GIÁO TRÌNH TÀI NGUYÊN RỪNG

Rừng là một HST điển hình và quang trọng nhất sinh quyển, là lá phổi của thế giới, đó là sự thống nhất trong mối quan hệ biện chứng giữa sinh vật - đất - môi trường, trong đó sinh vật, cụ thể là các loài cây gỗ đóng vai trò chủ đạo
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
GIÁO TRÌNH TÀI NGUYÊN RỪNG CHƯƠNG 3. TÀI NGUYÊN RỪNG A. TÀI NGUYÊN RỪNG THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM I. Kh¸i niÖm vµ ph©n bè 1. Khái niệm Rõng lµ mét HST ®iÓn h×nh vµ quan träng nhÊt sinh quyÓn, lµ l¸ phæi xanh cña thÕ giíi, ®ã lµ sù thèng nhÊt trong mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a sinh vËt - ®Êt - m«i tr-êng, trong ®ã thùc vËt, cô thÓ h¬n lµ c¸c loµi c©y gç ®ãng vai trß chñ ®¹o. Rõng ®· cã qu¸ tr×nh lÞch sö ph¸t triÓn l©u dµi. Tuú thuéc vµo: (1) sù h×nh thµnh c¸c th¶m thùc vËt TN, (2) c¸c vïng ®Þa lý vµ (3) ®iÒu kiÖn khÝ hËu... mµ ë c¸c n¬i h×nh thµnh nªn c¸c kiÓu rõng kh¸c nhau vµ trong ®ã chøa ®ùng c¸c tµi nguyªn kh«ng gièng nhau. Mét sè kiÓu th¶m thùc vËt rõng chÝnh trªn TG lµ: o Rõng taiga o Rõng rông l¸ «n ®íi o Rõng m-a nhiÖt ®íi H×nh 3. 1: Sù ph©n bè cña c¸c lo¹i rõng theo vÜ ®é vµ c¸c ®ai khÝ hËu Sù ph©n bè vµ c¸c kiÓu rõng chÝnh trªn thÕ giíi: Trong nh÷ng kiÓu rõng ®-îc h×nh thµnh th× khÝ hËu, ®Êt ®ai vµ ®é Èm sÏ x¸c ®Þnh thµnh phÇn cÊu tróc vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña th¶m thùc vËt rõng. Sù ph©n bè cña th¶m thùc vËt rõng lµ sù ®ång nhÊt t-¬ng ®èi vÒ ®Þa lý vµ sinh th¸i, ®-îc hiÓu nh- lµ mét ®¬n vÞ ®Þa lý thùc vËt ®éc lËp, chóng kÕt hîp víi nhau theo vÜ ®é ®Þa lý vµ ®Þa h×nh t¹o thµnh nh÷ng ®ai rõng lín trªn tr¸i ®Êt. Sù ph©n bè c¸c ®ai rõng lµ mét qu¸ tr×nh tù nhiªn, c¬ b¶n kh«ng chÞu t¸c ®éng cña con ng-êi. MÆc dï c¸c ®éng thùc vËt rõng lµ rÊt ®a d¹ng, c¸c quÇn x· rõng còng cã rÊt nhiÒu, nh-ng vÉn cã thÓ liªn kÕt chóng víi nhau ®Ó t¹o thµnh mét sè kiÓu rõng ®Æc tr-ng cã tæ thµnh vµ cÊu tróc nhÊt ®Þnh, cã ®Æc tr-ng sinh tr-ëng, ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt nhÊt ®Þnh. Mçi mét HST rõng ®Òu chÞu ¶nh h-ëng bëi rÊt nhiÒu yÕu tè nh- l-îng m-a, ®é Èm, kh«ng khÝ, ®é cao, vÞ trÝ ®Þa lý, giã, ®Êt ®ai, h-íng dèc, ®é dèc,... Sù ph©n bè, thµnh phÇn loµi, cÊu tróc, qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn... cña