Giáo trình Lý thuyết kế toán: Phần 2

Giáo trình Lý thuyết kế toán: Phần 2 trình bày phương pháp tổng hợp, cân đối kế toán; sổ kế toán và hình thức kế toán; tổ chức công tác hạch toán kế toán. Giáo trình được sử dụng làm tài liệu phục vụ giảng dạy, học tập và nghiên cứu của sinh viên hệ Cao đẳng Nghề Kế toán Doanh nghiệp, đồng thời đây cũng là tài liệu tham khảo cho cán bộ quản lý kinh tế tài chính và cán bộ kế toán ở các doanh nghiệp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Lý thuyết kế toán: Phần 2 Chương 5 Phương pháp tổng hợp - cân đối kế toán I. Kh¸i niÖm vµ ý nghÜa cña ph­¬ng ph¸p tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n. 1. Kh¸i niÖm ph­¬ng ph¸p tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n. Ph­¬ng ph¸p tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n lµ ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n mµ viÖc thiÕt kÕ vµ sö dông c¸c b¶ng tæng hîp - c©n ®èi ®­îc dùa trªn c¬ së mèi quan hÖ c©n ®èi vèn cã cña ®èi t­îng kÕ to¸n ®Ó tæng hîp sè liÖu tõ c¸c sæ kÕ to¸n theo c¸c chØ tiªu kinh tÕ tµi chÝnh cÇn nh»m cung cÊp th«ng tin cho viÖc ®iÒu hµnh, qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña ®¬n vÞ vµ nh÷ng ng­êi cã lîi Ých trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp n»m ngoµi ®¬n vÞ. Néi dung cña ph­¬ng ph¸p tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n ®­îc thÓ hiÖn qua hÖ thèng b¶ng tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n. 2. ý nghÜa cña ph­¬ng ph¸p tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n. §Ó ®Ò ra quyÕt ®Þnh kinh doanh ®óng ®¾n, c¸c nhµ sö dông th«ng tin cÇn cã nh÷ng th«ng tin kh¸i qu¸t, toµn c¶nh vÒ tµi s¶n, vÒ c¸c qu¸ tr×nh kinh doanh trong mèi liªn hÖ gi÷a c¸c yÕu tè, c¸c bé phËn cÊu thµnh ... §©y lµ nh÷ng th«ng tin tæng hîp ®· qua qu¸ tr×nh xö lý, sµng läc, ph¶n ¶nh nh÷ng mÆt b¶n chÊt, nh÷ng quan hÖ c©n ®èi c¬ b¶n gióp cho ng­êi ra quyÕt ®Þnh cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, mang tÝnh chiÕn l­îc vµ tæng thÓ. Nh÷ng th«ng tin nµy chØ cã thÓ thu thËp ®­îc nhê ph­¬ng ph¸p tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n. Bëi v×, nh÷ng th«ng tin do c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c nh­ chøng tõ, tµi kho¶n cung cÊp riªng rÏ vÒ tõng nghiÖp vô, tõng mÆt, tõng qu¸ tr×nh. Ph­¬ng ph¸p tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n cã ý nghÜa rÊt quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh. Nhê cã ph­¬ng ph¸p tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n mµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ n­íc vµ c¸c nhµ qu¶n lý kinh tÕ nhËn biÕt ®­îc nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ mét c¸ch tæng qu¸t còng nh­ tõng mÆt, tõng qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. Tõ nh÷ng th«ng tin nhËn ®­îc sÏ gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý, ®iÒu hµnh kinh tÕ thùc hiÖn viÖc kiÓm tra gi¸m s¸t, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, ®Ó tõ ®ã ®­a ra quyÕt ®Þnh kÞp thêi, ®óng ®¾n nh»m kh«ng ngõng ngµy cµng n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. 