Hải dương học Biển Đông ( Lê Đức Tố ) - Chương 3

Sinh vật biển và các hệ sinh thái biển Việt Nam 3.1. Sinh vật biển Việt Nam 3.1.1. Đặc điểm chung Vùng biển Việt Nam thuộc khu vực nhiệt đới gió mùa, ở vị trí giao lưu của nhiều dòng nước có tính chất thuỷ học khác nhau từ phía bắc, phía nam và phía đông chảy tới. Vùng biển ven bờ Việt Nam mang tính chất biển nông, nền đáy tương đối đồng nhất, mặc dù có nhiều sông đổ ra. Do vùng biển trải dài theo phương kinh tuyến từ xích đạo đến vĩ tuyến 23oN nên...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hải dương học Biển Đông ( Lê Đức Tố ) - Chương 3 Ch­¬ng 3 Sinh vËt biÓn vµ c¸c hÖ sinh th¸i biÓn ViÖt Nam 3.1. Sinh vËt biÓn ViÖt Nam 3.1.1. §Æc ®iÓm chung Vïng biÓn ViÖt Nam thuéc khu vùc nhiÖt ®íi giã mïa, ë vÞ trÝ giao l­u cña nhiÒu dßng n­íc cã tÝnh chÊt thuû häc kh¸c nhau tõ phÝa b¾c, phÝa nam vµ phÝa ®«ng ch¶y tíi. Vïng biÓn ven bê ViÖt Nam mang tÝnh chÊt biÓn n«ng, nÒn ®¸y t­¬ng ®èi ®ång nhÊt, mÆc dï cã nhiÒu s«ng ®æ ra. Do vïng biÓn tr¶i dµi theo ph­¬ng kinh tuyÕn tõ xÝch ®¹o ®Õn vÜ tuyÕn 23oN nªn ®iÒu kiÖn khÝ hËu cã sai kh¸c gi÷a vïng biÓn phÝa b¾c vµ phÝa nam. Nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn ®©y cña m«i tr­êng sèng BiÓn §«ng cã quan hÖ tíi cÊu tróc, thµnh phÇn loµi, ph©n bè vµ ®Æc tÝnh sinh häc cña khu hÖ sinh vËt biÓn ViÖt Nam. Cã thÓ nªu lªn nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt sau ®©y: Thµnh phÇn loµi sinh vËt biÓn ViÖt Nam mang tÝnh chÊt nhiÖt ®íi Ên §é - T©y Th¸i B×nh D­¬ng, ®a d¹ng vµ phong phó, víi c¸c nhãm ®éng vËt, thùc vËt ®Æc tr­ng nhiÖt ®íi nh­ : thùc vËt ngËp mÆn, san h«, t«m he, trai tai t­îng (Tridaena), søa l­îc dÑp (Patyctenida), søa èng (Siphonophora) ... Bªn c¹nh nh÷ng sinh vËt hiÖn ®¹i, còng thÊy cã c¸c d¹ng ®éng vËt biÓn nhiÖt ®íi mang tÝnh chÊt cæ nh­ sam (Tachypleus tridentatus), hµ ngãn tay (Mitella), c¸ l­ìng tiªm (Branchiotomas), gi¸ biÓn (Lingula), èc anh vò (Nartttilus) tuy kh«ng phong phó b»ng c¸c vïng biÓn nhiÖt ®íi ®iÓn h×nh phÝa nam. TÝnh chÊt nhiÖt ®íi cña khu hÖ sinh vËt biÓn ViÖt Nam cßn thÓ hiÖn c¶ ë cÊu tróc thµnh phÇn loµi vµ ®Æc tÝnh sinh häc, thÊy râ ë c¸ biÓn, sinh vËt næi, sinh vËt ®¸y. Do ¶nh h­ëng cña c¸c dßng n­íc biÓn giao l­u, di chuyÓn sinh vËt biÓn tõ phÝa b¾c, phÝa nam vµ tõ ®¹i d­¬ng phÝa ®«ng tíi, thµnh phÇn loµi sinh vËt biÓn ViÖt Nam mang tÝnh chÊt hçn hîp, bao gåm nhiÒu thµnh phÇn cã nguån gèc ®Þa lý sinh vËt kh¸c nhau nh­ : c¸c loµi cËn nhiÖt ®íi cã ph©n bè tõ biÓn Trung Quèc - NhËt B¶n ®i xuèng, c¸c lo¹i nhiÖt ®íi ®Æc tr­ng cã ph©n bè tõ biÓn Indonesia - Malaysia ®i lªn, c¸c loµi ®¹i d­¬ng di c­ theo mïa vµo vïng biÓn ViÖt Nam. §Æc tÝnh hçn hîp nµy t¹o thªm s¾c th¸i ®a d¹ng cho sinh vËt biÓn ViÖt