Giao trinh Lịch sử Triết học căn bản

Giao trinh Lịch sử Triết học bao gồm các nội dung: những vấn đề chung về Triết học, lịch sử Triết học với tính cách, sự phân vùng và phân kỳ; những yêu cầu phương pháp luận và ý nghĩa nghiên cứu Triết học; khái lược lịch sử Triết học phương Đông cổ đại và trung đại; Triết học Ấn Độ cổ, trung đại; lịch sử Triết học Trung Quốc cổ, trung đại; ảnh hưởng của Triết học Trung Quốc và Ấn Độ cổ, trung đại đến Việt Nam;... Đây là tài liệu học tập, tham khảo dành cho sinh viên và giảng viên khoa Triết học và những người nghiên cứu về Triết học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giao trinh Lịch sử Triết học căn bản Ch¬ng 1 I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ triÕt häc 1. Kh¸i niÖm triÕt häc TriÕt häc lµ mét h×nh th¸i ý thøc x· héi xuÊt hiÖn tõ khi x· héi ph©n chia giai cÊp, cã sù t¸ch biÖt gi÷a lao ®éng ch©n tay vµ lao ®éng trÝ ãc. TriÕt häc ra ®êi vµo kho¶ng thÕ kû thø VIII ®Õn thÕ kû thø VI tr.CN víi nh÷ng häc thuyÕt triÕt häc ®Çu tiªn trong lÞch sö ë Ên §é cæ ®¹i, Trung Quèc cæ ®¹i, Hyl¹p vµ LaM· cæ ®¹i. NghÜa xuÊt ph¸t cña thuËt ng÷ triÕt häc theo tiÕng H¸n lµ triÕt- cã nghÜa lµ trÝ, bao hµm sù hiÓu biÕt, sù nhËn thøc s©u réng vµ ®¹o lý. ThuËt ng÷ triÕt häc nguyªn nghÜa tiÕng Hy L¹p lµ philossophia- nghÜa lµ yªu thÝch sù th«ng th¸i. Theo nghÜa ®ã, triÕt häc lµ h×nh th¸i cao nhÊt cña tri thøc. Nhµ triÕt häc lµ nhµ th«ng th¸i cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn ch©n lý, lµm s¸ng tá b¶n chÊt cña mäi sù vËt. Nh vËy, tÊt c¶ c¸c kh¸i niÖm gèc cæ xa vÒ triÕt häc, nãi lªn triÕt häc bao gåm toµn bé tri thøc lÝ luËn cña nh©n lo¹i. Thùc chÊt lµ cha x¸c ®Þnh râ vµ ®Çy ®ñ vÒ ®èi tîng, nhiÖm vô vµ néi dung cña triÕt häc. HiÖn nay, theo quan ®iÓm m¸cxÝt, víi tÝnh c¸ch lµ mét h×nh th¸i ý thøc x· héi, triÕt häc lµ h×nh thøc ®Æc thï cña t duy bao gåm c¸c häc thuyÕt, häc ph¸i ph¶n ¸nh thÕ giíi b»ng mét hÖ thèng lÝ luËn th«ng qua c¸c kh¸i niÖm, ph¹m trï, quy luËt. Trong lÞch sö t t- ëng triÕt häc ®· xuÊt hiÖn c¸c häc thuyÕt triÕt häc nh: triÕt häc Ên §é, triÕt häc Trung Quèc, triÕt häc Hy L¹p-LaM·... hay häc thuyÕt b¶n thÓ (b¶n thÓ luËn), häc thuyÕt nhËn thøc (nhËn thøc luËn), häc thuyÕt ®¹o ®øc (®¹o ®øc häc), mü häc, l«gÝc häc... LÞch sö triÕt häc còng ®· xuÊt hiÖn c¸c häc ph¸i triÕt häc nh: triÕt häc duy vËt, triÕt häc duy t©m, triÕt häc siªu h×nh, triÕt häc duy vËt biÖn chøng. Trong c¸c häc ph¸i ®ã cã thÓ cã nhiÒu m«n ph¸i kh¸c nhau. Víi t c¸ch lµ mét khoa häc, triÕt häc lµ hÖ thèng quan ®iÓm lÝ luËn chung nhÊt vÒ thÕ giíi vµ vÞ trÝ con ngêi trong thÕ giíi ®ã, lµ khoa häc vÒ nh÷ng quy luËt vËn ®éng, ph¸t triÓn chung nhÊt cña tù nhiªn, x· héi vµ t duy. TriÕt häc kh¸c víi c¸c khoa häc kh¸c ë tÝnh ®Æc thï cña hÖ thèng tri thøc khoa häc vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu. Tri thøc triÕt häc mang tÝnh kh¸i qu¸t cao dùa trªn sù trõu tîng ho¸ vµ s©u s¾c vÒ thÕ giíi, vÒ b¶n chÊt cuéc sèng con ngêi. