Giáo trình Ký sinh trùng học thú y (giáo trình dành cho bậc cao học): Phần 2

Nối tiếp nội dung phần 1 cuốn giáo trình 'Ký sinh trùng học thú y (giáo trình dành cho bậc cao học)', phần 2 - Ký sinh trùng học chuyên khoa cung cấp cho người học các kiến thức: Một số chuyên đề bệnh giun sán ở gia súc; một số chuyên đề bệnh đơn bào ở gia súc, gia cầm. Mời các bạn cùng tham khảo.

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Ký sinh trùng học thú y (giáo trình dành cho bậc cao học): Phần 2 Chitcmg 7 M 0 T SO CHUYfcN DE BENH GIUN SAN 6 GIA SUC BENH SAN LA GAN 6 TRAU, BO, DE (Fasciolosis) Benh san la gan d trau, bo, de do hai loai san la ky sinh d ong dan mat va gan gay ra {Fasciola hepatica va Fasciola gigantica). Ngoai trau, bo, de, hai loai san nay con gay benh cho cac dong vat nhai lai khac, doi khi thay ca d ngudi. F. hepatica va F. giantica la hai loai san la ph6 bien d cac vung thuoc chau A va Chau Phi. Theo Stemphenson (1947) va Urquhat (1956), tac hai cua san la gan doi vdi gia sue nhai lai rat Ion, bidu hien r5 nhat la gay thieu mau, viem va xo gan khi gia sue bi nhidm san la gan d muc do nang. 1. DAC DIEM SINH HOC CUA SAN LA FASCIOLA 1.1. Vi tri ciia san la Fasciola trong he thong phan loai dong vat hoc Theo Skrjabin va cs (1977), Nguydn Thi Le va cs (1996), san la gan ky sinh va gay benh cho gia sue nhai lai dugc xep trong he thong phan loai dong vat nhu sau: Nganh Plathelminthes Schneider, 1873 Phan nganh Platodes Leuckart, 1854 Lop Trematoda Rudolphi, 1808 Phan lop Prosostomadidea Skrjabin va Guschanskaja, 1962 Bo Fasciolida Skrjabin et Schulz, 1937 Phan bo Fasciolata Skrjabin et Schulz, 1937 Ho Fasciolidae Railliet, 1895 Phan ho Fasciolinae Stiles et Hassall, 1898 Giong Fasciola Linnaeus, 1758 Loai Fasciola hepatica (Linnaeus, 1758) Loai Fasciola gigantica (Cobbold, 1885) 1.2. Dac diem hinh thai cua san la Fasciola Cung nhu nhieu loai san la khac, san la gan luong ti'nh, co the thu tinh cheo hoac tu thu tinh. San co giac mieng va giac bung, giac bung khong noi voi co quan tidu hoa. San khong co he ho hap, tuan hoan va co quan thi giac (d giai doan mao au co dau vet sSc to mat). He sinh due rat phat trien voi ca bo phan sinh due due va cai trong cung mot san. Tu cung san chua day trung. Co thd phan biet hai loai san la gan thuoc giong Fasciola nhu sau: - F. gigantica (Linnaeus, 1758): co chieu dai than gap 3 lan chieu rong, “vai” khong co hoac nhin khong ro ret, nhanh ruot chia toa ra nhieu nhanh ngang. 