Giáo trình Tiền tệ ngân hàng (Nghề: Kế toán - Cao đẳng): Phần 2 - Trường Cao đẳng Cộng đồng Đồng Tháp

Giáo trình Tiền tệ ngân hàng với mục tiêu giúp các bạn có thể trình bày được những kiến thức cơ bản về tiền tệ, kiến thức về hệ thống ngân hàng, tổ chức và hoạt động của ngân hàng thương mại; trình bày được ngân hàng Trung ương và chính sách tiền tệ, các vấn đề cơ bản về lãi suất và hoạt động thanh toán qua ngân hàng. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung phần 2 giáo trình!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Tiền tệ ngân hàng (Nghề: Kế toán - Cao đẳng): Phần 2 - Trường Cao đẳng Cộng đồng Đồng Tháp CHƢƠNG 4 NGÂN HÀNG TRUNG ƢƠNG Giới thiệu: Chương này sẽ giới thiệu những vấn đề liên quan đến việc cung ứng tiền tệ của Ngân hàng Trung ương cho nhu cầu của nền kinh tế. Đối với vấn đề chính sách tiền tệ, ngoài việc hiểu và giải thích ý nghĩa mục tiêu của chính sách tiền tệ, sinh viên cần hiểu cơ chế sử dụng các công cụ của chính sách tiền tệ để điều tiết lượng tiền cung ứng nhằm đạt được các mục tiêu của chính sách tiền tệ. Mục tiêu: - Kiến thức: + Trình bày được lịch sử hình thành và phát triển của hệ thống ngân hàng, bản chất, chức năng của ngân hàng trung ương, vai trò của ngân hàng trung ương trong việc thực hiện chính sách tiền tệ của quốc gia. Công cụ thực hiện chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương - Kỹ năng: + Phân biệt sự khác nhau giữa Ngân hàng nhà nước và ngân hàng thương mại + Phân tích được các chức năng và nhiệm vụ của NHTW, mô hình tổ chức NHTW + Vận dụng tính toán các công cụ trong sách tiền tệ của ngân hàng trung ương 1. Những vấn đề chung về Ngân hàng trung ƣơng 1.1. Khái niệm ngân hàng trung ƣơng Ngân hàng trung ương là một định chế công cộng, thực hiện chức năng độc quyền phát hành tiền, là ngân hàng của các ngân hàng, ngân hàng của chính phủ và chịu trách nhiệm trong việc quản lý nhà Nước về các hoạt động về tiền tệ, tín dụng cho mục tiêu ổn định và phát triển đất nước. Theo Luật NHNN năm 2010: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (sau đây gọi là Ngân hàng Nhà nước) là cơ quan ngang bộ của Chính phủ, là Ngân hàng trung ương của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 1.2. Quá trình ra đời và bản chất của ngân hàng trung ƣơng 1.2.1. Khái quát quá trình ra đời của ngân hàng trung ƣơng Giai đoạn 1: sự ra đời của các ngân hàng phát hành độc quyền. 66  Cuối thế kỉ thứ 17,hoạt động ngân hàng mang hai đặc trưng lớn: • Các ngân hàng hoạt động độc lập,chưa tạo ra một hệ thống và không phụ thuộc lẫn nhau. • Mỗi ngân hàng đều có chức năng và hoạt động giống nhau: chiết khấu thương mại, phát hành giấy bạc, chuyển ngân, thanh toán…  Đến thế kỉ thứ 18, các ngân hàng được chia làm hai loại: - Ngân hàng trung gian: là ngân hàng không được phép phát hành giấy bạc ngân hàng, mà chỉ được phép giao dịch với công chúng, thực hiện kinh doanh tiền tệ thuần túy. - Ngân hàng phát hành: là những ngân hàng lớn, có uy tín, tài chính vững mạnh,… được phép phát hành giấy bạc ngân hàng vào lưu thông. Nhưng không được giao dịch với công chúng, mà chỉ giao dịch với các ngân hàng trung gian. Giai đoạn 2: ngân hàng phát hành độc quyền phát triển thành ngân hàng trung ương  Việc phát hành giấy bạc ngân hàng đã tập trung vào tay một ngân hàng duy nhất - ngân hàng phát hành độc quyền- nhưng ngân hàng phát hành độc quyền vẫn thuộc sở hữu tư nhân.  