Gốm Quân: Dễ dãi và thừa thãi

Giỏ Mây tôi không mấy khi đi xem triển lãm trong ngày khai mạc, vì thường là đông vui, rượu, bánh ồn ào nên ngại. Nhưng nghe tin về một triển lãm điêu khắc với gốm mà lại là triển lãm cá nhân của một người gắn bó với gốm đến độ người ta gọi tên anh gắn liền với gốm như một danh từ riêng thì chắc phải rũ bỏ cái e ngại cố hữu kia để đi thôi. Và nữa, hôm đó là một chiều chủ nhật rảnh rang. Ở đất Bắc này, chỉ có rất ít người...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Gốm Quân: Dễ dãi và thừa thãi Gốm Quân: Dễ dãi và thừa thãiGiỏ Mây tôi không mấy khi đi xem triển lãm trong ngày khai mạc, vìthường là đông vui, rượu, bánh ồn ào nên ngại. Nhưng nghe tin về mộttriển lãm điêu khắc với gốm mà lại là triển lãm cá nhân của một ngườigắn bó với gốm đến độ người ta gọi tên anh gắn liền với gốm như mộtdanh từ riêng thì chắc phải rũ bỏ cái e ngại cố hữu kia để đi thôi. Vànữa, hôm đó là một chiều chủ nhật rảnh rang. Ở đất Bắc này, chỉ có rấtít người làm gốm được “giới nghề nghiệp” gắn tên họ với chất liệu này:Gốm Đoan, Gốm Bảo Toàn, trước nữa còn có “Gốm Chi” và giờ làGốm Quân. Còn có thêm một “gốm” nữa nhưng thuần là gốm mỹ nghệ,“Gốm Quang”… Sự ít ỏi này liệu có đồng hành với sự độc đáo, đặcsắc?Cảm giác đầu tiên khi đứng trước ngưỡng cửa phòng triển lãm này làsự thừa thãi. Quá nhiều tác phẩm, quá nhiều sự vô trật tự, quá nhiều sự“lồi lõm, gồ ghề, lên xuống, cao thấp” trong cách trưng bày lẫn hìnhthức tượng, khiến cho gian phòng nháo nhác hết cả lên về mặt thị giác.Thừa thãi do không biết tiết chế số lượng sáng tác trưng bày. Thừa thãitrong cả sáng tác. Bức nào cùng ngồn ngộn những khuôn ngực đàn bà,những thân hình này nở. Có bức là ba thân hình quây thành vòng; toànngực, bụng dưới, đùi… Sáng tác là khối tròn, gắn thêm nhiều chi tiếtlồi lõm, thêm cách trưng bày cũng cao – thấp, gấp khúc lổn nhổn, ánhsáng thì trải đều vàng hượm. Thành ra mọi thứ cứ đầy ứ lên, chèn lấpcảm giác người xem..Tác phẩm số 7Tác phẩm số 6.Phòng trưng bày được gọi là “sắp đặt” 300 bà chửa thì cho thấy chủnhân không có khái niệm gì về cái gọi là sắp đặt. Một mảnh vải thôvuông chừng 5m2 trải rộng trên sàn nhà, trên đó có xếp đặt nằm, ngồi,nghiêng, ngửa 300 hình thù được gọi là hình bà chửa, đa phần nhỏ, caochừng 10cm, cá biệt có một vài bức trội hẳn lên về thể tích khối, nhưngkhông có biến chuyển gì về hình khối. Tất cả được rải mành mành,không có bất cứ một liên đới, bổ sung nào với nhau ngoại trừ cùng làhình bà chửa. Ánh sáng đèn trưng khắp gian phòng. Vậy là xong mộtcái “sắp đặt”..Ngắm kỹ hơn, các bức tượng được làm bằng tay, tạo ra hình thù củamột bà bầu. Các bức tượng này khác với đa số bức tượng lớn ở phòngngoài là có cả hình đầu, nhưng không có hình mặt người, vì phía đượccoi là mặt ấy chỉ có hai cái hốc mắt đen ngòm hay thô lố. Hàng trămnhân vật có hình thù khác nhau nhưng giống hệt nhau vì không có dungdáng, không có dung nhan. Những hốc mắt đem lại cảm giác ngần ngạivà xa cách, hơn là cảm xúc ấm áp khi ngắm nhìn hay nghĩ về mộtngười đàn bà đang (được) chuẩn bị làm mẹ..Tạo hình một bà chửa thì không khó khăn gì với người thợ làm gốm.Nhưng làm thế nào để bức tượng đó có cảm xúc, truyền cảm hứng chongười xem về hình ảnh của một bà chửa – như là hình ảnh đất Mẹ ấmáp, nguồn sinh thành, nuôi nấng, dung dưỡng con người – thì có lẽ, làmột việc quá sức với một người thợ gốm thuần túy và giản đơn trongsuy nghĩ về thứ mà mình đang tạo ra. Và có lẽ, nghệ thuật cũng khácvới hàng hóa đại trà ở chỗ này. Sự độc đáo và đặc sắc của nghệ thuậtchính là nó tạo ra được một điểm giao hòa giữa hình thức và thông điệpcủa sáng tác, giữa cảm hứng sáng tạo của nghệ sĩ và cảm xúc khithưởng thức sáng tác của càng nhiều người xem càng tốt. Do đó, ngườinghệ sĩ phải nghĩ và cảm về cái chủ đề sáng tác mà mình theo đuổi mộtcách đa chiều và sâu sắc hơn ngàn vạn người thường.Các sáng tác dù là đơn lẻ hay “sắp đặt” trong triển lãm này đã không cóđược sự nồng ấm của đất và lửa – thứ làm nên gốm – cũng như cảmxúc chan chứa trong lòng của các bà chửa dành cho đứa con tương laicủa mình. Giỏ Mây không biết tác giả của những bức gốm này ngẫmnghĩ sao về cái chủ đề “bà chửa” mà anh muốn thể hiện trong “nghệthuật” của anh, nhưng Giỏ Mây không thể nhận ra được một thông điệpvà cảm xúc nào ở trong triển lãm này. Có chăng, chỉ là sự thừa thãi củakhối, hình, chất liệu, ánh sáng… Sự thừa thãi đến mức Giỏ Mây chorằng nghệ sĩ này không biết phải làm gì với đống đất và cái lò nungtrước mắt. Anh không làm chủ được nghệ thuật của mình, hay là anhcũng chẳng bận lòng suy tưởng gì về nghệ thuật hay chủ đề “bà chửa”này của mình. Anh bị “cái sự làm tác phẩm” cuốn anh đi, biến anhthành một người thợ lúc nào không hay. Những khối hình lặp đi lặp lại,không tiết chế, không đa dạng, không cảm xúc… là vì thế chăng?.Là một người thường nhưng Giỏ Mây cũng dễ dàng hình dung ra chủđề “mang thai-sinh con” có rất nhiều khía cạnh thú vị và khía cạnh nàocũng chứa đựng đa chiều cảm xúc tùy vào tình thế mang thai của ngườimẹ. Từ tầm vĩ mô, triết học như “bà chửa-đất Mẹ” đến tầm vi mô, giảndị như “bà chửa-người thường” cũng đều có rất nhiều điều để bàn luận,suy ngẫm, bày tỏ thông qua nghệ thuật, miễn là người làm nghệ thuậttư duy nghiêm túc về chủ đề này. Triển lãm là một cơ hội nữa để GiỏMây thấy rằng, nghệ thuật không có chỗ dành cho sự dễ dãi và thừathãi. ...