giáo trình vật liệu cơ khí, chương 10

Độ nóng chảy không cao lắm nên có thể nấu luyện, đúc thành các chi tiết có hình dạng khác nhau. - Tính dẻo rất tốt nên có thể rèn, cán, dát, kéo, cắt gọt thành những hình dạng khác nhau. - Cơ tính khá cao, có khả năng chống mài mòn, ăn mòn cao. - Tính dẫn nhiệt, điện tốt. - Có cơ tính hóa học tốt không bị gỉ, dùng trong công nghiệp hóa học. II. ĐỒNG VÀ HỢP KIM ĐỒNG: 1. Đồng nguyên chất: - Kim loại màu đỏ, trọng lương riêng 8,93 G/cm3, nhiệt độ nóng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
giáo trình vật liệu cơ khí, chương 10 Chöông 10: KIM LOAÏI MAØU VAØ HÔÏP KIM MAØUI. ÑAËC ÑIEÅM TÍNH CHAÁT KIM LOAÏI MAØU:- Ñoä noùng chaûy khoâng cao laém neân coù theå naáu luyeän, ñuùc thaønhcaùc chi tieát coù hình daïng khaùc nhau.- Tính deûo raát toát neân coù theå reøn, caùn, daùt, keùo, caét goït thaønhnhöõng hình daïng khaùc nhau.- Cô tính khaù cao, coù khaû naêng choáng maøi moøn, aên moøn cao.- Tính daãn nhieät, ñieän toát.- Coù cô tính hoùa hoïc toát khoâng bò gæ, duøng trong coâng nghieäp hoùahoïc.II. ÑOÀNG VAØ HÔÏP KIM ÑOÀNG:1. Ñoàng nguyeân chaát:- Kim loaïi maøu ñoû, troïng löông rieâng 8,93 G/cm3, nhieät ñoä noùngchaûy = 10830C, coù tinh theå laäp phöông, theå taâm.- Daãn ñieän, nhieät cao.- Bò oxi hoùa ôû nhieät ñoä cao, beàn trong khoâng khí.- Deã hoøa tan trong Axit nitrít HNO3, H2SO4, HCL, beàn trongdung dòch keàm.- Ñoàng nguyeân chaát keùm beàn vaø tính coâng ngheä keùm neân ít duøngtrong cheá taïo maùy maø duøng hôïp kim ñoàng coù tính gia coâng caéttoát, tính ñuùc toát.2. Hôïp kim ñoàng:a. Ñoàng thau: Laø hôïp kim ñoàng vaø keõm. Vôùi keõm ≤ 45%. Neáutrong ñoàng chöùa < 39%Zn thì ñoàng thau coù caáu taïo 1 pha (α)meàm vaø deûo.Neáu (40-45)%Zn ñoàng coù caáu taïo 2 pha (α + β ) noù cöùng vaø gioønhôn.- Phaân bieät 2 loaïi ñoàng thau: Ñoàng thau coù theå gia coâng aùp löïcvaø ñoàng thau ñuùc.- Ñoàng thau nhò nguyeân (Cu + Zn)Kyù hieäu: L + 2 soá chæ % ñoàngVí duï: L68 (68%Cu + 32%Zn).- Ñoàng thau ña nguyeân (Cu + Zn + caùc nguyeân toá khaùc nhö: Ni,Fe...)Ví duï: LsiPb 80-3-3Coù 80%Cu, 3%Si, 3%Pb, 14% caùc taïp chaát .b. Ñoàng thanh: Laø hôïp kim ñoàng coù pha theâm Zn, Al, Si, Cr.- Ñoàng thanh deã caét goït vaø choáng maøi moøn cao duøng cheá taïo oåtruïc.Kyù hieäu: Br tieáp theo laø kyù hieäu caùc kim loaïi pha theâm.Ví duï: BrSnP10-1Thieác 10%, P 1%, coøn laïi 89% Cu vaø caùc taïp chaát.+Ñoàng thanh thieác: Laø loaïi duøng ñeå ñuùc trong cheá taïo maùy. Söûduïng loaïi ñoàng thanh thieác 1. Nhoâm:a.Caùc ñaëc tính cuûa nhoâm:- Coù maïng laäp phöông dieän taâm vaø khoâng thay ñoåi hình thuø theonhieät ñoä- Khoái löôïng rieâng nhoû 2,7g/cm3 neân duøng roäng raõi trong cheá taïomaùy bay.