Giáo trình Tài chính tiền tệ: Phần 1 - CĐ Phương Đông

Dưới đây là giáo trình Tài chính tiền tệ phần 1 với 4 chương đầu tiên trình bày những vấn đề cơ bản về tiền tệ, những vấn đề cơ bản về tài chính, ngân sách nhà nước, tín dụng trong nền kinh tế, đặc điểm tín dụng, kinh tế thị trường, bản chất tài chính.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Tài chính tiền tệ: Phần 1 - CĐ Phương Đông Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TIỀN TỆ I. Sự ra đời của tiền tệ và phát triển của tiền tệ: 1. Sự ra đời của tiền tệ Khi nghiên cứu về quá trình ra đời của tiền tệ, C. Mác chỉ ra rằng: “Trình bày nguồn gốc phát sinh của tiền tệ, nghĩa là phải khai triển các biểu hiện của giá trị, biểu hiện bao hàm trong quan hệ giá trị của hàng hóa, từ hình thái ban đầu giản đơn nhất và ít thấy rõ nhất cho đến hình thái tiền tệ là hình thái ai nấy đều thấy” (C. Mác, Tư Bản, Quyển I, Tập I, trang 75, NXB Sự thật - Hà Nội 1963) Quá trình ra đời của tiền tệ được trải qua bốn hình thái giá trị: - Hình thái giản đơn hay ngẫu nhiên - Hình thái mở rộng ge - Hình thái chung - Hình thái tiền tệ Từ hình thái giá trị giản đơn hay ngẫu nhiên đến hình thái tiền tệ là một quá trình lịch sử lâu dài. le ol Chính trong quá trình phát triển của sản xuất và trao đổi hàng hóa đã xuất hiện vật ngang giá chung. C Vật ngang giá chung là những hàng hóa có thể trao đổi trực tiếp được với nhiều hàng hóa khác. Vật ngang giá chung ban đầu là những hàng hóa có giá trị sử dụng thiết PD thực. Về sau là những hàng hóa có ý nghĩa tượng trưng. Khi trao đổi hàng hóa trở thành nhu cầu thường xuyên và mở rộng, thì nhiều hàng hóa có tác dụng vật ngang giá chung trở nên mâu thuẫn với nhu cầu ngày càng tăng của thị trường, thì trường đòi hỏi C phải thừa nhận một vật ngang giá đơn nhất. Khi vật ngang giá chung cố định ở một thứ hàng hóa thì sinh ra hình thái tiền tệ. Khi đó, tất cả hàng hóa đều biểu hiện giá trị của nó trong một thứ hàng hóa, mà thứ hàng hóa đó trở thành vật ngang giá chung. Vậy, tiền tệ xuất hiện sau một quá trình phát triển lâu dài của trao đổi và các hình thái giá trị. 2. Sự phát triển của tiền tệ Tiền tệ được phát triển qua các hình thức sau: Tiền bằng HH Tiền Tiền đúc bằng kim Tiền Tiền chuyển     thông thường vàng loại kém giá giấy khoản (1) Tiền bằng hàng hóa thông thường. - Những hàng hóa đóng vai trò vật ngang giá chung để trao đổi nhiều lần với hàng hóa khác. - Hàng hóa đó là quý, hiếm, gọn, nhẹ, dễ bảo quản, dễ chuyên chở và phù hợp với tập quán trao đổi từng địa phương tại thời kỳ đó. - Hàng hóa tiền tệ là: da thú, vỏ sò, vòng đá, muối, vải… (2) Tiền vàng. - Tiền vàng xuất hiện đầu tiên vào những năm 685 - 652 (TK thứ 7) trước công nguyên ở vùng Lidia - Tiểu Á (niên đại thuộc triều vua Lidia), đồng tiền vàng có in hình nổi để đảm bảo giá trị. - Thế kỷ 16 nhiều nước sử dụng vàng làm tiền, có nước vừa sử dụng tiền vàng, vừa ge sử dụng tiền bạc. - Tiền vàng trở nên thông dụng và lưu thông phổ biến vào TK 19 và đầu TK 20. - Ngày nay vàng được đưa vào dự trữ cho các quốc gia và cá nhân, đồng thời nó le được sử dụng trong thanh toán quốc tế cho một số trường hợp: xuất nhập khẩu hàng ol hóa tiểu ngạch, trả tiền mua hàng khi quốc gia đó không được vay nợ, số chênh lệch trong thanh toán Clearing... C (3) Tiền đúc bằng kim loại kém giá. - Tiền đúc bằng các thứ kim loại thường: đồng, chì, kẽm, nhôm… PD - Lưu thông chủ yếu trong các triều đại phong kiến, do nhà vua giữ độc quyền phat hành. - Ngày nay nhiều nước vẫn dùng tiền đúc lẻ, do Ngân hàng Trung ương phát hành. C (4) Tiền giấy. - Tiền được làm bằng nguyên liệu giấy. - Tiền giấy được phát hành từ các triều đại phong kiến: Trung Hoa đời nhà Tống TK11, ở Việt Nam thời vua Hồ Quý Ly TK15. - Giấy bạc ngân hàng là loại tiền giấy thực sự cần thiết cho lưu thông xuất hiện từ đầu TK 17 ở Hà Lan, do ngân hàng Amstecdam phát hành. - Ngày nay, Ngân hàng Trung ương các nước đều phát hành giấy bạc ngân hàng vào lưu thông. (5) Tiền chuyển khoản. - Hình thức tiền tệ này được sử dụng bằng cách ghi chép trong sổ sách kế toán (của ngân hàng và khách hàng) - Tiền chuyển khoản xuất hiện lần đầu tiên tại nước Anh vào giữa TK19. Lúc này do để tránh những quy định chặt chẽ trong việc phát hành giấy bạc ngân hàng, các ngân hàng Anh đã phát minh ra hệ thống thanh toán trong sổ sách ngân hàng. - Tiền chuyển khoản được sử dụng thông qua các công cụ thanh toán: Giấy tờ thanh toán (Séc, Thanh toán tức thời (qua Thẻ thanh toán (ghi UNC, NPTT…)   hệ thống máy vi tính đã nợ, ký quỹ, TD…) nối mạng) - Ngày nay tiền chuyển khoản chiếm tỷ trọng lớn (khoảng 80%) trong tổng phương tiện thanh toán. ge 3. Khái niệm về tiền tệ: Tùy theo cách tiếp cận ở những góc độ khác nhau về công dụng của tiền tệ mà các nhà kinh tế học từ cổ điển đến hiện đại đã đưa ra những định nghĩa về tiền theo quan niệm riêng của mình. le ol Định nghĩa 1, theo quan điểm của C. Mác: “Tiền tệ là một hàng hóa đặc biệt, đóng vai trò vật ngang giá chung để đo giá trị của các hàng hóa khác và là phương C tiện thực hiện quan hệ trao đổi”. Định nghĩa 2, theo quan điểm các nhà kinh tế học hiện đại: “Tiền là bất cứ một PD phương tiện nào được xã hội chấp nhận làm phương tiện trao đổi với mọi hàng hóa, dịch vụ và các khoản thanh toán khác trong nền kinh tế”. 4. Các chức năng của tiền tệ C Nếu trong thời kỳ sơ khai của nền kinh tế hàng hóa người ta ...