Giáo trình Sinh thái học đồng ruộng: Phần 1 - PGS.TS. Trần Đức Viên (chủ biên)

Giáo trình Sinh thái học đồng ruộng do PGS.TS. Trần Đức Viên (chủ biên) biên soạn gồm 5 chương và được chia làm 2 phần. Phần 1 giáo trình sau đây gồm nội dung 2 chương đầu tài liệu. Chương I cung cấp khái niệm chung về hệ sinh thái đồng ruộng. Chương II mô tả cấu trúc và chức năng của hệ sinh thái đồng ruộng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Sinh thái học đồng ruộng: Phần 1 - PGS.TS. Trần Đức Viên (chủ biên) Trần Đức Viên, Nguyễn Thanh Lâm Trường đại học nông nghiệp I Hà NộiGIÁO TRÌNH SINH THÁI HỌC ĐỒNG RUỘNG WWW.THUQUAN.NET, 2008. Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O TR¦êNG §¹I HäC N¤NG NGHIÖP I PGS.TS. trÇn ®øc viªn - ts. nguyÔn thanh l©m Chñ biªn: PGS.TS. trÇn ®øc viªn gi¸o tr×nhsinh th¸i häc ®ång ruéng NHµ XUÊT B¶N N¤NG NGHIÖP Hµ NéI - 2006 1 LỜI NÓI ÐẦU T rong các hệ sinh thái lục địa thì hệ sinh thái đồng ruộng là nơi có biến đổi tự nhiên sâu sắc nhất kể từ khi có loài người đến nay. Trong lịch sử phát triển của sinh thái học, bộ môn được phát triển đầu tiên là sinh thái học liên hệ với rừng, sau đó với đồng cỏ, ao hồ, sau cùng mới xây dựng được sinh thái học liên quan với đồng ruộng. Loài người bắt đầu làm ruộng vào cuối thời đại đồ đá cũ (trước công nguyên khoảng 7.000 năm), so với lịch sử lâu dài một triệu năm của loài người thì phải nói là khá gần. Trong quá trình phát triển nông nghiệp, trí tuệ loài người không dừng lại ở việc điều khiển môi trường sống cho cây trồng, mà còn tiến lên điều khiển di truyền của thực vật. Sự phát triển của nông nghiệp hiện đại đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết. Khuynh hướng tăng việc đầu tư, thực chất là sự đầu tư năng lượng hoá thạch, để thay thế dần cho các nguồn lợi tự nhiên đã làm môi trường sống bị hủy hoại. Do đấy, cần phải phát triển một nền nông nghiệp dựa nhiều hơn vào việc khai thác hợp lý các nguồn lợi tự nhiên của hệ sinh thái và bảo vệ môi trường sống. Ðó là nhiệm vụ số một của sinh thái học nông nghiệp - cơ sở của việc bố trí cơ cấu cây trồng và vật nuôi hợp lý ở các vùng sản xuất nông nghiệp. Sự phát triển kinh tế - xã hội đặt ra yêu cầu ngành nông nghiệp phải phấn đấu để tăng năng suất cây trồng hơn nữa. Ruộng cây trồng năng suất cao là một hệ sinh thái hoạt động hài hoà, đạt được sự cân đối giữa các yếu tố cấu thành nó. Do đấy, thực chất của kỹ thuật tăng năng suất cây trồng là kỹ thuật điều khiển sự hoạt động của hệ sinh thái đồng ruộng năng suất cao. Giáo trình Sinh thái học đồng ruộng bao gồm 5 chương. Chương I cung cấp khái niệm chung về hệ sinh thái đồng ruộng. Chương II mô tả cấu trúc và chức năng của hệ sinh thái đồng ruộng. Chương III mô tả sự vận động của hệ sinh thái đồng ruộng liên quan đến các nhân tố ánh sáng, đất đai, cây trồng, cỏ dại, tuần hoàn vật chất và phân bón. Chương IV giới thiệu các biện pháp điều khiển hệ sinh thái đồng ruộng. Chương V giúp cho người học, đặc biệt là sinh viên sau đại học hệ thống hoá các khối kiến thức đã học và các kỹ thuật học hệ thống của hệ sinh thái đồng ruộng. Để giúp học tốt môn này, trong từng chương có phần đầu giới thiệu nội dung, mục đích và yêu cầu đối với sinh viên. Sau mỗi chương, có trình bày phần tóm tắt, câu hỏi ôn tập và tài liệu đọc thêm. Phần cuối của giáo trình là danh mục tài liệu tham khảo và phần từ vựng (Glossary) để mô tả các khái niệm và các định nghĩa quan trọng được sử dụng trong giáo trình này.2 Giáo trình này tổng hợp các kiến thức đã có của nhiều môn khoa học liênquan dành cho sinh viên bậc đại học và sau đại học chuyên ngành trồng trọt. Điểmmấu chốt của giáo trình này là giúp cho người học phương pháp tư duy tổng hợpthông qua các phương pháp tiếp cận hệ thống đã được nhiều nước trên thế giới ápdụng thay thế cho cái nhìn đơn lẻ trước đây. Đối với sinh viên cao học hoặc nghiên cứu sinh, đây là tài liệu tốt giúp nhànghiên cứu lựa chọn các biện pháp nghiên cứu phù hợp. Với thời lượng có hạn dành cho sinh viên bậc đại học (2 đơn vị học trình), nênsinh viên cần nắm được những nguyên lý cơ bản của sinh thái học áp dụng chochuyên ngành trồng trọt. Đồng thời những công thức và phương trình toán họctrong giáo trình này chỉ là tài liệu bổ sung cho khối kiến thức chính và không cótrong nội dung thi của sinh viên. Trong quá trình giảng dạy, giáo viên sẽ hướngdẫn sinh viên lồng ghép kiến thức về sinh thái học đồng ruộng với các khối kiếnthức rải rác ở các môn học chuyên ngành và cơ sở thông qua các buổi thảo luậnnhóm và seminar. Chúng tôi hy vọng người học sẽ thấy được, chỉ có trong mối liên hệ sinh tháihọc giữa hệ sinh thái thiên nhiên với hệ sinh thái đồng ruộng thì mới có thể đặt cơsở sáng tạo ra hệ thống sản xuất nông nghiệp bền vững và từ đó tìm ra một conđường duy trì năng suất cao trong nông nghiệp. Do hạn chế về thời gian và trình độ, chắc chắn cuốn giáo trình Sinh thái họcđồng ruộng còn nhiều khiếm khuyết, rất mong nhận được những ý kiến đóng gópcủa các đồng nghiệp và đông đảo bạn đọc. Tác giả xin chân thành cảm ơn và sẵnlòng tiếp thu các ý kiến đó ...