- Tính choáng aên moøn cao (aên moøn hoùa hoïc, aên moøn ñieän hoùa)dobeà maët coù lôùp maøng oâxit Al2O3 xít chaët coù tính baûo veä cao- Tính daãn ñieän vaø daãn nhieät cao.(troïng löôïng nhö nhau nhoâmdaãn ñieän toát hôn ñoàng)- Nhieät ñoä noùng chaûy thaáp 6600c, deã daøn naáu luyeân nhöng khoânglaøm vieäc ôû nhieät ñoä cao vaø co ngoùt lôùn khi ñuùc 6%.- Ñoä beàn töông ñoái thaáp neân trong cheá taïo maùy khoâng duøngnhoâm nguyeân chaát.- Tính deûo cao neân deã bieán daïng ôû traïng thaùi nguoäi vaø noùng.b. Caùc soáhieäu cuûa nhoâm:Kí hieäu A. chia laøm 3 nhoùmNhoùm coù ñoä saïch ñaëc bieät A999Nhoùm coù ñoä saïch cao A995, A99, A97, A95,Nhoùm coù ñoä saïch kyû thuaät A85, A8, A7, A6, A5, A0c. Phaân loaïi hôïp kim nhoâm*Hôïp kim nhoâm bieán daïng+Khoâng hoùa beàn ñöôïc baèng nhieät (α): khi nung noùngvaø laømnguoäi ñieàu khoâng coù chuyeån bieán pha.+ hoùa beàn ñöôïc baèng nhieät (α+pha thöù hai): khi nung pha naøyhoøa tan vaøo dung dòch raén laøm taêng ñoä beàn.*Hôïp kim nhoâm ñuùc: Laø loaïi hôïp kim nhoâm vôùi thaønh phaànnguyeân toá hôïp kim sao cho toå chöùc cuûa noù chöùa chuû yeáu laø cuøngtinh coù tính ñuùc cao. HK nhoân ñuùc chöùa löôïng nguyeân toá HK caohôn nhoâm bieán daïng.*Hôïp kim nhoâm thieâu keát: laø loaïi HK nhoâm ñöôïc cheá taïo töønguyeân lieäu ban ñaàu laø boät eùp vaø thieâu keát.*Hôïp kim nhoâm laøm oå tröôït.2. Ñuara: Laø hôïp kim nhoâm bieán daïng ñieån hình ñöôïc söû duïngroäng raõi.*Thaønh phaàn: Laø hôïp kim Al, Cu vaø Mg ba nguyeân toá naøy quyeátñònh tính chaát cô baûn cuûa noù.Tuy nhieân coøn coù Mn, Fe, Si-Fe, Si laø taïp chaát thoâng thöôøng-Mn taêng ñoä chòu aên moøn.-Mg taùc duïng toát ñeán nhieät luyeän vaø hoùa giaø*Toå chöùc: (Coù toå chöùc nhieàu pha). Dung dòch raén hoøa tan vaøoCu, Mg vaø caùc pha laø hôïp chaát hoùa hoïc-Khi löôïng Cu, Mg thaáp coi Duara nhö hôïp kim Al-Cu vôùi phahoùa beàn laøCuAl2-Khi löôïng Mg taêng cao ngoaøi CuAl2 coøn coù pha CuMgAl2(S),CuMg5Al5(T)*Soá hieäu Duara Д+soáД Chæ soáhieäu DuaraSoá chæ soá thöù töïVd: Д1, Д6, Д16, Д18*Cô tính: Duara coù ñoä beàn khaù cao sau khi toâi vaø hoùa giaø, choángaên moøn keùm do coù caùc hôïp chaát hoùa hoïc  aên moøn hoùa hoïcmaïnhCô tính coù ñoä beàn cao, troïng löôïng rieâng nheï neân ñöôïc söû duïngroäng raõi.3. Silumin: Laø hôïp kim nhoâm ñuùc quan troïng thöôøng duøng laøhôïp kim Al vaø Si vôùi Silic coù töø 6-13% goïi laø Silumin. Ngoaøi raSilumin coøn chöùa Cu, Mg, Zn ñeå coù tính chaûy loaõng vaø ñoä congoùt nhoû trong khi ñuùc.- Silumin coù kyù hieäu A  .IV. THIEÁC, CHÌ, KEÕM:1. Thieác: (0,0006% trong voû traùi ñaát)- Thieác (Sn) troïng löôïng rieâng γ = 7,3 G/cm3, nhieät ñoä noùngchaûy 2320C.- Coù ñoä cöùng thaáp (5-8) AB, raát deûo, ...