Giáo trình Quản lý môi trường - Phan Như Thúc

Giáo trình Quản lý môi trường do Phan Như Thúc biên soạn trình bày khái niệm cơ bản về môi trường và phát triển môi trường, tiêu chuẩn và quy định trong quản lý môi trường, các phương pháp trong quản lý môi trường, quản lý tài nguyên thiên nhiên, quản lý chất thải rắn, quản lý tài nguyên đất, quản lý tài nguyên năng lượng và khoáng sản.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Quản lý môi trường - Phan Như Thúc ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG ---------- GIÁO TRÌNHQUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG GV. PHAN NHƯ THÚC ĐÀ NẴNG - 2002Giáo trình Quản lý môi trường CHƯƠNG 1: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ MÔI TRƯỜNG VÀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG1.1 Khái niệm cơ bản về khoa học, công nghệ môi trường1.1.1 Khoa học môi trườngKhoa học môi trường (Environmental Science) nghiên cứu mối quan hệ giữa môi trường và conngười trong quá trình phát triển của xã hội. Hay nói một cách khác khoa học môi trường nghiêncứu môi trường sống trong các mối quan hệ kinh tế xã hội nhằm đảm bảo hiệu quả sử dụng, bảotồn tái tạo và làm phong phú hơn chất lượng của môi trường sống.Khoa học môi trường là một ngành khoa học rất rộng lớn, phức tạp và có tính liên ngành cao, đượcdựa trên cơ sở của nhiều ngành khoa học tự nhiên, xã hội và công nghệ như sinh thái học, sinhhọc, thổ nhưỡng học, đại dương học, v.v..1.1.2 Công nghệ môi trườngCông nghệ môi trường (Environmental Technology) là tổng hợp các biện pháp vật lý, hoá học,sinh học nhằm ngăn ngừa và xử lý các chất độc hại phát sinh từ quá trình sản xuất và hoạt độngcủa con người.Công nghệ môi trường bao gồm các tri thức dưới dạng nguyên lý, quy trình và các thiết bị kỹ thuậtthực hiện nguyên lý và quy trình đó. Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội, con người tác độngvào tài nguyên, biến chúng thành các sản phẩm cần thiết sử dụng trong hoạt động sống. Việc nàykhông tránh khỏi phải thải bỏ các chất độc hại vào môi trường, làm cho môi trường ngày càng ônhiễm. Ở các nước phát triển, vốn đầu tư cho công nghệ xử lý chất thải chiếm từ 10 - 40% tổngvốn đầu tư sản xuất. Việc đầu tư các công nghệ này tuy cao nhưng vẫn nhỏ hơn kinh phí cần thiếtkhi cần phục hồi môi trường đã bị ô nhiễm.1.2 Chất lượng môi trường 1.2.1 Định nghĩaChất lượng môi trường được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau (Charles, H.Southwick, 1976):- Điều kiện ăn ở, đi lại, văn hóa, xã hội của con người.- Đầy đủ tiện nghi cho cuộc sống như điện, nước, lao động, nghỉ ngơi, không khí trong lành, nướcsạch, có nhiều cây cối tự nhiên, yên tĩnh,…- Nhiều ý kiến khẳng định rằng ô nhiễm không khí, nước, tiếng ồn, gia tăng dân số, thiếu hụtlương thực … đều làm giảm chất lượng cuộc sống. Họ thống nhất rằng: chất lượng môi trườngchính là chất lượng của các điều kiện tự nhiên, xã hội bao quanh con người và có ảnh hưởng đếnsức khỏe, hoạt động của từng con người và cộng đồng. 1.2.2 Tiêu chuẩn môi trườngTiêu chuẩn môi trường là giới hạn cho phép của các thông số về chất lượng môi trường xungquanh, về hàm lượng của chất gây ô nhiễm trong chất thải được cơ quan nhà nước có thẩm quyềnquy định làm căn cứ để quản lý và bảo vệ môi trường.Một khi chuẩn mực hoặc giới hạn các tác nhân gây ô nhiễm vượt quá tiêu chuẩn thì ở đó có thểxem là bị ô nhiễm mặc dù chưa có bằng chứng về tác hại của các chất gây ô nhiễm.Tiêu chuẩn môi trường được quy định cụ thể cho từng vùng và không giống nhau ở mọi nơi, mọimục đích sử dụng.MSc. Phan Như Thúc 1 Khoa Xây dựng Dân dụng và Công nghiệpGiáo trình Quản lý môi trườngTiêu chuẩn môi trường xác định các mục tiêu môi trường và đặt ra các giới hạn số lượng hay nồngđộ cho phép của các chất được thải vào khí quyển, nước, đất hay được phép tồn tại trong các sảnphẩm tiêu dùng. 1.2.3 Suy thoái môi trườngSuy thoái môi trường là sự suy giảm về chất lượng và số lượng của thành phần môi trường, gâyảnh hưởng xấu đối với con người và sinh vật.Trong đó, thành phần môi trường được hiểu là các yếu tố tạo thành môi trường: không khí, nước,đất, âm thanh, ánh sáng, lòng đất, núi, rừng, sông, hồ biển, sinh vật, các hệ sinh thái, các khu dâncư, khu sản xuất, khu bảo tồn thiên nhiên, cảnh quan thiên nhiên, danh lam thắng cảnh, di tích lịchsử và các hình thái vật chất khác.1.3 Khái niệm về quản lý môi trường 1.3.1 Định nghĩa- Hiện nay chưa có một định nghĩa thống nhất về quản lý môi trường.- Theo một số tác giả, thuật ngữ về quản lý môi trường bao gồm hai nội dung chính: quản lý Nhànước về môi trường và quản lý của các doanh nghiệp, khu vực dân cư về môi trường. Trong đó,nội dung thứ hai có mục tiêu chủ yếu là tăng cường hiệu quả của hệ thống sản xuất (hệ thống quảnlý môi trường theo ISO 14000) và bảo vệ sức khỏe của người lao động, dân cư sống trong khu vựcchịu ảnh hưởng của các hoạt động sản xuất.- Phân tích một số định nghĩa, có thể thấy quản lý môi trường là tổng hợp các biện pháp thích hợp,tác động và điều chỉnh các hoạt động của con người, với mục đích chính là giữ hài hòa quan hệgiữa môi trường và phát triển, giữa nhu cầu của con người và chất lượng môi trường, giữa hiện tạivà khả năng chịu đựng của trái đất -“phát triển bền vững”.- Như vậy, “Quản lý môi trường là một lĩnh vực quản lý xã hội, nhằm bảo vệ môi trường và cácthành phần của môi trường, phục vụ sự nghiệp phát triển bền vững và sử dụn ...