Nam. 113 Khu hÖ ®«ng vËt biÓn ven bê ViÖt Nam ®­îc coi lµ cßn trÎ, chØ míi ®­îc h×nh thµnh tõ cuèi Pleistoxen (Gurianova, 1972), v× vËy trong thµnh phÇn loµi rÊt Ýt loµi ®Æc h÷u (endemic). §Æc ®iÓm nµy còng gièng nh­ ®· thÊy ë biÓn ven bê phÝa ®«ng Trung Quèc, nh­ng kh¸c víi biÓn NhËt B¶n, Philippin. ë c¸c vïng biÓn nµy, cã tØ lÖ gièng vµ loµi ®Æc h÷u t­¬ng ®èi cao, trong khi ®ã ë biÓn ViÖt Nam cho tíi nµy chØ thÊy cã mét sè Ýt loµi ®Æc h÷u t¹m thêi trong c¸c nhãm : giun nhiÒu t¬, cua, t«m he, trai, mùc ... BiÓn §«ng kÐo dµi trªn 23 vÜ ®é trong ®ã vïng biÓn ViÖt Nam kÐo dµi kho¶ng 15 vÜ ®é, do vÞ trÝ ®Þa lý ®Æc biÖt, vïng biÓn phÝa b¾c (vÞnh B¾c Bé) vµ vïng biÓn phÝa nam cã kh¸c biÖt râ rÖt vÒ ®iÒu kiÖn khÝ hËu vµ thuû v¨n nªn sinh vËt biÓn vïng phÝa b¾c ViÖt Nam mang tÝnh chÊt nhiÖt ®íi kh«ng hoµn toµn, biÓu hiÖn ë sù cã mÆt cña c¸c nhãm loµi cËn nhiÖt ®íi kh«ng thÊy cã ë vïng biÓn phÝa nam, còng nh­ sù nghÌo nµn cña mét sè nhãm loµi nhiÖt ®íi ®iÓn h×nh nh­: san h«, h¶i miªn, thùc vËt só vÑt ... Còng cßn cã kh¸c biÖt c¶ trong ®Æc tÝnh sinh häc gi÷a sinh vËt biÓn sèng vïng biÓn phÝa b¾c vµ phÝa nam. C¸c ®Æc ®iÓm trªn ®©y ®· t¹o cho sinh vËt biÓn ViÖt Nam mét s¾c th¸i riªng, tuy r»ng cã nh÷ng nÐt chung víi sinh vËt biÓn c¸c khu vùc l©n cËn. 3.1.2. Sinh vËt phï du vµ trøng c¸ c¸ bét Tæng hîp c¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra nghiªn cøu vÒ sinh vËt phï du ë vïng biÓn ViÖt Nam tõ 1959 tíi nay, cã thÓ cho ta hiÓu biÕt ®­îc nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ thµnh phÇn loµi, sè l­îng còng nh­ ®Æc tÝnh ph©n bè ë c¸c khu vùc biÓn còng nh­ trªn toµn vïng biÓn. Trªn toµn vïng biÓn ViÖt Nam ®· thèng kª ®­îc 537 loµi thùc vËt phï du thuéc 4 ngµnh.  T¶o kim (Silicoflagellata)cã 2 loµi, chiÕm 0,37%.  T¶o lam (Cynophyta) cã 3 loµi, chiÕm 0.56 %.  T¶o gi¸p (Pyrrophyta) cã 184 loµi, chiÕm 35,26 %).  T¶o silic (Bacillasiophyta) cã 348 loµi, chiÕm 64,8%. ë vÞnh B¾c Bé ®· thèng kª ®­îc 318 loµi (59,2%) vµ ë vïng biÓn phÝa nam (biÓn miÒn Trung, §«ng, T©y Nam Bé) cã 468 loµi (87,15% trong tæng sè loµi). Qua nh÷ng sè liÖu trªn cho thÊy : thµnh phÇn loµi thùc vËt phï du ë vïng biÓn phÝa nam phong phó h¬n vµ trªn toµn vïng biÓn còng nh­ ë tõng khu vùc biÓn, nhãm t¶o silic chiÕm ­u thÕ vÒ thµnh phÇn loµi. VÒ ®éng vËt phï 114 du, trªn toµn vïng biÓn ViÖt Nam ®· thèng kª ®­îc 657 loµi, kh«ng kÓ ®éng vËt nguyªn sinh vµ trøng c¸, c¸ bét (Kschyoplankton), trong ®ã ë vÞnh B¾c Bé ®· ph¸t hiÖn 236 loµi (35,92%) vµ vïng biÓn Nam ViÖt Nam - 605 loµi (92,08%). Trong thµnh phÇn loµi ®éng vËt phï du, nhãm gi¸p x¸c - trong ®ã chñ yÕu lµ Copepoda, chiÕm ­u thÕ gåm 398 loµi (60,58%), thø hai lµ ruét khoang gåm c¸c nhãm Hydromedusae, Siphonophora 1 ...