Giáo trình lý thuyết thống kê - Chương 4

PHÂN Tổ THốNG KÊ I. KHáI NIệM, ý NGHĩA, NHIệM Vụ PHÂN Tổ THốNG KÊ 1-1. Khái niệm Phân tổ thống kê là căn cứ vào một hoặc một số tiêu thức nào đó để phân chia các đơn vị của hiện t-ợng nghiên cứu thành các tổ và các tiểu tổ có tính chất khác nhau. Ví dụ: khi nghiên cứu tình hình sản xuất của các doanh nghiệp, có thể chia các doanh nghiệp thành các tổ theo các tiêu thức nh-: “thành phần kinh tế”, “ số l-ợng lao động”, “giá trị sản xuất ”, “thu...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình lý thuyết thống kê - Chương 4 CH¦¥NG IV PH¢N Tæ THèNG K£ I. KH¸I NIÖM, ý NGHÜA, NHIÖM Vô PH¢N Tæ THèNG K£ 1-1. Kh¸i niÖm Ph©n tæ thèng kª lμ c¨n cø vμo mét hoÆc mét sè tiªu thøc nμo ®ã ®Ó ph©n chia c¸c ®¬n vÞ cña hiÖn t−îng nghiªn cøu thμnh c¸c tæ vμ c¸c tiÓu tæ cã tÝnh chÊt kh¸c nhau. VÝ dô: khi nghiªn cøu t×nh h×nh s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp, cã thÓ chia c¸c doanh nghiÖp thμnh c¸c tæ theo c¸c tiªu thøc nh−: “thμnh phÇn kinh tÕ”, “ sè l−îng lao ®éng”, “gi¸ trÞ s¶n xuÊt ”, “thu nhËp b×nh qu©n cña mét lao ®éng”,... 1-2. ý nghÜa vμ nhiÖm vô cña ph©n tæ thèng kª - Ph©n tæ thèng kª cã nhiÒu ý nghÜa trong nghiªn cøu thèng kª + Trong mét sè tr−êng hîp ®iÒu tra thèng kª ng−êi ta ph¶i dïng ®Õn ph−¬ng ph¸p ph©n tæ. VÝ dô: khi ®iÒu tra doanh thu cña nh÷ng ng−êi bu«n b¸n tr−íc hÕt ph¶i chia sè ng−êi bu«n b¸n theo ngμnh hμng, nhãm hμng kinh doanh ®Ó thu thËp sè liÖu cña nh÷ng ng−êi bu«n b¸n theo tõng ngμnh hμng, nhãm hμng ®ã. + Ph©n tæ thèng kª lμ ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n ®Ó tiÕn hμnh hÖ thèng hãa tμi liÖu mét c¸ch khoa häc trong tæng hîp thèng kª. §©y lμ c«ng viÖc tÊt yÕu kh¸ch quan, v× hiÖn t−îng kinh tÕ x· héi rÊt phøc t¹p. Khi tæng hîp thèng kª, c¸c ®¬n vÞ trong tæng thÓ cã cïng ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt ®−îc s¾p xÕp chung vμo mét tæ. Sau ®ã nghiªn cøu ®Æc ®iÓm riªng tõng tæ vμ rót ra c¸c ®Æc ®iÓm chung cña tæng thÓ. + Ph©n tæ thèng kª lμ mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p quan träng cña ph©n tÝch thèng kª vμ lμ c¬ së ®Ó ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch thèng kª kh¸c nh− ph−¬ng ph¸p chØ sè, t−¬ng quan, b¶ng c©n ®èi,... - Ph©n tæ thèng kª ph¶i gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô c¬ b¶n sau: + Ph©n chia hiÖn t−îng nghiªn cøu theo c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ - x· héi (ph©n tæ nμy ®−îc gäi lμ ph©n tæ ph©n lo¹i). http://www.ebook.edu.vn 30 VÝ dô: ph©n tæ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp theo ngμnh ho¹t ®éng, theo thμnh phÇn kinh tÕ,... C¸c lo¹i h×nh kinh tÕ - x· héi tån t¹i kh¸ch quan. Sù vËn ®éng vμ ph¸t triÓn cña toμn bé hiÖn t−îng lμ kÕt qu¶ ®Êu tranh gi÷a c¸c lo¹i h×nh ®èi lËp tån t¹i ngay trong b¶n th©n hiÖn t−îng. Do vËy, viÖc nªu râ nh÷ng lo¹i h×nh tån t¹i trong hiÖn t−îng cã ý nghÜa quan träng. + BiÓu hiÖn kÕt cÊu cña hiÖn t−îng nghiªn cøu (ph©n tæ kÕt cÊu). Mçi hiÖn t−îng kinh tÕ x· héi th−êng bao gåm nhiÒu bé phËn, nhiÒu nhãm ®¬n vÞ cã tÝnh chÊt kh¸c nhau hîp thμnh. C¸c bé phËn, c¸c nhãm nμy chiÕm nh÷ng tû träng vμ biÓu hiÖn tÇm quan träng cña chóng trong tæng thÓ. Tû träng cña c¸c bé phËn ph¶n ¸nh kÕt cÊu cña tæng thÓ theo mét tiªu thøc nμo ®ã. Ph©n tæ kÕt cÊu lμ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c bé phËn cã tÝnh chÊt kh¸c nhau trong tæng thÓ, sau ®ã tÝnh to¸n c¸c tû träng cña c¸c bé phËn nμy. VÝ dô: ph©n tæ kÕt cÊu d©n sè b×nh qu©n ë n−íc ta n¨m 1989 theo thμnh thÞ vμ n«ng th«n. B¶ng 3-1 Khu vùc Sè d©n (1.000 ng−êi) Tû träng (%) Thμnh thÞ 12.947 20,1 N«ng th«n 51.465 79,9 C¶ n−íc 64.412 100,0 + BiÓu hiÖn mèi liªn hÖ gi÷a c¸c tiªu thøc (ph©n tæ liªn hÖ). Gi÷a c¸c hiÖn t−îng kinh tÕ x· héi hoÆc gi÷a c¸c tiªu thøc thèng kª th−êng cã mèi liªn hÖ vμ phô thuéc lÉn nhau theo nh÷ng quy luËt nhÊt ®Þnh. Sù biÕn ®éng cña hiÖn t−îng (hoÆc tiªu thøc) nμy lμ kÕt qu¶ t¸c ®éng cña c¸c hiÖn t−îng (hoÆc tiªu thøc) kh¸c cã liªn quan. Nghiªn cøu tÝnh chÊt vμ møc ®é cña mèi liªn hÖ gi÷a c¸c hiÖn t−îng (hoÆc tiªu thøc) lμ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng cña ph©n tæ thèng kª. Theo tiªu thøc nguyªn nh©n, ph©n tæ thèng kª chia hiÖn t−îng nghiªn cøu thμnh c¸c tæ vμ tÝnh to¸n c¸c møc ®é cña c¸c bé phËn t−¬ng øng theo tiªu thøc kÕt qu¶. Qua ®ã x¸c ®Þnh mèi liªn hÖ cã tÝnh quy luËt gi÷a hai tiªu thøc. VÝ dô: cã tμi liÖu ®iÒu tra 10 c«ng nh©n t¹i mét doanh nghiÖp ®−îc s¾p xÕp theo tuæi nghÒ vμ sau ®ã tÝnh møc n¨ng suÊt lao ®éng cña c¸c c«ng nh©n nh− sau: http://www.ebook.edu.vn 31 B¶ng 3-2 Tªn c«ng nh©n Tuæi nghÒ (n¨m) N¨ng suÊt lao ®éng (s¶n phÈm ) A 1 25 B 2 40 C 3 45 D 4 60 E 5 65 G 6 70 ...