Giáo trình Kinh tế chính trị - Bài 5: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức ở Việt Nam

Giáo trình Kinh tế chính trị - Bài 5: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với  phát triển kinh tế tri thức ở Việt Nam với các vấn đề chính hướng đến trình bày: Quan niệm về công nghiệp hóa, hiện đại hóa và kinh tế tri thức, bối cảnh mới và sự cần thiết phải đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức ở Việt Nam. Mời các bạn cùng tham khảo nắm bắt nội dung thông tin tài liệu. 

 

 

 

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Kinh tế chính trị - Bài 5: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức ở Việt Nam CHƯƠNG TRÌNH CAO CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ ­ HÀNH CHÍNH Giáo trình môn:  Kinh tế chính trị Bài 5 CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA GẮN VỚI  PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRI THỨC Ở VIỆT NAM Người biên soạn:                PGS, TS An Như Hải Số tiết giảng trên lớp:            10 Mục tiêu của bài:  ­ Kiến thức: Trang bị  những cơ sở  lý luận của chủ  nghĩa Mác­Lênin,  tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về sự  cần thiết, nội dung và điều kiện, tiền đề  để  đẩy mạnh công nghiệp hóa,  hiện đại hóa (CNH, HĐH) gắn với phát triển kinh tế  tri thức  ở  Việt Nam  trong bối cảnh mới của cách mạng khoa học – công nghệ  hiện đại và hội  nhập kinh tế quốc tế.    ­ Kỹ năng: Trên cơ sở các kiến thức trên và kinh nghiệm thực tiễn của   bản thân, người học có thể  phát triển việc nghiên cứu, đề  xuất việc vận  dụng chủ trương, quan điểm của Đảng và chính sách của Nhà nước về CNH,   HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức vào thực tiễn ngành, địa phương mà   mình công tác. ­ Tư  tưởng:  Nhận thức đúng tầm quan trọng của đẩy mạnh  CNH,  HĐH gắn với phát triển kinh tế tri thức ở Việt Nam trong các nhiệm vụ kinh   tế  xã hội của thời kỳ  quá độ  lên chủ  nghĩa xã hội cũng như  trong yêu cầu  phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta để  chủ động sáng tạo trong hoạch định chính sách và tổ chức thực tiễn. 1 Nội dung chi tiết: 1. QUAN NIỆM VỀ  CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN  ĐẠI  HÓA VÀ  KINH TẾ TRI THỨC 1.1. Quan niệm về công nghiệp hóa Vào cuối thế kỷ thứ XVIII, cuộc Cách mạng công nghiệp được diễn  ra  ở  nước Anh với sự  xuất hiện “chiếc thoi bay” trong lĩnh vực se sợi.  Nước Anh trở thành quê hương của Cách mạng công nghiệp, là nước tiến  CNH đầu tiên. Manchester là thành phố công nghiệp đầu tiên trên thế giới.  Kể  từ  đây, nhân loại bước vào một giai đoạn phát triển mới – giai đoạn   CNH.  Sau Anh là lần lượt các nước: Pháp vào đầu thế kỷ XIX, Mỹ và Đức   vào giữa thế  kỷ XIX, Nhật, Nga và nhiều nước châu Âu khác vào cuối thế  kỷ XIX đầu thế kỷ XX tiến hành CNH và đã lần lượt trở thành nước công   nghiệp.  Sau Chiến tranh thế  giới lần thứ  hai (giữa thế  kỷ  XX), nhiều nước   thuộc Thế  giới thứ  ba1 tiến hành quá trình này với Chiến lược CNH riêng  của mình. Một số dựa theo mô hình CNH của Liên xô (cũ), một số dựa theo   mô hình của Mỹ. Đến nay, một số nước đã thực hiện CNH rút ngắn thành   công, đã trở thành nước công nghiệp. Tuy nhiên, còn không ít nước trong đó  có Việt Nam vẫn trong tình trạng nền kinh tế  nông nghiệp, đang trong giai  đoạn tiến hành CNH. Do thời điểm lịch sử  tiến hành CNH  ở  các nước không giống nhau   nên đã có những quan niệm khác nhau về CNH. Việc nhận thức đúng phạm   trù  CNH  trong một giai đoạn phát triển cụ  thể  của đất nước là rất cần  1  Thế giới thứ ba được sử dụng lần đầu tiên năm  1952 bởi nhà nhân khẩu học Pháp Alfred Sauvy đặt ra  khi liên tưởng đến Đẳng cấp thứ  ba trong Cách mạng Pháp. Về  sau, nó trở  thành từ  ngữ  chỉ  các nước  không thuộc thế giới phương Tây, cũng không thuộc hệ  thống xã hội chủ  nghĩa trong Chiến tranh lạnh.  Những   nước   này   tham   gia  Phong   trào   không   liên   kết  thành   lập   năm   1955   sau  Hội   nghị   Bandung  (Indonesia). Ngày nay, từ ngữ này để chỉ các nước đang phát triển, bất kể hình thức chính trị ra sao. 2 thiết, nó không chỉ  có ý nghĩa về  lý luận mà còn có tính thiết thực trong   hoạch định và thực thi chính sách phát triển.  Thực tế lịch sử cho thấy, những nước đi đầu về CNH như Anh, Pháp  và một số nước Tây Âu khác vào thời điểm cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ  XIX, đi liền với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ  nhất với công nghệ  chủ đạo là máy hơi nước. Trong điều kiện đó, CNH được hiểu là quá trình   thay thế  lao động thủ  công bằng lao động sử  dụng máy móc, quá trình   chuyển nền kinh tế từ  nông nghiệp là chủ  yếu lên công nghiệp, biến một   nước nông nghiệp truyền thống thành nước công nghiệp. Những biểu hiện đầu tiên của CNH được gắn với nội dung của cuộc   cách mạng công nghiệp lần thứ nhất. Đó là: (i) Chuyển chỗ làm việc từ gia   đình vào các công xưởng trên quy mô lớn; (ii) Tập trung dân cư   ở  các khu  đô thị; (iii) Thay thế  hệ  thống kỹ thuật thủ công dựa vào gỗ, sức cơ  bắp,  sức nước, sức gió và sức kéo động vật bằng một hệ thống kỹ thuật cơ khí  với nguồn động lực là máy hơi nước và nguồn nguyên liệu, nhiên liệu và  năng lượng mới là sắt và than đá, tạo ra sự  đột phá trong phát triển lực   lượng sản xuất, tạo bước phát tri ...