Giáo trình Tin học đại cương: Phần 2 - ĐH Nông Nghiệp I

Nối tiếp nội dung của phần 1 cuốn giáo trình "Tin học đại cương", phần 2 trình bày các nội dung: Cấu trúc của chương trình Pascal, các kiểu dữ liệu cơ sở và cách khai báo, các thủ tục vào ra dữ liệu và cấu trúc điều khiển, kiểu dữ liệu có cấu trúc. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Tin học đại cương: Phần 2 - ĐH Nông Nghiệp I PHẦN II NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH TURBO PASCAL CHƯƠNG I: CẤU TRÚC CỦA CHƯƠNG TRÌNH PASCAL 1. Giới thiệu về ngôn ngữ lập trình 1.1. Ngôn ngữ lập trình là gì ? Ngôn ngữ lập trình là một hệ thống các kí hiệu, hệ thống các quy tắc cú pháp và một bộ các chỉ thị (hay còn gọi là câu lệnh) dùng ñể viết các thuật toán giải các bài toán thành các chương trình máy tính. Những chương trình này sẽ ñược ñưa vào máy 'chạy' ñể tính toán, xử lí bài toán. Ngôn ngữ lập trình ra ñời cùng với sự ra ñời của MTðT vì khi MTðT ra ñời ñương nhiên người ta phải nghĩ ñến việc xây dựng ngôn ngữ cho chúng. Các thế hệ MTðT liên tục phát triển, do ñó ngôn ngữ lập trình cũng phát triển theo. Có nhiều loại ngôn ngữ lập trình khác nhau, từ ngôn ngữ bậc thấp chuyển lên ngôn ngữ bậc cao. + Ngôn ngữ bậc thấp (ngôn ngữ máy): Chỉ sử dụng 2 kí hiệu 0 và 1 ñể mã hoá mọi ñại lượng và phép toán. Ngôn ngữ này có ưu ñiểm là chương trình chạy nhanh, không phải qua khâu dịch. Tuy nhiên những chương trình viết bằng ngôn ngữ này rất cồng kềnh, viết mất rất nhiều thời gian, dễ sai sót, khó kiểm tra; mặt khác mỗi loại máy có một ngôn ngữ máy riêng. + Ngôn ngữ tập hợp: Khắc phục một số nhược ñiểm trên người ta nghĩ cách thay thế một số mã nhị phân bằng các chữ cái và cho ra ñời ngôn ngữ tập hợp (còn gọi là ngôn ngữ kí hiệu). Ưu ñiểm là việc lập trình ñã dễ dàng hơn, tuy nhiên cần phải có chương trình dịch từ ngôn ngữ tập hợp ra ngôn ngữ máy, và vẫn còn phụ thuộc vào từ máy. + Ngôn ngữ bậc cao: Chương trình ñược viết gần với ngôn ngữ tự nhiên của con người, do ñó dễ dàng cho người lập trình, tuy nhiên chương trình sẽ chạy chậm hơn. Năm 1958, ALGOL - ngôn ngữ lập trình bậc cao ñầu tiên ra ñời. Năm 1960 nó ñược bổ sung, chỉnh lí và có ảnh hưởng sâu sắc ñến các ngôn ngữ lập trình bậc cao sau này như FORTRAN, C, BASIC, PASCAL,... 1.2. Turbo Pascal PASCAL là ngôn ngữ lập trình bậc cao của tác giả Niklaus Wirth (giáo sư người Thuỵ sĩ), ñược công bố vào ñầu những năm 1970. Tên PASCAL là ñể kỉ niệm nhà Toán học người Pháp B. Pascal. PASCAL là ngôn ngữ lập trình có tính cấu trúc và tính hệ thống: các kiểu dữ liệu ña dạng, các cấu trúc ñiều khiển chặt chẽ, các cấu trúc khối trong chương trình rõ ràng... PASCAL là ngôn ngữ lập trình có ñịnh kiểu rõ ràng: các ñại lượng (biến và hằng) ñã ñược khai báo ñể sử dụng với kiểu dữ liệu này thì không thể ñem dùng lẫn với kiểu khác. PASCAL ban ñầu ñược sáng tác ñể làm ngôn ngữ dạy học cho những người mới học lập trình. ðặc tính sáng sủa, dễ hiểu, dễ ñọc của nó giúp người mới học có thể viết một chương