Cuộc khủng hoảng kinh tế 1929-1933 đã nói lên sự quan trọng của vấn đề phát hành tiền, quản lí tiền tệ, tác động chính sách tiền tệ đến các động thái của nền kinh tế vĩ mô như thất nghiệp,lạm phát. 1.2.2. Bản chất của ngân hàng trung ương Là ngân hàng phát hành công quản, có thể biệt lập hoặc phụ thuộc chính phủ.  Thực hiện chức năng độc quyền phát hành giấy bạc ngân hàng vào lưu thông.  Thực hiện quản lí nhà nước trên lĩnh vực tiền tệ - tín dụng – ngân hàng.  Không giao dịch với công chúng mà chỉ giao dịch với kho bạc và các ngân hàng trung gian.  Có chức năng quản lí nhà nước, nhưng khác với tính chất quản lí nhà nước của các bộ. 67  Thực hiện việc quản lí nhà nước thông qua các nghiệp vụ mang tính chất kinh doanh đem lại lợi nhuận. 1.3. Mô hình tổ chức của ngân hàng trung ƣơng 1.3.1. Ngân hàng trung ương trực thuộc chính phủ Mô hình NHTW trực thuộc chính phủ là mô hình trong đó NHTW nằm trong nội các chính phủ và chịu sự chi phối trực tiếp của chính phủ về nhân sự, về tài chính và đặc biệt về các quyết định liên quan đến việc xây dựng và thực hiện chính sách tiền tệ. VD: Anh, Pháp, các nước Đông Á (Hàn quốc, Đài loan, Singapore, Indonesia, Việt nam ...) hoặc các nước thuộc khối XHCN trước đây. NHNN Việt Nam hoạt động dưới sự điều hành của thống đốc NHNN. Thống đốc NHNN là thành viên của Chính phủ , chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ và quốc hội về lĩnh vực của mình. 1.3. 2. Ngân hàng trung ương độc lập với chính phủ Mô hình NHTW độc lập với chính phủ là mô hình trong đó NHTW không chịu sự chỉ đạo của chính phủ mà là quốc hội. Quan hệ giữa NHTW và chính phủ là quan hệ hợp tác. 68 1.4 Các chức năng của ngân hàng trung ƣơng  Phát hành giấy bạc ngân hàng và điều tiết lƣợng tiền cung ứng: đi liền với sự ra đời của NHTW thì, toàn bộ việc phát hành tiền được tập trung vào NHTW theo chế độ nhà nước độc quyền phát hành tiền và nó trở thành trung tâm phát hành tiền của cả nước. Giấy bạc ngân hàng do NHTW phát hành là phương tiện thanh toán hợp pháp, làm chức năng phương tiện thanh toán. Do đó, việc phát hành tiền của NHTW có tác động trực tiếp đến tình hình lưu thông tiền tệ của đất nước. NHTW không chỉ độc quyền phát hành tiền tệ, mà còn quản lý và điều tiết lượng tiền cung ứng, thực hiện chính sách tiền tệ, bảo đảm ổn định giá trị đối nội và giá trị đối ngoại của đồng bản tệ.  Ngân hàng trung ương là ngân hàng của các ngân hàng NHTW thực hiện một số nghiệp vụ sau đây:  Mở tài khoản nhận tiền gửi cho các ngân hàng và các tổ chức tín dụng. Các ngân hàng và các tổ chức tín dụng đều mở tài khoản tiền gửi gồm có hai loại sau:  Tiền gửi thanh toán: Đây là khoản tiền gửi của các ngân hàng tại NHTW nhằm bảo đảm nhu cầu chi trả trong thanh toán giữa các ngân hàng ...