Giữ vững bản chất nhà nước trong bối cảnh kinh tế thị trường toàn cầu hóa

Cái làm cho sự vật, hiện tượng tồn tại như chính nó được xác định là bản chất. Bản chất của sự vật...*1. Quan niệm về bản chất nhà nước***** Cái làm cho sự vật, hiện tượng tồn tại như chính nó được xác định là bản chất. Bản chất của sự vật, hiện tượng là cái tuyệt đối trong khi nhận thức của con người ta chỉ là tương đối. Bản chất của sự vật, hiện tượng được phản ánh tương ứng với những thang bậc nhận thức của con người được triết học xác định là “bản...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giữ vững bản chất nhà nước trong bối cảnh kinh tế thị trường toàn cầu hóa Giữ vững bản chất nhà nướctrong bối cảnh kinh tế thị trường và toàn cầu hóaCái làm cho sự vật, hiện tượng tồn tại như chính nó được xácđịnh là bản chất. Bản chất của sự vật...*1. Quan niệm về bản chất nhà nước***** Cái làm cho sự vật, hiện tượng tồn tại như chính nó đượcxác định là bản chất. Bản chất của sự vật, hiện tượng là cái tuyệtđối trong khi nhận thức của con người ta chỉ là tương đối. Bảnchất của sự vật, hiện tượng được phản ánh tương ứng với nhữngthang bậc nhận thức của con người được triết học xác định là“bản chất cấp một”, “bản chất cấp hai”... Do không nắm đượcnhững nguyên lý cơ bản của lý luận nhận thức ấy mà có giáotrình lý luận chung về nhà nước và pháp luật đã nêu đến “ba” bảnchất của nhà nước kiểu mới, gồm bản chất giai cấp công nhân,bản chất dân chủ và bản chất là tổ chức có chức năng chủ yếu làsáng tạo, xây dựng xã hội mới.Bản chất của nhà nước còn là vấn đề chính trị, nó được giải thíchdưới sự chi phối của những lợi ích chính trị khác nhau. Đã mộtthời các luật gia, những nhà chính luận tư sản ra sức đề caonhững giá trị xã hội của nhà nước tư sản, che mờ tính chất giaicấp của nhà nước, trong khi lý luận về nhà nước xã hội chủ nghĩalại tuyệt đối hoá tính chất giai cấp của nhà nước, rất ít coi trọngnghiên cứu và phát huy những chức năng xã hội của nhà nước.Nhà nước cũng như xã hội là những hiện tượng hết sức phức tạp,trước hết là phức tạp về bản chất. Nếu “xã hội là tổng hoà củanhững quan hệ giữa con người với con người” thì nhà nước, bảnchất của nhà nước là tổng hoà của những thuộc tính được hìnhthành trong quá trình tồn tại, phát triển của nó, và được biểu hiệnra trong toàn bộ các quan hệ của nó với xã hội, với giai cấp, dântộc, với các quốc gia khác trong các quan hệ chính trị quốc tế.Tính chất và nội dung của những quan hệ ấy cũng là yếu tố quyđịnh bản chất của nhà nước. Có những thuộc tính có tính phổbiến ở tất cả các nhà nước, như thuộc tính về chủ quyền, vềquyền lực... Song, có những thuộc tính, những mối quan hệ màtính chất và nội dung của nó quy định sự khác biệt giữa bản chấtcủa kiểu nhà nước này với bản chất của kiểu nhà nước khác.Nhà nước ta, Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam rađời sau thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945, xét vềbản chất đã là nhà nước thuộc kiểu xã hội chủ nghĩa. Dưới sựlãnh đạo của Đảng, Nhà nước ta đã trải qua những giai đoạn pháttriển khác nhau, từ nhà nước dân chủ nhân dân có sứ mệnh thựchiện cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân lên nhà nướccộng hoà xã hội chủ nghĩa, với sứ mệnh thực hiện cách mạng xãhội chủ nghia trên phạm vi cả nước, và giờ đang trong quá trìnhchuyển thành nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân, vìnhân dân. Gắn với ba trình độ phát triển ấy là sự hình thành ngàycàng đầy đủ, ngày càng sâu sắc hơn những thuộc tính làm lên bảnchất kiểu mới của nhà nước. Tuy nhiên, trong bối cảnh của kinhtế thị trường, toàn cầu hoá hiện nay nhà nước cũng như bất kỳthiết chế nào khác đều phải đứng trước những nguy cơ, tháchthức lớn, thậm chí có thể bị thay đổi bản chất. Điều đó cũng đồngnghĩa với sự thay đổi chế độ, đảo lộn thể chế và định hướng pháttriển. Trong điều kiện như vậy việc nhận thức bản chất của nhànước nhằm giữ vững bản chất tốt đẹp của nhà nước đặt ra nhữngvấn đề có tính phương pháp luận sau:1.1. Những thuộc tính, những mối quan hệ, cái tạo thành và thểhiện bản chất của nhà nước không phải là bất biến; có thể cónhững thuộc tính mới xuất hiện, những nội dung của các thuộctính, tính chất và nội dung của các mối quan hệ bản chất có thểthay đổi cùng với quá trình phát triển của nhà nước, theo sự thíchứng của nó trước những biến đổi sâu sắc của xã hội, của thời đại.Trong sự thích ứng ấy, vai trò của nhân tố chủ quan, trước hết làvai trò của đảng cầm quyền có ý nghĩa quyết định.1.2. Những thuộc tính tạo thành bản chất của nhà nước không tồntại độc lập với nhau mà quan hệ tương tác với nhau; tính chất vànội dung của các mối quan hệ bản chất đó vừa thể hiện bản chấtcủa nhà nước, vừa là cái phân biệt bản chất của các kiểu nhànước, giữa kiểu nhà nước bóc lột (nhà nước kiểu cũ) với nhànước kiểu mới, nhà nước xã hội chủ nghĩa. Các nhà nước cho dùlà nhà nước nào cũng có tính (thuộc tính) giai cấp, tính xã hội,song trong nhà nước kiểu cũ tính giai cấp và tính xã hội đối lậpnhau; tính giai cấp càng sâu sắc thì tính xã hội càng bị thu hẹp,nhà nước của thiểu số bóc lột ngày càng đối lập gay gắt với xãhội, với đa số nhân dân. Ngược lại, trong nhà nước xã hội chủnghĩa, tính giai cấp công nhân càng sâu sắc thì tính xã hội ngàycàng rộng rãi, nhà nước do Đảng, đội tiên phong của giai cấpcông nhân lãnh đạo song là Nhà nước của nhân dân, do nhân dân,vì nhân dân.Tính dân tộc cũng là một thuộc tính của nhà nước, bởi giai cấpthống trị nhà nước cũng là giai cấp đại diện cho dân tộc trongquan hệ với các dân tộc khác, thông qua nhà nước để bảo vệ ...