Giáo trình-Luật hành chính đô thị&nông thôn-bài 8

Bài 8: QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG ĐỀN BÙ, GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG1. KHÁI QUÁT CHUNG Căn cứ vào vị trí, vai trò, mức độ tham gia vào các quan hệ trong hoạt động qui hoạch, xây dựng, chủ thể của quan hệ pháp luật xây dựng bao gồm: Các cơ quan cán bộ nhà nước có thẩm quyền quản lý Nhà nước về xây dựng. Chủ thể có đất “bị” qui hoạch và phải chịu giải tỏa. Các chủ thể khác có liên quan trong quá trình xây dựng (tạm gọi là chủ thể trung gian)...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình-Luật hành chính đô thị&nông thôn-bài 8 117 Bài 8: QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG ĐỀN BÙ, GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG1. KHÁI QUÁT CHUNG Căn cứ vào vị trí, vai trò, mức độ tham gia vào các quan hệ trong hoạt động quihoạch, xây dựng, chủ thể của quan hệ pháp luật xây dựng bao gồm: Các cơ quan cán bộ nhà nước có thẩm quyền quản lý Nhà nước về xây dựng. Chủ thể có đất “bị” qui hoạch và phải chịu giải tỏa. Các chủ thể khác có liên quan trong quá trình xây dựng (tạm gọi là chủ thể trung gian) + Các chủ đầu tư. + Các doanh nghiệp xây dựng. + Các kiến trúc sư, kỹ sư tư vấn. + Các viện nghiên cứu, quy hoạch ... Trong đó, cần giải quyết thỏa đáng mối quan hệ giữa 3 bên: + Nhà nước mà đại diện là cơ quan nhà nước có thẩm quyền. + Chủ đầu tư. + Công dân vùng qui hoạch Đây là vấn đề có ý nghĩa quyết định đối với thành công của một dự án, đồ án, ảnhhưởng trực tiếp đến tất cả các chủ thể khác trong qui hoạch xây dựng. Tuy nhiên, muốn tìmhiểu mối quan hệ giữa các loại chủ thể nêu trên, trước hết cần nghiên cứu, phân tích “quyềnvà nghĩa vụ của công dân đô thị”- chủ thể mà qui hoạch xây dựng gắn bó chặt chẽ và thểhiện rõ ràng.2. QUYỀN CỦA CÔNG DÂN ĐÔ THỊ Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam khẳng định: “Nhà nước CHXHCN Việt Nam lànhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân” (Điều 2 Hiến pháp 1992,đã được sửa đổi bổ sung năm 2001) và “Nhân dân có quyền và nghĩa vụ của tham gia vàoviệc quản lý nhà nước, quản lý xã hội” (Điều 53 Hiến pháp). Trên cơ sở đó, ta xây dựng nhànước Việt Nam theo nền tảng: quyền lực nhà nước bắt nguồn tư nhân dân. Công dân ViệtNam- chứ không bất kỳ ai khác là chủ thể trao những quyền lực ấy cho các cơ quan quyềnlực nhà nước- Quốc hội và HĐND ba cấp thông qua lá phiếu bầu cử của mình. Từ đó, Quốc 118hội giao chức năng tương ứng cho các cơ quan: thực hiện chức năng hành pháp giao vềChính phủ và UBND ba cấp, chức năng kiểm sát giao về VKSND tối cao và VKSND haicấp, chức năng xét xử cho TAND tối cao và TAND hai cấp...Và chủ thể nắm giữ quyền lựccủa nhà nước ấy- công dân có thể và có khả năng để giám sát những chủ thể được traoquyền, đồng thời có thể tham gia vào công việc quản lý nhà nước. Đối với công dân sống trong đô thị - tạm gọi là công dân đô thị, ngoài những quyềnvà nghĩa vụ của cơ bản của công dân, công dân đô thị còn có những quyền và nghĩa vụ màkhi thực hiện những quyền và nghĩa vụ ấy, công dân đã trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vàoquá