaát loûng hoaëc giöõa chaát loûng vaø chaát raén (σAB=σA -σB). σAB seõ giaûm khi cho xaø phoøng vaøo heä chöùa A vaø B. Trong quaù trình taåy röûa, ñaïi löôïng söùc caêng beà maët giöõa töôùng quan troïng hôn ñaïi löôïng söùc caêng beà maët cuûa nöôùc -khoâng khí nhieàu. c. Khaû naêng thaám öôùt: + Söï thaám öôùt raát quan troïng cho quaù trình taåy röûa. - Beà maët thuûy tinh, silicat, xenluloz, tinh boät, ... thaám öôùt nöôùc raát toát. - Caùc beà maët gheùt nöôùc nhö parafin, daàu moû, löu huyønh, ... thaám öôùt nöôùc raát khoâng toát. - Caùc loaïi vaûi saïch thaám öôùt nöôùc raát toát, coøn vaûi baån coù dính daàu môõ thì thaám öôùt nöôùc raát khoâng toát; vaûi saïch cuõng khoù ngaám nöôùc vaøo beân trong vì söùc caêng beà maët cuûa nöôùc raát lôùn. + Vì vaäy, caàn phaûi duøng chaát hñbm (xaø phoøng) ñeå laøm giaûm söùc caêng beà maët cuûa nöôùc vaø söùc caêng beà maët giöõa 2 töôùng beà maët vaûi sôïi vaø nöôùc. + Trong quaù trình taåy röûa, xaø phoøng ñoùng vai troø chaát hñbm. + Söï thaám öôùt vaûi sôïi vaø ñoà duøng cuõng tuaân theo phöông trình Iung: σR-K = σR-L +σL-K. cosθ (XI-2).Thaïc só Traàn Kim Cöông Khoa hoaù hoïc Giaùo trình Hoaù lyù duøng cho SV ngaønh Moâi tröôøng - 80 - Khi theâm xaø phoøng vaøo nöôùc thì σR-L vaø σL-K ñeàu giaûm, do ñoù cosθ taêng leân, töùc laø θ giaûm xuoáng, cuõng coù nghóa laø söï thaám öôùt taêng leân. + Khaû naêng thaám öôùt phuï thuoäc vaøo noàng ñoä xaø phoøng, nhieät ñoä, vò trí vaø baûn chaát nhoùm phaân cöïc, chieàu daøi vaø caáu taïo cuûa goác hydroâcarbon. d. Khaû naêng nhuõ hoùa: + Khi cho xaø phoøng vaøo nhuõ töông thì nhuõ töông töông ñoái beàn vöõng; nhö vaäy, xaø phoøng laøm chaát nhuõ hoùa cho nhuõ töông. + Taùc duïng cuûa xaø phoøng laø laøm giaûm söùc caêng beà maët giöõa 2 töôùng daàu vaø nöôùc; do ñoù, taïo ñieàu kieän cho söï taïo thaønh nhuõ töông deã daøng khi coù xaø phoøng. Caùc phaân töû xaø phoøng haáp phuï leân beà maët haït nhuõ töông vaø lôùp ñoù baûo veä khoâng cho caùc haït nhuõ töông lieân keát laïi vôùi nhau. + Trong quaù trình taåy röûa, xaø phoøng laøm cho söï thaám öôùt xaûy ra deã daøng vaø chaát baån daàu, môõ ñöôïc taùch ra khoûi beà maët vaûi sôïi vaø ñöôïc giöõ trong nöôùc giaët ôû daïng nhuõ töông baèng chaát nhuõ hoùa laø xaø phoøng. + Khaû naêng nhuõ hoùa cuûa xaø phoøng phuï thuoäc vaøo vò trí vaø baûn chaát cuûa nhoùm phaân cöïc, caáu taïo vaø chieàu daøi cuûa goác hydrocarbon vaø noàng ñoä cuûa xaø phoøng. e. Khaû naêng taïo boït: + Söï taïo boït (K/L) keøm theo söï taêng beà maët phaân caùch töôùng khí-loûng raát maïnh, vì theá söï taïo boït chæ coù theå xaûy ra khi söùc caêng beà maët beù. Ta seõ ñaït ñöôïc ñieàu naøy khi cho theâm xaø phoøng vaøo nöôùc. Nöôùc tinh khieát khoâng coù khaû naêng taïo boït nhöng nöôùc coù xaø phoøng coù khaû naêng taïo boït raát toát. + Khaû naêng taïo boït cuûa xaø phoøng phuï thuoäc vaøo vò trí vaø baûn chaát cuûa nhoùm phaân cöïc, caáu taïo vaø chieàu daøi cuûa goác hydrocarbon vaø noàng ñoä cuûa xaø phoøng. + Boït coù yù nghóa lôùn trong caùc ngaønh saûn xuaát polimer, cöùu hoûa, khoan, tuyeån noåi,... Trong quaù trình taåy röûa, boït cuõng goùp1 phaàn quan troïng trong vieäc taùch ...