99 II. HÖ thèng b¶ng tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n. 1. Mét sè quan hÖ c©n ®èi Ph­¬ng ph¸p tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n ®­îc vËn dông vµo thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n th«ng qua hÖ thèng b¶ng tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n. HÖ thèng b¶ng tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n ®­îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c mèi quan hÖ c©n ®èi vèn cã cña ®èi t­îng kÕ to¸n vµ c¸c yªu cÇu qu¶n lý cô thÓ cña tõng ®èi t­îng kÕ to¸n, tõng yÕu tè, tõng qu¸ tr×nh kinh tÕ. C©n ®èi lµ tÝnh chÊt vèn cã g¾n liÒn víi ®èi t­îng mµ kÕ to¸n ph¶n ¸nh vµ gi¸m ®èc, biÓu hiÖn qua mèi quan hÖ gi÷a tµi s¶n vµ nguån h×nh thµnh nªn tµi s¶n. Ngoµi ra nã cßn ®­îc biÓu hiÖn thµnh nh÷ng quan hÖ cô thÓ bªn trong cña b¶n th©n tµi s¶n, b¶n th©n nguån vèn vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng víi nhau trong qu¸ tr×nh vËn ®éng. TÝnh c©n ®èi cña ®èi t­îng kÕ to¸n cßn b¾t nguån tõ ph­¬ng ph¸p ghi kÐp ®Ó ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®èi t­îng kÕ to¸n g¾n liÒn víi nghiÖp vô kÕ to¸n cô thÓ. C¸c quan hÖ c©n ®èi vèn cã cña ®èi t­îng kÕ to¸n bao gåm c¸c quan hÖ c©n ®èi chung vµ quan hÖ c©n ®èi bé phËn. - Quan hÖ c©n ®èi chung: Bao gåm: + Quan hÖ c©n ®èi gi÷a gi¸ trÞ tµi s¶n víi nguån h×nh thµnh tµi s¶n: Tµi s¶n = Nî ph¶i tr¶ + Nguån vèn chñ së h÷u. + Quan hÖ c©n ®èi gi÷a thu nhËp, chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh. KÕt qu¶ cña ho¹t Thu nhËp cña ho¹t ®éng Chi phÝ cña ho¹t ®éng = ®éng kinh doanh kinh doanh trong kú - kinh doanh trong kú - Quan hÖ c©n ®èi bé phËn: Lµ quan hÖ c©n ®èi cña tõng lo¹i vèn cô thÓ, tõng lo¹i nguån cô thÓ: Quan hÖ c©n ®èi gi÷a sè hiÖn cã vµ sù vËn ®éng cña tõng ®èi t­îng: Vèn (nguån vèn) Vèn (nguån vèn) Vèn (nguån vèn) gi¶m Vèn (nguån vèn) hiÖn cã ®Çu kú + t¨ng thªm trong kú - ®i trong kú = hiÖn cã cuèi kú Ngoµi viÖc sö dông c¸c b¶ng tæng hîp - c©n ®èi, ®Ó cung cÊp th«ng tin phôc vô nhu cÇu ®iÒu hµnh qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña ®¬n vÞ, kÕ to¸n cßn thiÕt lËp mét sè b¶ng tæng hîp nh­: B¶ng tæng hîp c¸c kho¶n thu, tæng hîp c¸c 100 kho¶n chi, b¶ng tæng hîp c«ng nî, tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm... 2. C¸c hÖ thèng b¶ng tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n. C¨n cø vµo møc ®é tæng qu¸t, toµn diÖn cña th«ng tin, c¨n cø vµo ®èi t­îng sö dông th«ng tin, c¨n cø vµo c¸c mèi quan hÖ c©n ®èi cña ®èi t­îng kÕ to¸n trong b¶ng tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n, hÖ thèng c¸c b¶ng tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n chia lµm hai hÖ thèng: - HÖ thèng b¶ng tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n tæng thÓ cßn gäi b¸o c¸o kÕ to¸n tµi chÝnh: lµ nh÷ng b¸o c¸o kÕ to¸n liªn quan ®Õn viÖc cung cÊp th«ng tin cho nh÷ng thµnh viªn bªn ngoµi ®¬n vÞ (c¸c nhµ ®Çu t­, nhµ tµi chÝnh, c¸c chñ nî, c¸c cæ ®«ng...) vÒ ho¹t ®éng kinh tÕ, t×nh h×nh tµi chÝnh cña ®¬n vÞ ®Ó cho ng­êi sö dông th«ng tin cã quyÕt ®Þnh thÝch øng. Thuéc b¸o c¸o tµi chÝnh th­êng bao gåm: b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh, b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ, c¸c b¸o c¸o quyÕt to¸n ng©n s¸ch hoÆc kinh phÝ... c¸c b¸o c¸o nµy th­êng ®­îc x©y dùng dùa trªn c¸c mèi quan hÖ c©n ®èi tæng thÓ cña ®èi t­îng h¹ch to¸n kÕ to¸n. C¸c b¶ng tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n thuéc lo¹i nµy ph¶i lËp ®óng mÉu biÓu quy ®Þnh cña nhµ n­íc. LËp vµ göi b¸o c¸o ph¶i ®óng ®¾n, ®Çy ®ñ, kÞp thêi, ®óng thêi h¹n quy ®Þnh. - HÖ thèng b¶ng tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n bé phËn cßn gäi lµ b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ: lµ nh÷ng b¸o c¸o liªn quan ®Õn viÖc cung cÊp th«ng tin phôc vô cho viÖc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh tÕ cña b¶n th©n ®¬n vÞ. §©y lµ nh÷ng b¸o c¸o ®­îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c mèi quan hÖ c©n ®èi bé phËn, ph¶n ¸nh nh÷ng th«ng tin theo c¸c mÆt, c¸c lÜnh vùc riªng rÏ... tïy thuéc vµo nhu cÇu th«ng tin ...