123 F. gigantica (nghla la san la “khong lo”) dai 25 - 75 mm, rdng 3 - 1 2 mm, u 16i hinh non cua d£u la phzin tiep theo cua than, vi vay no khdng c 6 “vai” nhu loai khac cua gidng Fasciola. Hai ria ben than san song song vdi nhau, d£u cudi cua than tu. Giic bung tron ldi ra. Rudt, tuyen noan hoang, buong trung va tinh hoan ddu phan nhanh. Trung hinh bau due, mau vang nau, phdi bao to ddu va xep km vo. Kfch thudc trung: 0,125 - 0,170 x 0,06 - 0,10 mm. - F. hepatica (Linnaeus, 1758): trai vdi loai trfen, loai nay than rdng, dau ldi va nhd ra phia trudc lam cho san co “vai”, nhanh ruot chia it nhanh ngang hon. F. hepatica (nghla la san la d gan) dai 18 - 51 mm, rdng 4 - 1 3 mm, phin trudc than nhd ra, tao cho san co vai be ra hai ben. Hai ria ben than san khdng song song vdi nhau ma phinh ra d chd vai roi thot lai d doan cudi than. Nhiing dng dan tuyen noan hoang chay ngang, chia vung giua cua san thanh phan trudc va ph£n sau than. Ph£n sau than co tinh hoan va bo phan sinh due due. Tinh hoan phan nhidu nhanh xep phia sau than. Tu cung d phctn giua than trudc tao nen mot mang ludi rd'i nhu to vo. Budng trung phan nhanh nam d sau tu cung. Trumg san cd hinh thai, mau sac tucmg tu trung cua loai F. gigantica, kich thudc 0,13 - 0,145 x 0,07 - 0,09 mm. F. hepatica F. gigantica Tri'cng Fasciola F. gigantica Hinh 44. San la Fasciola 124 1.3. Chu ky sinh hoc cua san la Fasciola Chu ky sinh hoc cua san la Fasciola da duoc Leukart (1882) nghien curu d Dure va Thomas (1882) nghidn curu d Anh. Fasciola trucmg thanh ky sinh trong dng dan mat cua trau, bo, de. Sau khi thu tinh, m6 i san de hang chuc van trumg. Nhung trumg nay cung dich mat vao ruot, sau do theo phan ra ngoai. Neu gap didu kien thuan loi: duoc nude mua cud'n troi xuong cac vung nude, ho, ao, sud'i, ruong nude.... nhiet do 15 - 30°C, pH = 5 - 7,7, co anh sang thfch hop... sau 10 - 25 ngay trumg nd thanh Miracidium boi tir do trong nude. Neu thieu anh sang, Miracidium khong co kha nang thoat vo nhung van ton tai den 8 thang trong vo, Miracidium co hinh tam giac, xung quanh than co long va di chuyen duoc trong nuoc. Khi gap vat chu trung gian thfch hop (oc Lymnaea), Miracidium xam nhap co thd oc va phat trien thanh bao a'u (Sporocyst). Nhung Miracidium khong gap vat chu trung gian thi runglong, rtfa dan va chet. Bao a'u (Sporocyst) hinh tui, mau sang, duoc bao boc bdi ldp mang mdng, cac te bao ngon lua hoat dong hinh thanh hau, ong ruot va cac dam phdi. Trong 1 oc cd the cd 1 - 2 au trung. Khoang 3 - 7 ngay, bao au sinh san vo tfnh cho ra nhidu Redia (loi a'u). Mot bao a'u sinh ra 5 - 15 ldi a'u. Redia hinh suot chi, ft hoat dong, cd mieng, hau, ruot, hinh tui don gian. Cd hai he: Redia the he I va Redia the' he II cung phat tridn trong oc - vat chu trung gian. 0 nhiet do 16°C hoac tha'p hon, ldi a'u chi san sinh Redia I va dung phat trien. d nhiet do phu hop (20 - 30°C), sau 29 - 35 ngay, ldi au bien thanh vi a'u (Cercaria). Mot Redia cd the sinh ra 1 2 -2 0 Cercaria. Cercaria (vi au) la au trung d pha sdng tu do cua san la gan, cd cau tao than hinh trdn lech, dudi dai hom than giup vi a'u van chuyen duoc dd dang trong nude. Ca'u tao cua vi a'u gom giac mieng, giac bung, hau, thuc quan va ruot phan thanh hai nhanh. Theo Ginyecisz - Kaija (1960), trong co the Cercaria cdn cd nhung hat Glycogen cung cap nang lu ...