rõng sÏ chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè ®ã. Tuy nhiªn viÖc ph©n lo¹i rõng mµ dùa trªn nhiÒu chØ tiªu tæng hîp lµ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®-îc, v× thÕ mµ c¸c nhµ khoa häc ®· sö dông nhiÒu ph-¬ng ph¸p ph©n lo¹i chØ dùa vµo mét nhãm yÕu tè, nh-: Ph-¬ng ph¸p ph©n lo¹i khÝ hËu, ph-¬ng ph¸p ph©n lo¹i ®Þa lý tù nhiªn, ph-¬ng ph¸p ph©n lo¹i th¶m thùc vËt, ph-¬ng ph¸p ph©n lo¹i hÖ sinh th¸i. 123 Theo PP ph©n l¹i theo khÝ hËu cña Becg¬ th× rõng ®-îc chia thµnh 12 vïng c¬ b¶n: 1. KhÝ hËu Tudra 7. KhÝ hËu rõng ¸ nhiÖt ®íi Èm 2. KhÝ hËu Taiga 8. KhÝ hËu sa m¹c néi ®Þa nhiÖt ®íi 3. KhÝ hËu Rõng l¸ réng «n ®íi 9. KhÝ hËu sa m¹c nhiÖt ®íi 4. KhÝ hËu Th¶o nguyªn 10. KhÝ hËu Savan nhiÖt ®íi 5. KhÝ hËu §Þa Trung H¶i 11. KhÝ hËu rõng m-a nhiÖt ®íi 6. KhÝ hËu giã mïa «n ®íi 12. KhÝ hËu nói cao ®ãng b¨ng Theo PP ph©n lo¹i th¶m thùc vËt cña Whittaker, 1975 th× rõng thÕ giíi ®-îc chia thµnh 21 kiÓu quÇn hÖ: 1. Rõng m-a nhiÖt ®íi 11. Rõng c©y bôi «n ®íi 2. Rõng ph©n mïa nhiÖt ®íi 12. Th¶o nguyªn nhiÖt ®íi 3. Rõng «n ®íi 13. Th¶o nguyªn «n ®íi 4. Rõng rông l¸ «n ®íi 14. Rõng c©y bôi trªn nói cao 5. Rõng th-êng xanh «n ®íi 15. Th¶o nguyªn trªn nói cao 6. Rõng Taiga 16. Tundra - §µi nguyªn 7. Rõng cËn nói cao 17. Rõng c©y bôi b¸n sa m¹c Êm 8. Rõng th-a l¸ réng nhiÖt ®íi 18. B¸n sa m¹c m¸t 9. Rõng c©y gai 19. B¸n sa m¹c nói cao b¾c cùc 10. Rõng th-a «n ®íi 20. Sa m¹c ¸ nhiÖt ®íi 21. Sa m¹c nói cao b¾c cùc Sau nµy ng-êi ta thÊy râ -u ®iÓm cña PP ph©n lo¹i theo sinh th¸i bëi trong thùc tÕ sinh vËt lµ phÐp ®o tèt nhÊt thÓ hiÖn hÕt t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè m«i tr-êng còng nh- c¸c ®Æc tr-ng cña lËp ®Þa. V× thÕ c¸c kiÓu th¶m thùc vËt rõng ®-îc ph©n chia chñ yÕu dùa vµo d¹ng -u thÕ sinh th¸i. H×nh 3.2: C¸c hÖ sinh th¸i vµ c¸c kiÓu rõng phæ biÕn trªn thÕ giíi. 2. Tài nguyên rừng trên thế giới Đã có một thời rừng chiếm diện tích 60 triệu km2 (6 tỷ ha) ở trên lục địa. Rừng bị thu hẹp xuống còn 44,05 triệu km2 vào năm 1958 và hiện nay còn khoảng 38,8 triệu km2 chiếm khoảng 30% bề mặt trái đất (Bảng 3.1.). Trong số 38,8 triệu km2 rừng thế giới có 36,92 triệu km2 rừng tự nhiên (95%) và 1,87 triệu km2 (5%) rừng trồng. 124 Bảng 3.1. D ...