Giáo trình môn Địa lý thổ nhưỡng

Địa lý thổ nhưỡng là một bộ phận không thể tách rời của thổ nhưỡng học. Đối tượng nghiên cứu của nó là lớp đất nằm trên vỏ phong hoá hoặc còn gọi là lớp phủ thổ nhưỡng. Như vậy, địa lý thổ nhưỡng và thổ nhưỡng học đều có một đối tượng nghiên cứu chung là đất. Song, sự khác nhau giữa chúng ở chỗ: Thổ nhưỡng học đứng trên quan điểm tổng hợp toàn diện để xem xét đất, còn địa lý thổ nhưỡng đứng trên quan điểm địa lý để nghiên cứu đất mà thổ nhưỡng học không thể nào đi sâu và toàn diện bằng địa lý thổ nhưỡng. Mời các bạn cùng tham khảo tài liệu để tìm hiểu rõ hơn.

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình môn Địa lý thổ nhưỡng GIÁO TRÌNH ĐỊA LÝ THỔ NHƢỠNG -1- CHƢƠNG I: ĐỐI TƢỢNG, NHIỆM VỤ VÀ MỤC ĐÍCH CỦA KHOA HỌC ĐỊA LÝ THỔ NHƢỠNG I. ĐỐI TƢỢNG, NHIỆM VỤ VÀ MỤC ĐÍCH CỦA ĐỊA LÝ THỔ NHƢỠNG. 1. Đối tƣợng nghiên cứu của địa lý thổ nhƣỡng. Địa lý thổ nhưỡng là một bộ phận không thể tách rời của thổ nhưỡng học. Đối tượng nghiên cứu của nó là lớp đất nằm trên vỏ phong hoá hoặc còn gọi là lớp phủ thổ nhưỡng. Như vậy, địa lý thổ nhưỡng và thổ nhưỡng học đều có một đối tượng nghiên cứu chung là đất. Song, sự khác nhau giữa chúng ở chỗ: Thổ nhưỡng học đứng trên quan điểm tổng hợp toàn diện để xem xét đất, còn địa lý thổ nhưỡng đứng trên quan điểm địa lý để nghiên cứu đất mà thổ nhưỡng học không thể nào đi sâu và toàn diện bằng địa lý thổ nhưỡng. Đồng thời, địa lý thổ nhưỡng không phải không đề cập tới những quan điểm khoa học khác để xem xét đất nhưng dù sao quan điểm địa lý vẫn được nhấn mạnh và chú ý hơn nhiều. 2. Nhiệm vụ và mục đích của địa lý thổ nhƣỡng. Như trên đã nói, lớp phủ thổ nhưỡng hay lớp đất nằm trên vỏ phong hoá là đối tượng nghiên cứu của địa lý thổ nhưỡng. Đất được hình thành từ đá, bị biến đổi theo thời gian dưới tác động của sinh vật trong điều kiện khí hậu và địa hình khác nhau. Xuất phát từ quan điểm khoa học của Docusaép coi đất là một vật thể thiên nhiên độc lập, có lịch sử phát triển riêng, được hình thành do tác động tổng hợp của các yếu tố hình thành tự nhiên: Đá mẹ, sinh vật, khí hậu, địa hình và thời gian; Và xuất phát từ quan điểm địa lý để nghiên cứu đất nên địa lý thổ nhưỡng có những nhiệm vụ cơ bản sau: a) Nghiên cứu quy luật tác động tương hỗ của các yếu tố hình thành đất trong sự phát sinh và phát triển lớp phủ thổ nhưỡng. Khi giải quyết nhiệm vụ này các nhà địa lý thổ nhưỡng muốn làm sáng tỏ các quy luật hình thành lớp phủ thổ nhưỡng. b) Nghiên cứu các quy luật phân bố các loại đất khác nhau trên thế giới liên quan với sự thay đổi của điều kiện địa lý. Giải quyết những nhiệm vụ cơ bản của địa lý thổ nhưỡng trên cho phép ta tiếp thu và nghiên cứu dễ dàng các tính chất của đất, nắm được quy luật phát sinh, phát triển của đất trong những điều -2- kiện địa lý khác nhau. Nhờ kết quả đó mà có thể thực hiện được mục đích cuối cùng và cao cả của địa lý thổ nhưỡng là không ngừng nâng cao độ phì nhiêu đất và dinh dưỡng của cây trồng. Đặng không ngừng nâng cao năng suất và sản lượng của cây, nâng cao đời sống xã hội. Khi biết được những thay đổi có tính chất quy luật của lớp phủ thổ nhưỡng thì có thể biểu thị chúng trên bản đồ. Bản đồ thổ nhưỡng (trên quan điểm địa lý) được coi như mô hình cho phép ta thấy rõ những quy luật của lớp phủ thổ nhưỡng mà ta không thể thấy được khi nghiên cứu đất trực tiếp ở ngoài đồng. Như vậy, bản đồ thổ nhưỡng là một trong những phương tiện chính của việc nghiên cứu trong phòng lớp phủ thổ nhưỡng, khi nó là kết quả nghiên cứu đất ở ngoài đồng - vậy, nghiên cứu lớp phủ thổ nhưỡng bắt đầu từ việc vẽ bản đồ thổ nhưỡng với tỉ lệ lớn bằng phương pháp vạch ra những quy luật địa hình thổ nhưỡng và các quy luật khác của vùng (của địa phương), kết thúc bằng sự xác định những quy luật địa lý chung của lớp phủ thổ nhưỡng qua bản đồ đất có tỷ lệ nhỏ. II. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỊA LÝ - THỔ NHƢỠNG Bất kỳ một môn khoa học nào muốn tồn tại và phát triển, muốn đạt được những kết quả to lớn về lý luận và thực tiễn không phải dừng lại ở chỗ xác định cho mình đối tượng, nhiệm vụ và mục đích đúng đắn mà còn phải tìm ra được phương pháp nghiên cứu khoa học, chính xác. Các phương pháp nghiên cứu thổ nhưỡng học nói chung và địa lý thổ nhưỡng nói riêng đều liên quan với học thuyết hình thành đất của V.V. Docusaép. Điểm cốt lõi của học thuyết này là xem đất liên hệ chặt chẽ với điều kiện của môi trường xung quanh. Đất được hình thành do tác động đồng thời và tổng hợp của tất cả yếu tố hình thành đất. Kết quả của quá trình tác động đó tạo ra một loại đất có những tính chất nhất định. -3- CHƢƠNG II: ĐỊA HÌNH VÀ VAI TRÕ CỦA NÓ TRONG ĐỊA LÝ THỔ NHƢỠNG Địa hình là hình thái bề mặt của đất. Nó ảnh hưởng tới sự phân bố lại năng lượng và vật chất trong và trên bề mặt đất tới điều kiện khí hậu cụ thể của từng vùng. I. PHÂN LOẠI ĐỊA HÌNH Trước khi phân tích ảnh hưởng của địa hình tới sự hình thành đất, chúng ta xét khái quát sự phân loại địa hình để có những khái niệm cơ bản khi xét vấn đề trên. Phân loại địa hình có nhiều cách và dựa vào nhiều đặc điểm khác nhau. Ở đây ta chỉ xét một số phân loại cơ bản. 1. Dựa vào hìn ...