trình máy tính một cách dễ dàng. Sau khi ra ñời, do có nhiều ưu ñiểm,PASCAL ñã ñược nhiều hãng máy tính phát triển và cài ñặt cho nhiều hệ thống máy tính, như: ISO PASCAL (PASCAL chuẩn ), ANSI PASCAL v.v. Phổ biến nhất hiện nay ở nước ta cũng như trên thế giới là việc cài ñặt TURBO PASCAL cho các hệ thống máy tính. TURBO PASCAL ñược hãng BORLAND INTERNATIONAL hoàn thiện với các ưu ñiểm là chương trình viết gọn, 112 Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Giáo trình Tin học ñại cương --------------------------------------------- 112 dịch nhanh, không ngừng ñược cải tiến ñáp ứng yêu cầu của người sử dụng. TURBO PASCAL ñã ñược phát triển qua các phiên bản ngày càng mở rộng và phức tạp. Việc khai thác sâu các tính năng của từng phiên bản là do khả năng và nhu cầu của người lập trình. Giáo trình này chọn version 5.0 làm chuẩn ñể minh hoạ, tuy nhiên người ñọc có thể áp dụng cho các phiên bản sau này như 6.0, 7.0. 2. Yêu cầu phần mềm và cách khởi ñộng 2.1. Yêu cầu phần mềm Phần mềm TURBO PASCAL có khá nhiều File, tuy nhiên ñể có thể bước ñầu học và sử dụng ñược, trên ñĩa cần có tối thiểu các file sau: TURBO.EXE file chính, chứa cả chương trình dịch, hệ soạn thảo và các dịch vụ gỡ rối... TURBO.TPL là thư viện các chương trình mẫu có sẵn của TURBO PASCAL Nếu có sử dụng ñồ hoạ thì cần chép thêm ñơn vị GRAPH.TPU và một số file phụ trợ khác tuỳ theo kiểu màn hình và kiểu chữ sử dụng. 2.2. Khởi ñộng và thoát TURBO PASCAL Thông thường các file nói trên nằm trong thư mục TP (hoặc TURBO hay TP5, TP7 tuỳ theo phiên bản hay người sử dụng) Ta chuyển vào thư mục này bằng lệnh CD TP↵, sau ñó gõ TURBO ↵ . Màn hình sẽ hiện ra như sau: File Edit Run Compile Options Debug Break/Watch Line 1 Col 1 Insert Indent Unindent C:NONAME.PAS | F1-Help F5-Zoom F6-Switch F7-Trace F8-Step F9-Make F10-Menu Dòng 1: là dòng menu chính, trên ñó có ghi các mục cơ bản nhất ñể người sử dụng có thể chọn bằng cách ấn ñồng thời Alt+ chữ cái ñầu của mục. Ví dụ: Alt+F ñể mở mục File. Dòng 2: là dòng trạng thái, cho người dùng biết một số thông số soạn thảo như toạ ñộ con trỏ, chế ñộ soạn thảo là viết chèn hay viết ñè, tên tệp ñang làm việc... Dòng cuối cùng là dòng hướng dẫn, nhắc người sử dụng một số phím chức năng chính. Phần màn hình rộng ở giữa là phần soạn thảo ñể ta nhập và chạy chương trình. Người mới học lập trình nên ghi nhớ ngay các phím chức năng: F2 ghi tệp ñang soạn thảo vào ñĩa. Nếu chưa ñặt tên sẽ có thông báo ñể ta gõ tên vào (tên ñược ñặt theo quy ñịnh của MS-DOS ) 113 Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Giáo trình Tin học ñại cương --------------------------------------------- 113 F3 mở tệp mới Alt+F9 dịch chương trình Ctrl+F9 dịch và cho chạy chương trình Alt+X Kết thúc PASCAL trở về hệ ñiều hành 3. Những quy ñịnh về cách viết biểu thức và chương trình 3.1. Bộ kí tự TURBO PASCAL sử dụng bộ chữ viết như sau: - Bộ 26 chữ cái Latinh: A, B, ..., Z ; a, b, ..., z - Bộ các chữ số: 0, 1, ..., 9 - Các kí hiệu ...