trình quản lý nhà nước, quản lý xã hội của chính mình. Dĩ nhiên, khi đặt ra vấn đề quyềnvà nghĩa vụ của công dân, luật pháp không giới hạn về mặt pháp lý những quyền và nghĩa vụcủa các công dân ngoài đô thị. Tuy nhiên, căn cứ trên thực tế, chủ yếu chỉ có công dân đô thịmới thực sự là chủ thể có đủ các điều kiện cần thiết để thực hiện những quyền và nghĩa vụcủa ấy bởi vì đó là những công dân chịu ảnh hưởng trực tiếp từ qui hoạch xây dựng đô thị.Hiện nay, khi người nước ngoài được phép thuê đất ở Việt Nam, đồng bào Việt kiều đượcphép nhận chuyển quyền sử dụng đất thì quyền và nghĩa vụ này vẫn có thể là quyền và nghĩavụ của của người dân đô thị nói chung kể cả chủ thể là người nước ngoài, Việt kiều, ngườikhông quốc tịch. Tập hợp các đối tượng này là những chủ thể mà pháp luật bảo vệ trong quihoạch xây dựng đô thị. Tuy nhiên, trong bài viết này, chỉ giới hạn việc đề cập tới quyền vànghĩa vụ của công dân đô thị- chủ thể cơ bản và chủ yếu mà qui hoạch xây dựng đô thịhướng tới.Tóm lại, quyền và nghĩa vụ của công dân trong qui hoạch xây dựng đô thị là tập hợp tất cảcác quyền và nghĩa vụ của công dân được qui định trong Hiến pháp và pháp luật trong đượcáp dụng trong lĩnh vực qui hoạch xây dựng đô thị, thể hiện các quyền lợi ích hợp pháp củacông dân nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho qui hoạch xây dựng được thực hiện và đáp ứngnhu cầu của nhà nước và công dân đô thị.2.1 Quyền của công dân trong quy hoạch xây dựngQuyền của công dân trong qui hoạch xây dựng đô thị thể hiện một cách cơ bản và cụ thểnhằm bảo đảm cho việc thực hiện tốt các yêu cầu của đồ án qui hoạch xây dựng đô thị. Quihoạch trước hết phải đảm bảo các yếu tố về kỹ thuật, pháp lý, nhưng phải chú trọng và bảođảm lợi ích con người- công dân đô thị. Có thể khái quát các quyền công dân đô thị như sau:1. Quyền bảo đảm lợi ích hợp pháp của công dân Mỗi đồ án qui hoạch đô thị được lập ra phải tính đến vấn đề quyền lợi của con người trong khung cảnh chung của lợi ích nhà nước, tập thể. Nếu một phương án qui hoạch xây dựng trái với lợi ích của đại đa số công dân đô thị thì đồ án đó không mang tính khả thi ngay từ khi được ban hành. Ví dụ: Việc xây dựng chợ mới ở nơi người dân không bao giờ nhóm chợ; giải tỏa chợ ở nơi cũ mà chưa xây dựng cơ sở hạ tầng ở chợ mới, thậm chí chưa qui hoạch rõ ràng địa điểm chợ mới. 1192. Quyền được bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi giải tỏa Đây cũng là một trong những vấn đề hết sức thiết yếu trong việc thiết lập qui hoạch xây dựng đô thị. Theo Nghị định 197/NĐ-CP, việc đền bù đối với đất có thể bằng đất hoặc nhận số tiền tương ứng. Trong nhiều trường hợp về bồi thường và tái định cư, người được đền bù có quyền quyết định về cách nhận bồi thường, tái định cư đó (bằng nhà ở, bằng giao đất mới, bằng tiền).3. Quyền được biết qui hoạch xây dựng đô thị Để cụ thể hóa các nội dung về quyền thông tin, Nghị định 84/CP đã bổ sung và chi tiết hóa khá nhiều bước công khai trong trình tực thủ tục thực hiện đền bù và giải phóng mặt bằng, cụ thể như sau:- Xác định và công bố chủ trương thu hồi đất ( ...