Giáo trình Văn học Việt Nam thế kỷ XVI - XVIII: Phần 2

Phần 2 Giáo trình Văn học Việt Nam thế kỷ XVI - XVIII trình bày các tác gia tiêu biểu của văn học Việt Nam giai đoạn này như Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491 - 1585), Phùng Khắc Khoan (1528 - 1613), Nguyễn Du với Truyền kỳ mạn lục. Tham khảo nội dung giáo trình nắm bắt nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Văn học Việt Nam thế kỷ XVI - XVIII: Phần 2 Giaùo trình Văn học Việt Nam theá kyû XVI - XVIII - 22 -II. PHUØNG KHAÉC KHOAN (1528 - 1613) Phuøng Khaéc Khoan töï laø Hoaèng Phu, hieäu Nghò Trai, Mai Nham töû, ngöôøi laøng Buøng, xaõ Phuøng Xaù, huyeän Thaïch Thaát, tænh Haø Taây. Sinh ra trong moät gia ñình coù truyeàn thoáng Nho hoïc, töø nhoû Phuøng Khaéc Khoan ñaõ noåi tieáng hieáu hoïc, thoâng minh, ham meâ vaên thô. OÂng laøm thô töø khi tuoåi ñôøi coøn raát treû. Duø töøng laø hoïc troø cuûa Nguyeãn Bænh Khieâm nhöng Phuøng Khaéc Khoan khoâng phoø Maïc maø laïi vaøo Thanh Hoùa (1553) tham gia coâng cuoäc trung höng cuûa nhaø Leâ. Söï nghieäp phoø Leâ giuùp Trònh cuûa oâng thoâng suoát, thaønh ñaït, raát ñöôïc Trònh Kieåm khaâm phuïc, tin duøng. Naêm 1580, tham döï kyø thi Hoäi do nhaø Leâ môû ôû Vaïn Laïi (Thanh Hoùa) oâng ñaäu tieán só. Sau khi thi ñaäu, ñöôïc thaêng Ñoâ caáp söï, thôøi gian sau coøn ñöôïc giao gaùnh vaùc nhieàu vieäc troïng ñaïi khaùc, keå caû vieäc laøm chaùnh söù sang nhaø Minh. Do hoaøn thaønh toát söù nghieäp, ñöôïc thaêng Taû thò lang boä Laïi, töôùc Mai Lónh haàu, roài Thöôïng thö töôùc Mai quaän coâng. Thôøi gian cuoái ñôøi oâng veà trí só ôû queâ nhaø. Phuøng Khaéc Khoan laø “moät trí thöùc coù aûnh höôûng nhaát ñònh ñeán söï phaùt trieån cuûa vaên hoïc daân gian ngay ôû ñòa phöông mình. Qua moät soá truyeän keå, lôøi ca vaø moät soá baûn ghi cheùp ôû ñòa phöông, nhaân daân thöôøng chuù yù ñeán Traïng Buøng (danh hieäu nhaân daân ñòa phöông ñaët ra ñeå goïi oâng moät caùc toân kính) veà taøi hoïc, taøi öùng ñoái khi ñi söù. Ñaëc bieät laø aán töôïng saâu saéc vaø loøng bieát ôn chaân thaønh cuûa nhaân daân ñoái vôùi Phuøng Khaéc Khoan veà nhöõng ñoùng goùp cuûa oâng cho söï phaùt trieån noâng nghieäp, thuyû lôïi, thuû coâng nghieäp vaø moät soá coâng trình vaên hoùa coâng coäng ôû ñòa phöông” (1) Taùc phaåm vaên hoïc cuûa Phuøng Khaéc Khoan goàm coù: Ngoân chí thi taäp, Huaán ñoàng thi taäp, Ña thöùc taäp, Mai Lónh söù Hoa thi taäp taát caû ñeàu laø chöõ Haùn. Taùc phaåm Noâm duy nhaát cuûa oâng coøn laïi coù teân laø Laâm tuyeàn vaõn, moät baøi thô luïc baùt daøi. * * * Thi ngoân chí laø muïc ñích lôùn trong saùng taùc vaên thô cuûa Phuøng Khaéc Khoan, ñaëc bieät laø ôû hai thi taäp: Ngoân chí thi taäp (bao goàm nhöõng baøi thô laøm töø thuôû thieáu thôøi cho ñeán cuoái ñôøi) vaø Mai Lónh söù Hoa thi taäp (thô ñi söù). Noùi ñeán noäi dung thô oâng laø noùi ñeán chí khí, nghò löïc, lyù töôûng laøm ngöôøi cuûa moät trí thöùc Nho hoïc trong thôøi ñaïi binh ñao. YÙ thöùc veà moái quan heä giöõa “chí” vaø “ngoân”, trong baøi ñeà töïa Ngoân chí thi taäp, oâng vieát “Maø caùi goïi laø thô thì khoâng phaûi laø laùu löôõi trong tieáng saùo, chôi chöõ döôùi ngoøi buùt thoâi ñaâu, maø laø ñeå ngaâm vònh tính tình, caûm ñoäng maø phaùt ra chí yù nöõa. Theá cho neân neáu chí maø ôû ñaïo ñöùc thì taát laø phaùt ra lôøi leõ hoàn(1) Ñinh Gia Khaùnh, Buøi Duy Taân… Vaên hoïc Vieät Nam theá kyû X nöûa ñaàu theá kyû XVIII. Saùch ñaõ daãn. Trang 173 - 174 Phan Thò Hoàng Khoa Ngöõ vaênGiaùo trình Văn học Việt Nam theá kyû XVI - XVIII - 23 -haäu, chí maø ôû söï nghieäp thì taát laø nhaû ra khí phaùch haøo huøng, chí ôû röøng suoái goøhang thì thích gioïng thô lieâu tòch…”. Laø moät ngöôøi soáng coù chí nguyeän lôùn, laïcquan, thô Phuøng Khaéc Khoan khí vò, lôøi leõ vöøa “hoàn haäu” vöøa theå hieän moät “khíphaùch haøo huøng”. Trong baøi thô chöõ Haùn Beänh trung thö hoaøi (Trong khi beänh vieáttoû noãi loøng) oâng khaúng ñònh con ngöôøi baûn lónh, lyù töôûng trong oâng: Bình sinh chính tröïc höïu trung thaønh, Traùng chí cao huyeàn nhaät nguyeät minh. (Ta bình sinh chính tröïc laïi trung thaønh, Chí khí lôùn treo cao saùnh töïa maët traêng maët trôøi) Thô laø chí, ñoïc thô Phuøng Khaéc Khoan caùc töø ngöõ quen thuoäc, ñöôïc nhaéc ñinhaéc laïi thöôøng laø: nam nhi, traùng khí, quoác söï, coâng danh, ngang taøng, bình sinh,tröôïng phu, ñaïi tröôïng phu.v..v. Nhaø thô töï ví mình phôi phôùi nhö hoa mai “nôûtröôùc luùc xuaân veà” (Trong luùc beänh vieát toû noãi loøng), nhö tuøng baùch hieân ngangtrong giaù reùt, nhö kình ngheâ sao chòu löu luyeán vuõng nöôùc vöøa chaân traâu: Tuøng baùch khôûi kham haøng tuyeát ñoáng, ...