Giáo trình Miễn dịch học thú y: Phần 2 - ĐH Nông nghiệp Hà Nội

Giáo trình "Miễn dịch học thú y" là tài liệu dùng để giảng dạy, học tập của cán bộ, sinh viên chuyên ngành thú y và chuyên ngành chăn nuôi trong hệ thống các trường đại học thuộc khối nông nghiệp. Sau đây mời các bạn cùng tham khảo phần 2 của giáo trình.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Miễn dịch học thú y: Phần 2 - ĐH Nông nghiệp Hà Nội Ch¬ng 7 ®¸p øng miÔn dÞch vµ ®iÒu hßa miÔn dÞch * Môc tiªu: N¾m ®îc c¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh ®¸p øng miÔn dÞch, hiÓu râ ®îc ho¹t ®éng®iÒu hßa miÔn dÞch trong c¬ thÓ ®éng vËt. * KiÕn thøc c¬ b¶n: - C¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh ®¸p øng miÔn dÞch - KiÓm so¸t vµ ®iÒu hßa ®¸p øng miÔn dÞch + Vai trß cña dung thø miÔn dÞch, kh¸ng nguyªn, c¸c lo¹i tÕ bµo, cytokin, kh¸ng thÓ vµ m¹ng líi idiotyp trong ®iÒu hßa miÔn dÞch + ¶nh hëng cña c¸c yÕu tè di truyÒn, thÇn kinh, néi tiÕt,… ®Õn ®¸p øng miÔn dÞch.7.1. ®¸p øng miÔn dÞch7.1.1. Kh¸i niÖm chung §Êu tranh sinh tån lµ mét quy luËt tù nhiªn, cho nªn mäi sinh vËt ®Òu cã Ýt nhiÒu kh¶n¨ng tù b¶o vÖ chèng l¹i sù x©m nhËp cña bÊt kú mét sinh vËt nµo kh¸c l¹ ®èi víi nã, thËm chÝbÊt kú mét tÝn hiÖu l¹ nµo ®ã. C¬ thÓ sèng, nhÊt lµ khi ®· tiÕn hãa cao th× nã cã c¶ mét kho vòkhÝ phong phó cho c«ng viÖc tù b¶o vÖ Êy, mét trong nh÷ng lo¹i vò khÝ nµy lµ qu¸ tr×nh ®¸pøng miÔn dÞch, ®ã lµ mét qu¸ tr×nh b¶o vÖ v« cïng quan träng vµ cùc kú phøc t¹p. Cã thÓ hiÓu mét c¸ch kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh nµy qua kh¸i niÖm sau: Khi mét kh¸ng nguyªn x©m nhËp ®· kÝch thÝch c¬ thÓ huy ®éng hÖ thèng miÔn dÞchcña m×nh ®Ó ph¶n øng l¹i. §ã lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p, chÞu sù chØ ®¹o cña hÖ thèng thÇnkinh trung ¬ng, sù tham gia cña c¸c c¬ quan vµ c¸c tÕ bµo miÔn dÞch. Ph¶n øng ®Æc biÖt nµy®îc gäi lµ qu¸ tr×nh ®¸p øng miÔn dÞch.7.1.2. C¸c lo¹i ®¸p øng miÔn dÞch Cã hai lo¹i ®¸p øng miÔn dÞch:a. §¸p øng miÔn dÞch kh«ng ®Æc hiÖu hay ®¸p øng miÔn dÞch tù nhiªn §©y lµ kh¶ n¨ng tù b¶o vÖ cña ®éng vËt, nã xuÊt hiÖn ngay tõ khi ®éng vËt míi sinh ra, c¸cc¬ quan vµ c¸c tÕ bµo miÔn dÞch cã thÓ ®¸p øng chèng l¹i bÊt kú lo¹i kh¸ng nguyªn nµo x©m nhËp. Cã thÓ tãm t¾t qu¸ tr×nh ®¸p øng miÔn dÞch tù nhiªn bao gåm: + Hµng rµo vËt lý: da, niªm m¹c + Hµng rµo ho¸ häc: ®é chua, lyzozim, interferon, bæ thÓ, protein C + Hµng rµo tÕ bµo: thùc bµo + Hµng rµo thÓ chÊt + Viªm kh«ng ®Æc hiÖub. §¸p øng miÔn dÞch ®Æc hiÖu: Khi kh¸ng nguyªn kÝch thÝch, c¬ thÓ ®¸p øng b»ng c¸ch sinh ra