Giáo trình Sinh thái học đồng ruộng: Phần 2 - PGS.TS. Trần Đức Viên (chủ biên)

Tiếp nối nội dung phần 1, phần 2 Giáo trình Sinh thái học đồng ruộng do PGS.TS. Trần Đức Viên (chủ biên) biên soạn gồm nội dung chương 3 đến chương 5 của tài liệu. Chương III mô tả sự vận động của hệ sinh thái đồng ruộng liên quan đến các nhân tố ánh sáng, đất đai, cây trồng, cỏ dại, tuần hoàn vật chất và phân bón. Chương IV giới thiệu các biện pháp điều khiển hệ sinh thái đồng ruộng. Chương V giúp cho người học, đặc biệt là sinh viên sau đại học hệ thống hoá các khối kiến thức đã học và các kỹ thuật học hệ thống của hệ sinh thái đồng ruộng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Sinh thái học đồng ruộng: Phần 2 - PGS.TS. Trần Đức Viên (chủ biên) Chương III SỰ VẬN ĐỘNG CỦA HỆ SINH THÁI ÐỒNG RUỘNGNội dung Trồng trọt bắt đầu từ việc trừ cỏ trên đồng ruộng, thúc đẩy vô cơ hoá các chất hữucơ trong đất. Như thế có nghĩa là đồng ruộng luôn luôn giữ giai đoạn ban đầu của hàngloạt diễn biến thiên nhiên, đồng thời, chất hữu cơ mà thảm thực vật thiên nhiên tích luỹhàng chục năm, hàng trăm năm đang trong quá trình bị tiêu hao. Chương này sẽ bàn vềđặc trưng của diễn biến đồng ruộng, những thay đổi hình thức sản xuất để duy trì khảnăng sản xuất của đồng ruộng và quan hệ giữa năng suất cây trồng với vùng thích ứngsinh thái. Các nội dung sau đây sẽ được đề cập trong chương này: 1. Diễn biến của đồng ruộng. 2. Sự biến đổi hình thức sản xuất nông nghiệp và ý nghĩa sinh thái của nó. 3. Trồng cây thích hợp với vùng đất trồng. a. Nghiên cứu ngô nếp lai b. Nghiên cứu cải tiến c. Sinh viên làm thí nghiệm vụ thu đông 2004 giống đậu tương trong nhà lưới Ảnh 1.3. Một số nghiên cứu về cải tiến giống cây trồng của khoa Nông học, trường Đại học Nông nghiệp I (Nguồn: http://www.hau1.edu.vn/khoa/nonghoc/images/khoa_hoc)Mục tiêu Sau khi học xong chương này, sinh viên cần: 1. Hiểu được sự diễn biến trên đồng ruộng về dinh dưỡng đất, thành phần cây trồng và cỏ dại. 2. Nắm được sự thích ứng của cây trồng với vùng đất trồng. 3. Nắm được một số phương pháp điều khiển dinh dưỡng, thành phần cây trồng và cỏ dại ở trên đồng ruộng. 851. Diễn biến của đồng ruộng 1.1. Sự biến đổi đạm tổng số của đất đồng ruộng và sự cân bằng vi sinh vật Cùng với những diễn thế sinh thái của thảm thực vật tự nhiên, lượng đạm tổng sốtrong đất dần dần tăng lên. Người ta thấy rằng, đất trở nên màu mỡ rõ rệt khi diễn thếthảm thực vật tự nhiên trên những chất phun ra từ núi lửa, từ đất trồng đến quần thểthực vật ổn định nhất (climax), rừng lá rộng thường xanh. Trong quần thể rừng ổn địnhnhất có thể tích luỹ đạm nhiều đến 1 kg/m2. Do khai khẩn rừng và đồng cỏ làm chotrạng thái cân bằng giữa thảm thực vật thiên nhiên và đất bị phá vỡ, diễn biến của đấttheo chiều ngược lại, dẫn đến phân giải và tiêu hao chất hữu cơ, trong điều kiện tácđộng của con người sẽ chuyển sang trạng thái cân bằng mới. Hình 1.3 cho thấy sự biếnđổi hàm lượng đạm trong đất của những đồng cỏ khác nhau sau khi khai khẩn và quacanh tác như nhau. Lượng đạm tổng số trong đất giảm xuống rất nhanh từ khi bắt đầucanh tác đến năm thứ 10, sau đó có xu thế chậm dần và sau 40 năm thì đến trạng thái ổnđịnh. Ðất ẩm thấp qua cải tạo biến thành đất cạn cũng 0,25có xu thế biến đổi giống như vậy. Ðất lúa nước saukhi thoát nước, lượng đạm tổng số, hiệu quả phân 0,20 Haysgiải chất hữu cơ ở đất cạn và tỷ lệ amôn hoá cũng 0,15giảm dần từng năm, qua 7 - 10 năm sẽ gần bằng các 0,10 Colbytrị số của đất cạn. Thời gian đầu ruộng nước cải tạo 0,03 Garden Citythành đất cạn, nhiều chất hữu cơ dễ phân giải được 0tích luỹ khi đất ướt sẽ phân giải thành các chất vô 10 20 30 40 50cơ mà hiệu quả đạm đối với lúa hết sức rõ ràng Số năm canh tác(Harada, 1963). Từ đất hoang biến thành đồngruộng, hay trong quá trình từ đất ướt biến thành đất Hình 1.3. Biến đổi N trongcạn, chất hữu cơ trong đất giảm đi là đặc trưng của đồng ruộng qua nhiều nămdiễn biến đồng ruộng, nhưng trong điều kiện bón Ghi chú: Hays, Colby, Graden, Cityphân vẫn không thể nói nhất định sẽ dẫn đến giảm là địa danh của bang Kanzatngay năng suất. Trong đất ướt có khá nhiều chấthữu cơ chưa mục nát, gặp độ nhiệt cao sẽ phân giải rất nhanh, vì sự khử oxi của đấtthường thường gây nên mục rễ và tạo thành nhiều NH3- N, cây hút chất dinh dưỡngkhông cân đối và bị đổ. Sau khi cải tạo thành đất cạn, chất hữu cơ dễ phân giải giảm đi,tình trạng dao động năng suất do thời tiết thất thường cũng giảm tương ứng, và rồi năngsuất ổn định. Nhưng sự giảm chất hữu cơ trong đất vượt quá một giới hạn nhất định,thường dẫn đến giảm năng suất, vì chất hữu cơ trong đất là nguồn cung cấp các loại chấtdinh dưỡng vô cơ cần thiết cho cây trồng sinh trưởng; trong điều kiện thông thoáng khí,độ chua và lượng nước phù hợp thì hiệu quả phân đặc biệt rõ rệt. Mặt khác, thủy canhcũng thu được năng suất cao, nên có những sự nhìn nhận khác nhau về ý nghĩa của chấthữu cơ đất. Tập đoàn sinh vật đất gồm vô số vi khuẩn, sợi nấm và động vật nguyên sinh.Nguồn dinh dưỡng và năng lượng của những vi sinh vật này là chất hữu cơ của đất, do86đó chất lượng của chất hữu cơ trong đất đủ để làm thay đổi vi sinh vật. Sự giảm nhanhchấ ...