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña triÕt häc lµ xem xÐt thÕ giíi nh mét chØnh thÓ vµ t×m c¸ch ®a l¹i mét hÖ thèng c¸c quan niÖm vÒ chØnh thÓ ®ã. TriÕt häc lµ sù diÔn t¶ thÕ giíi quan b»ng lÝ luËn. §iÒu ®ã chØ cã thÓ thùc hiÖn b»ng c¸ch triÕt häc ph¶i dùa trªn c¬ së tæng kÕt toµn bé lÞch sö cña khoa häc vµ lÞch sö cña b¶n th©n t tëng triÕt häc. Kh«ng ph¶i mäi triÕt häc ®Òu lµ khoa häc. Song c¸c häc thuyÕt triÕt häc ®Òu cã ®ãng gãp Ýt nhiÒu, nhÊt ®Þnh cho sù h×nh thµnh tri thøc khoa häc triÕt häc trong lÞch sö; lµ nh÷ng vßng kh©u, nh÷ng m¾t kh©u trªn ®êng xo¸y èc v« tËn cña lÞch sö t t- ëng triÕt häc nh©n lo¹i. Tr×nh ®é khoa häc cña mét häc thuyÕt triÕt häc phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña ®èi tîng nghiªn cøu, hÖ thèng tri thøc vµ hÖ thèng ph¬ng ph¸p nghiªn cøu. 2. VÊn ®Ò ®èi tîng cña triÕt häc trong lÞch sö triÕt häc Víi t c¸ch lµ mét khoa häc, triÕt häc cã ®èi tîng nghiªn cøu cña m×nh. §èi tîng cña triÕt häc lµ mét vÊn ®Ò trong lÞch sö triÕt häc tõ tríc ®Õn nay vÉn ®ang tranh luËn. Cã c¶ nh÷ng c©u tr¶ lêi kh¼ng ®Þnh vµ phñ ®Þnh xung quanh c¸c c©u hái: triÕt häc cã ®èi tîng hay kh«ng? cã ®èi tîng chung cña triÕt häc qua mäi thêi ®¹i hay kh«ng? cã ®èi tîng chung cña triÕt häc duy vËt vµ triÕt häc duy t©m kh«ng? cã ®èi tîng chung cña c¸c häc thuyÕt triÕt häc trong lÞch sö kh«ng? ®èi tîng cña triÕt häc cã kh¸c ®èi tîng cña khoa häc cô thÓ hay kh«ng vµ nÕu cã th× kh¸c nhau nh thÕ nµo?... Thêi cæ ®¹i, do khoa häc cha ph¸t triÓn, nhµ triÕt häc chÝnh lµ nhµ khoa häc, nhµ b¸ch khoa, th«ng th¸i trªn c¸c lÜnh vùc, triÕt häc bao hµm toµn bé tri thøc khoa häc cña nh©n lo¹i. Do vËy, triÕt häc lµ khoa häc cña mäi khoa häc. MÆc dï c¸c häc thuyÕt triÕt häc ®Òu cã c¸c kh¸ch thÓ nghiªn cøu riªng nh: c¸c yÕu tè thÕ giíi, nguyªn tö, khèi lîng, tån t¹i, ý niÖm .v.v. song thùc chÊt ®èi tîng cña triÕt häc cha ph©n biÖt ®îc víi ®èi tîng cña khoa häc cô thÓ. Thêi trung cæ, ë Ch©u ¢u t«n gi¸o ngù trÞ, thÕ giíi quan duy t©m t«n gi¸o thèng trÞ trong ®êi sèng tinh thÇn cña x· héi, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña c¸c khoa häc. TriÕt häc ph¸t triÓn mét c¸ch khã kh¨n trong m«i trêng hÕt søc chËt hÑp, trë thµnh n« béc cña thÇn häc cã nhiÖm vô gi¶i thÝch kinh th¸nh. C¸c nhµ thÇn häc cho r»ng t«n gi¸o vµ triÕt häc cã ®iÓm chung lµ ®Òu ®i t×m ch©n lý. Song trÝ tuÖ cña Chóa lµ cao nhÊt, ch©n lý cña lßng tin lµ kh«ng cÇn chøng minh. TriÕt häc lµ mét bé phËn cña thÇn häc. ThÕ kû XV-XVI, do sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc, ®· t¹o ra thêi kú Phôc Hng v¨n ho¸, trong ®ã cã triÕt häc. §¸p øng yªu cÇu cña thùc tiÔn, ®Æc biÖt lµ yªu cÇu cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, c¸c bé m«n khoa häc chuyªn ngµnh, nhÊt lµ khoa häc thùc nghiÖm ®· ra ®êi víi tÝnh c¸ch lµ nh÷ng khoa häc ®éc lËp ...