c¸c yÕu tè ®Æc hiÖuchèng l¹i. Qu¸ tr×nh ®¸p øng miÔn dÞch ®Æc hiÖu bao gåm hai kiÓu: . KiÓu dÞch thÓ: Khi kh¸ng nguyªn kÝch thÝch, c¬ thÓ biÖt hãa nhãm tÕ bµo lympho B®Ó s¶n xuÊt kh¸ng thÓ dÞch thÓ ®Æc hiÖu, kh¸ng thÓ nµy lu th«ng trong m¸u vµ thÓ dÞch, khikh¸ng nguyªn x©m nhËp vµo lÇn sau chóng sÏ kÕt hîp ®Æc hiÖu vµ lµm mÊt t¸c dông cña kh¸ngnguyªn. §a sè miÔn dÞch chèng vi khuÈn vµ miÔn dÞch chèng virus ®Òu diÔn ra theo kiÓu nµy. . KiÓu ®¸p øng miÔn dÞch qua trung gian tÕ bµo: Kh¸ng nguyªn kÝch thÝch c¬ thÓ vµ biÖt hãa nhãm tÕ bµo lympho T, chóng tiÕp nhËnkh¸ng nguyªn vµ trë nªn mÉn c¶m thµnh nhãm tÕ bµo ®Æc hiÖu hay cßn gäi lµ kh¸ng thÓ tÕ - 85 -bµo. Chóng kÕt hîp víi kh¸ng nguyªn x©m nhËp lÇn sau vµ lo¹i trõ kh¸ng nguyªn ®ã. §¸p øng miÔn dÞch qua trung gian tÕ bµo thêng g©y ra c¸c biÓu hiÖn bÖnh lý nh: dÞøng, qu¸ mÉn, bÖnh huyÕt thanh, ph¶n øng lo¹i th¶i m¶nh ghÐp … Tuy nhiªn viÖc ph©n chia trªn ®©y chØ cã ý nghÜa trong häc thuËt, thùc tÕ th× hai kiÓu®¸p øng nµy cã sù liªn quan mËt thiÕt vµ t¬ng t¸c phøc t¹p.7.1.3. C¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh ®¸p øng miÔn dÞch ®Æc hiÖu §©y lµ mét qu¸ tr×nh rÊt phøc t¹p nhng tu©n theo mét quy luËt chÆt chÏ. KÕt qu¶ tèthay xÊu, m¹nh hay yÕu, nhanh chãng hay bÒn v÷ng ®Òu phô thuéc rÊt lín ®Õn kh¸ng nguyªnkÝch thÝch, ®Õn c¸c yÕu tè ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ vµ ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh… Qu¸ tr×nh nµy cã thÓ chia lµm 4 giai ®o¹n:a. Giai ®o¹n 1 Lµ giai ®o¹n ph¸t sinh, ph¸t triÓn vµ thuÇn thôc cña c¸c tÕ bµo cã thÈm quyÒn miÔn dÞch.Trong giai ®o¹n nµy, ®ång thêi víi sù hoµn thiÖn cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn miÔn dÞch, c¸c tÕbµo nguån tõ tñy x¬ng ®îc sinh ra sÏ ph¸t triÓn thµnh nguyªn bµo m¸u, nguyªn ®¹i thùc bµo vµnguyªn bµo lympho. Nguyªn bµo lympho di t¶n xuèng tuyÕn øc vµ tói Fabricius hoÆc c¸c c¬ quan t¬ng ®¬ng. ë tuyÕn øc chóng ®îc huÊn luyÖn vµ trëng thµnh gäi lµ c¸c tÕ bµo lympho phô thuéctuyÕn øc hay lympho T. C¸c lympho T sÏ cã sù xuÊt hiÖn c¸c dÊu Ên mµng (kh¸ng nguyªn bÒmÆt) kh¸c nhau vµ tiÕp thu sù huÊn luyÖn miÔn dÞch gåm cã kh¶ n¨ng nhËn biÕt kh¸ng nguyªnvµ kh¶ n¨ng ph©n biÖt kh¸ng nguyªn cña m×nh (MHC) víi kh¸ng nguyªn l¹. Cuèi thêi kú chØ cßn l¹i 5% sè tÕ bµo lympho tån t¹i gåm hai lo¹i: - Lympho T cã dÊu Ên TCD8 - Lympho T cã dÊu Ên TCD4 Chóng tiÕp tôc trëng thµnh ë ngoµi khu vùc tuyÕn øc (m¸u vµ c¸c c¬ quan lymphongo¹i vi) vµ s½n sµng tiÕp nhËn kh¸ng nguyªn ®Ó trë thµnh c¸c lympho T mÉn c¶m. ë tói Fabricius vµ c¸c c¬ quan t ...