Giáo trình Pháp luật đại cương - ĐH Hàng hải

Giáo trình Pháp luật đại cương dưới đây trình bày nội dung kiến thức về pháp luật thông qua các chương học sau: Chương 1 khái niệm chung về Nhà nước và pháp luật, chương 2 pháp luật xã hội chủ nghĩa, chương 3 hệ thống các ngành luật của Việt Nam. Mời các bạn đọc tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Pháp luật đại cương - ĐH Hàng hải TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÀNG HẢI KHOA ĐIỀU KHIỂN TÀU BIỂN BỘ MÔN LUẬT HÀNG HẢI BÀI GIẢNGPHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG HẢI PHÒNG – 2008 1 ch−¬ng I kh¸i niÖm chung vÒ nhμ n−íc vμ ph¸p luËt I. nguån gèc cña nhμ n−íc vμ ph¸p luËt Muèn hiÓu râ ®−îc nguån gèc vµ b¶n chÊt cña Ph¸p luËt còng nh− sù ph¸t triÓn cña chóngth× kh«ng thÓ t¸ch rêi viÖc xem xÐt, t×m hiÓu nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù h×nh thµnh vµ ph¸ttriÓn cña Nhµ n−íc. Bëi lÏ, Nhµ n−íc vµ Ph¸p luËt lµ mét ph¹m trï lÞch sö, chØ xuÊt hiÖn khi x·héi loµi ng−êi ph¸t triÓn ®Õn mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, chóng lu«n vËn ®éng, ph¸t triÓn vµ sÏ tiªuvong khi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña chóng kh«ng cßn n÷a. 1.Sù ra ®êi cña nhµ n−íc vµ ph¸p luËt. 1.1.ChÕ ®é céng s¶n nguyªn thuû vµ tæ chøc thÞ téc, bé l¹c. ChÕ ®é céng s¶n nguyªn thuû lµ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ®Çu tiªn trong lÞch sö, ®ã lµ mét x·héi kh«ng cã giai cÊp, ch−a cã nhµ n−íc vµ ph¸p luËt. Nh−ng nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù ra®êi cña nhµ n−íc vµ ph¸p luËt l¹i n¶y sinh chÝnh trong lßng x· héi ®ã. V× vËy, viÖc nghiªn cøu vÒx· héi céng s¶n nguyªn thuû sÏ lµ c¬ së ®Ó gi¶i thÝch nguyªn nh©n lµm ph¸t sinh ra nhµ n−íc vµph¸p luËt, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hiÓu râ b¶n chÊt cña chóng. ë x· héi céng s¶n nguyªn thuû do tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l−îng s¶n xuÊt cßn thÊp kÐmdÉn ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, con ng−êi kh«ng thÓ sèng riªng biÖt mµ ph¶i dùa vµo nhau cïngchung sèng, cïng lao ®éng vµ h−ëng thô. Trong x· héi mäi ng−êi ®Òu b×nh ®¼ng, kh«ng ai cã tµis¶n riªng hoÆc bÊt cø ®Æc quyÒn ®Æc lîi nµo. C¬ së tÕ bµo cña x· héi kh«ng ph¶i lµ gia ®×nh mµ lµthÞ téc- tæ chøc x· héi ®Çu tiªn trong lÞch sö ®−îc h×nh thµnh trªn c¬ së huyÕt thèng. Trong x· héi céng s¶n nguyªn thuû ®· tån t¹i quyÒn lùc vµ hÖ thèng qu¶n lÝ c¸c c«ng viÖccña thÞ téc, nh−ng quyÒn lùc ë ®©y chØ lµ quyÒn lùc x· héi ch−a mang tÝnh giai cÊp vµ hÖ thèngqu¶n lÝ cßn rÊt ®¬n gi¶n. §Ó tæ chøc vµ qu¶n lÝ thÞ téc, ®· xuÊt hiÖn h×nh thøc Héi ®ång thÞ téc,®©y lµ tæ chøc cã quyÒn lùc cao nhÊt cña thÞ téc thÓ hiÖn ý chÝ chung cña tÊt c¶ mäi thµnh viªntrong viÖc quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan. Héi ®ång thÞ téc bÇu ra nh÷ng ng−êi ®øng ®Çu thÞtéc nh− tï tr−ëng, thñ lÜnh qu©n sù..v.v. ®Ó thùc hiÖn quyÒn lùc vµ qu¶n lÝ c¸c c«ng viÖc chungcña thÞ téc. Nh÷ng ng−êi nµy cã quyÒn lùc rÊt lín nh−ng quyÒn lùc ®ã l¹i kh«ng dùa vµo bé m¸yc−ìng chÕ ®Æc biÖt mµ l¹i dùa vµo uy tÝn vµ sù ñng hé cña c¸c thµnh viªn trong thÞ téc. Hä còngkh«ng cã mét ®Æc quyÒn, ®Æc lîi nµo mµ cïng sèng cïng lao ®éng vµ h−ëng thô nh− mäi thµnhviªn kh¸c. Hä còng cã thÓ bÞ b·i miÔn bÊt cø lóc nµo nÕu uy tÝn cña hä kh«ng cßn n÷a. Tæ chøc thÞ téc ph¸t triÓn cïng víi c¸c ®iÒu kiÖn t¸c ®éng kh¸c (h«n nh©n ngo¹i téc) dÉn®Õn sù xuÊt hiÖn c¸c bµo téc vµ bé l¹c. Bµo téc lµ mét liªn minh bao gåm nhiÒu thÞ téc hîp l¹i,cßn bé l¹c bao gåm nhiÒu bµo téc. Tæ chøc quyÒn lùc trong bµo téc còng nh− trong bé l¹c, ®Òudùa trªn nguyªn t¾c t−¬ng tù nh− ë tæ chøc thÞ téc tuy thÓ hiÖn sù tËp trung cao h¬n. Tãm l¹i, trong x· héi céng s¶n nguyªn thuû ®· cã quyÒn lùc nh−ng ®ã lµ quyÒn lùc x· héi,xuÊt ph¸t tõ x· héi vµ phôc vô cho lîi Ých chung cña c¶ céng ®ång. C¸c quy t¾c xö sù cña conng−êi trong x· héi lµ c¸c tËp qu¸n vµ c¸c tÝn ®iÒu t«n gi¸o, ®ã lµ c¸c chuÈn mùc tuyÖt ®èi thiªngliªng mµ mäi ng−êi ®Òu tu©n theo mét c¸ch tù nguyÖn. 1.2.Sù tan r∙ cña tæ chøc thÞ téc vµ sù xuÊt hiÖn cña nhµ n−íc Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc l−îng s¸n xuÊt ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho sù thay ®æi ph−¬ng thøcs¶n xuÊt céng s¶n nguyªn thuû vµ ®ßi hái sù ph©n c«ng lao ®éng tù nhiªn ph¶i ®−îc thay thÕ b»ngsù ph©n c«ng lao ®éng x· héi. LÞch sö ®· tr¶i qua ba lÇn ph©n c«ng lao ®éng x· héi lín, mµ mçilÇn x· héi l¹i cã nh÷ng b−íc tiÕn míi tõng b−íc lµm t¨ng nhanh qu¸ tr×nh tan r· cña chÕ ®é céngs¶n nguyªn thuû. 2 *LÇn ph©n c«ng lao ®éng x· héi thø nhÊt: §ã lµ viÖc con ng−êi thuÇn d−ìng ®−îc ®éng vËt t¹o ra nghÒ ch¨n nu«i gia sóc ph¸t triÓnm¹nh mÏ, lµm xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu nh÷ng gia ®×nh chuyªn lµm nghÒ ch¨n nu«i, vµ dÇn dÇnch¨n nu«i ®· trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ ®éc lËp t¸ch khái ngµnh trång trät. Sau lÇn ph©n c«nglao ®éng x· héi ®Çu tiªn, x· héi ®· cã nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c: ch¨n nu«i, trång trät ph¸t triÓn t¹ora nh÷ng s¶n phÈm lao ®éng d− thõa vµ ph¸t sinh kh¶ n¨ng chiÕm ®o¹t s¶n phÈm d− thõa ®ã. X·héi n¶y sinh mét nhu cÇu vÒ søc lao ®éng, cho nªn c¸c tï binh trong chiÕn tranh thay v× bÞ giÕt ®·®−îc gi÷ l¹i ®Ó bãc lét søc lao ®éng thµnh nh÷ng n« lÖ. Nh− vËy, chÕ ®é t− h÷u xuÊt hiÖn, x· héiph©n chia thµnh kÎ giµu ng−êi nghÌo, ph¸ vì chÕ ®é quÇn h«n, thiÕt lËp nªn c¸c gia ®×nh c¸ thÓvíi ®Þa vÞ ®éc t«n cña ng−êi chång ®· trë thµnh nh÷ng yÕu tè ®e däa sù tån t¹i cña tæ chøc thÞ téc. * LÇn ph©n c ...