Hải dương học đại cương - Phần 2 Các quá trình động lực học - Chương 2

Sóng trong đại duơng 2.1. Phân loại sóng và những yếu tố cơ bản của sóng Nhu đ• biết, sóng là chuyển động dao động của các phần tử nuớc. Sóng xuất hiện duới tác động của những lực khác nhau. Vì vậy, đuơng nhiên nguời ta phân loại sóng trong đại duơng truớc hết theo các lực gây nên sóng. Sự tồn tại của các sóng âm đ• đuợc xét ở phần 1 sách giáo khoa này liên quan tới tính nén đuợc của nuớc. Độ dẫn điện của nuớc và sự hiện diện của từ truờng dẫn tới...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hải dương học đại cương - Phần 2 Các quá trình động lực học - Chương 2 h−ëng cña biÕn ®éng kh«ng gian − thêi gian cña c¸c ®íi lùc phôc håi kh¸c trong ®¹i d−¬ng, vμ v× vËy, trong h¶i d−¬ng häc ng−êi ta th−êng bá qua kh«ng xem xÐt chóng. front vÜ m« tíi sù h×nh thμnh vμ dao ®éng cña thêi tiÕt vμ khÝ hËu Tr¸i §Êt, song ®ång thêi chÝnh sù biÕn ®éng ®ã cã C¸c sãng träng lùc xuÊt hiÖn nhê t¸c ®éng phôc håi cña thÓ dïng lμm c¸i chØ thÞ vÒ sù biÕn ®æi khÝ hËu toμn cÇu. träng lùc lªn nh÷ng phÇn tö n−íc bÞ di dêi khái c¸c mùc c©n Cuèi cïng, c¸c ®íi front lμ nh÷ng vïng s¶n l−îng sinh häc b»ng. C¸c mùc c©n b»ng cã thÓ lμ mÆt tù do hoÆc mét mÆt cao, cùc kú quan träng vÒ ph−¬ng diÖn nghÒ c¸ vμ cã thÓ lμ bÊt kú ë bªn trong chÊt láng ph©n tÇng. Lo¹i sãng nμy trong nh÷ng ranh giíi tù nhiªn gi÷a c¸c hÖ sinh th¸i kh¸c nhau. ®¹i d−¬ng sÏ lμ ®èi t−îng nghiªn cøu chÝnh cña chóng ta. Ngoμi träng lùc, t¹i mÆt tiÕp xóc bÊt kú cña hai chÊt láng víi mËt ®é kh¸c nhau, ch¼ng h¹n n−íc vμ kh«ng khÝ, Ch−¬ng 2 - Sãng trong ®¹i d−¬ng lùc phôc håi cßn cã thÓ lμ lùc c¨ng bÒ mÆt sinh ra c¸c sãng mao dÉn ng¾n tÇn sè cao. Nh÷ng sãng nμy kh«ng cã vai trß ®¸ng kÓ trong ®¹i d−¬ng, ngo¹i trõ vμo thêi ®iÓm b¾t ®Çu 2.1. Ph©n lo¹i sãng vμ nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n cña sãng ph¸t triÓn sãng giã träng lùc mμ sau nμy chóng ta sÏ nãi tíi. Nh− ®· biÕt, sãng lμ chuyÓn ®éng dao ®éng cña c¸c Liªn quan víi sù xoay cña Tr¸i §Êt lμ sù hiÖn diÖn cña phÇn tö n−íc. Sãng xuÊt hiÖn d−íi t¸c ®éng cña nh÷ng lùc lùc Coriolis, t¸c ®éng vu«ng gãc víi vect¬ vËn tèc. Sù tån t¹i kh¸c nhau. V× vËy, ®−¬ng nhiªn ng−êi ta ph©n lo¹i sãng cña nã dÉn tíi c¸c sãng qu¸n tÝnh. trong ®¹i d−¬ng tr−íc hÕt theo c¸c lùc g©y nªn sãng. Cuèi cïng, nh÷ng biÕn thiªn cña ®é xo¸y thÕ vÞ c©n Sù tån t¹i cña c¸c sãng ©m ®· ®−îc xÐt ë phÇn 1 s¸ch b»ng liªn quan tíi biÕn ®æi ®é s©u hoÆc vÜ ®é ®Þa lý sÏ sinh gi¸o khoa nμy liªn quan tíi tÝnh nÐn ®−îc cña n−íc. §é dÉn ra c¸c dao ®éng vÜ m« chËm, ®−îc gäi lμ c¸c dao ®éng hμnh ®iÖn cña n−íc vμ sù hiÖn diÖn cña tõ tr−êng dÉn tíi kh¶ tinh, hay c¸c sãng Rossby. n¨ng xuÊt hiÖn c¸c sãng Alwen. Tuy nhiªn, do tõ tr−êng Tr¸i §Êt rÊt yÕu, nªn c¸c lùc phôc håi ®iÖn tõ tr−êng liªn N¨m lo¹i sãng ®¹i d−¬ng c¬ b¶n nμy (©m, mao dÉn, quan víi nã qu¸ nhá so víi c¸c lùc phôc håi ®Çn håi vμ c¸c träng lùc, qu¸n tÝnh vμ hμnh tinh) th−êng quan s¸t thÊy 129 130 ®ång thêi, bëi v× n¨m lùc phôc håi chÝnh t¸c ®éng ®ång thêi, nh÷ng tham sè quyÕt ®Þnh kh¸c. ThÝ dô, theo vÞ trÝ t−¬ng lμ nguyªn nh©n cña nh÷ng kiÓu dao ®éng hçn hîp phøc t¹p ®èi so víi mÆt n−íc biÓn c¸c sãng cã thÓ lμ sãng mÆt vμ sãng d−íi s©u, hay sãng néi − xuÊt hiÖn trong chÊt láng ph©n h¬n. PhÇn ®ãng gãp t−¬ng ®èi cña mçi lùc phôc håi trong tr−êng hîp cô thÓ nμo ®ã tïy thuéc vμo c¸c tÝnh chÊt cña tÇng. C¸c sãng néi thÓ hiÖn râ nhÊt t¹i biªn ph©n c¸ch c¸c m«i tr−êng, h×nh häc cña thñy vùc, c¸c ®Æc tr−ng cña b¶n lo¹i n−íc cã mËt ®é kh¸c nhau. Tïy thuéc vμo t−¬ng quan th©n c¸c sãng. gi÷a b−íc sãng vμ ®é s©u biÓn, c¸c sãng ®−îc ph©n chia thμnh sãng ng¾n cã b−íc sãng kh«ng ®¸ng kÓ so víi ®é s©u Chóng ta sÏ xÐt chi tiÕt h¬n vÒ c¸c sãng träng lùc. Theo nguån gèc cã thÓ chia chóng thμnh bèn lo¹i chÝnh. vμ sãng dμi víi b−íc sãng lín h¬n ®é s©u rÊt nhiÒu. ë biÓn kh¬i, chóng ta th−êng gÆp sãng ng¾n, cßn c¸c sãng dμi thùc Sãng giã xuÊt hiÖn do t¸c ®éng cña giã víi chu kú 0,1−30 s. tÕ kh«ng nhËn thÊy. Trong khi ë gÇn bê, nh÷ng vïng n−íc n«ng, sãng dμi th−êng lμ ¸p ®¶o. Theo møc ®é ph¸t triÓn, Sãng phong ¸p ®−îc g©y nªn bëi nh÷ng biÕn thiªn cña c¸c sãng ®−îc ph ...