Hải dương học đại dương - Phần 2 Các quá trình động lực học - Chương 3

Tài liệu tham khảo bài giảng Hải dương học đại dương - Phần 2 Các quá trình động lực học - Chương 3 Thủy triều trong đại dương
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hải dương học đại dương - Phần 2 Các quá trình động lực học - Chương 3lªn ®Õn 18 phót. Van §orn (n¨m 1961) ®· thùc hiÖn quan Ng y nay, dùa trªn nghiªn cøu c¸c sãng ®Þa chÊn vtr¾c ®Çy ®ñ nhÊt nhê c¸c m¸y sãng ký l¾p ®Æt chuyªn dông sãng thÇn ®· th nh lËp nghiÖp vô quan tr¾c v c¶nh b¸o vÒtrong thêi gian vô næ nguyªn tö trªn ®¹i d ¬ng n¨m 1956 ë sù xuÊt hiÖn v lan truyÒn sãng thÇn.khu vùc ®¶o san h« Bikini. Ph©n tÝch sè liÖu b¶ng 2.12 cho phÐp rót ra kÕt luËnr»ng, khi ®i xa dÇn khái æ nhiÔu, biªn ®é sãng thÇn gi¶m Ch ¬ng 3 - Thñy triÒu trong ®¹i d ¬ngxÊp xØ tû lÖ nghÞch víi kho¶ng c¸ch. Trong phæ c¸c sãng träng lùc ë biÓn, sãng thÇn chiÕm vÞtrÝ trung gian gi÷a c¸c sãng thñy triÒu v sãng lõng. Chu 3.1. Nh÷ng quy luËt vËt lý c¬ b¶n h×nh th nh thñy triÒukú cña chóng th êng n»m trong d¶i tõ 2 ®Õn 200 phót(th êng xuyªn nhÊt l tõ 2 ®Õn 40 phót). ë vïng kh¬i ®¹i 3.1.1. Thñy triÒu v c¸c lùc t¹o thñy triÒud ¬ng, tèc ®é truyÒn sãng ® îc x¸c ®Þnh kh¸ tèt b»ng c«ng Thñy triÒu trong biÓn v ®¹i d ¬ng l chuyÓn ®éng cñathøc Lagrange ®èi víi c¸c sãng d i C = gH . Nh vËy, trªn n íc ® îc g©y nªn bëi c¸c lùc t¹o triÒu MÆt Tr¨ng v MÆt Trêi. Nh÷ng chuyÓn ®éng n y biÓu hiÖn trong dao ®éng®é s©u trung b×nh 4 km cña Th¸i B×nh D ¬ng tèc ®é sãngthÇn b»ng kho¶ng 30−100 km/giê, v ®é cao t¨ng xÊp xØ tû mùc n íc v dßng ch¶y cã ®Æc ®iÓm tuÇn ho n. ChuyÓn ®éng thñy triÒu quan tr¾c thÊy kh«ng chØ ë líp vá n íc cñalÖ nghÞch víi c¨n bËc bèn cña ®é s©u (xem ph ¬ng tr×nh Tr¸i §Êt. Cßn cã c¶ nh÷ng biÕn ®¹ng thñy triÒu cña thÓ r¾n(2.38)). §é cao sãng t¨ng ®Æc biÖt m¹nh khi sãng thÇn tiÕn cña Tr¸i §Êt v c¸c dao ®éng triÒu cña ¸p suÊt khÝ quyÓn.v o c¸c vÞnh hÑp dÇn d¹ng tam gi¸c hay d¹ng phÔu. KÕtqu¶ l cã thÓ cã sãng cao 10−15 m ®æ nh o v o vïng bê, cã Tuy nhiªn, chØ cã c¸c chuyÓn ®éng triÒu cña n íc §¹i d ¬ng ThÕ giíi míi biÓu hiÖn kh¸ râ. ThÝ dô, ë c¸c vïng ven bê,nh÷ng xung n íc tíi 30−50 m. TrËn sãng thÇn næi tiÕng ë dao ®éng mùc n íc thñy triÒu b»ng 5−6 m kh«ng ph¶i l®¶o Paramushi cã ®é cao 10 m. N¨m 1983, sãng thÇn víi ®é hiÕm. §é lín tíi h¹n cña thñy triÒu ®¹t tíi 18 m (vÞnhcao 18−20 m xuÊt hiÖn do phun nói löa Krakatau, ®· ®æ bé Fun®y, Cana®a). Ngo i ra, ë l©n cËn bê quan tr¾c ® îclªn quÇn ®¶o Z«n®¬ l m chÕt 40 000 ng êi. 199 200 http://www.ebook.edu.vnnh÷ng dßng ch¶y triÒu m¹nh, ë trong c¸c eo, vÞnh hÑp cã Ta xÐt c¸c lùc cã b¶n chÊt hÊp dÉn t¸c ®éng lªn mçithÓ ®¹t tíi tèc ®é 5−10 v thËm chÝ 12 h¶i lý mét giê. Xa chÊt ®iÓm khèi l îng ®¬n vÞ trªn mÆt Tr¸i §Êt.dÇn khái bê dao ®éng mùc n íc v tèc ®é dßng triÒu gi¶m. 1) Lùc hÊp dÉn cña Tr¸i §ÊtMÆc dï vËy, thñy triÒu cã ¶nh h ëng nhiÒu tíi tr¹ng th¸i E F1 = k , (3.1) r2®éng lùc n íc ë vïng kh¬i ®¹i d ¬ng. §ã l v× chuyÓn ®éngtriÒu bao qu¸t to n bé bÒ d y n íc, trong khi nh÷ng d¹ng ë ®©y k − h»ng sè hÊp dÉn, b»ng 6,670 ⋅ 10 −8 ®in.cm2/s2, E −chuyÓn ®éng kh¸c ë biÓn th êng biÓu hiÖn râ nhÊt ë trªn bÒ khèi l îng Tr¸i §Êt, r − b¸n kÝnh Tr¸i §Êt. B¸n kÝnh Tr¸imÆt v t¾t dÇn víi ®é s©u. §Êt nãi mét c¸ch cÝnh x¸c kh«ng ph¶i l kh«ng ®æi. Tuy HiÖn nay, ®· tÝch lòy ® îc rÊt nhiÒu d÷ liÖu quan tr¾c nhiªn, c¸c b¸n kÝnh ë xÝch ®¹o v ë cùc cña Tr¸i §Êt chØvÒ thñy triÒu ë vïng ven bê c¸c lôc ®Þa. Khã m nãi ® îc kh¸c biÖt nhau 21,4 km, v v× vËy ®èi víi nh÷ng môc ®ÝchviÖc thu thËp nh÷ng d÷ liÖu ®ã b¾t ®Çu tõ khi n o. LÇn ®Çu nghiªn cøu cña chóng ta, th× cã thÓ xem Tr¸i §Êt l h×nhtiªn ng êi ta nh¾c tíi thñy triÒu ë biÓn Hång H¶i l v o thÕ cÇu lý t ëng víi b¸n kÝnh b»ng 6371,2 km.kû 5 tr íc CN (Ghero®«t, n¨m 484−428 tr íc CN). Còng 2) Lùc ly t©mkho¶ng thêi ®ã, ng êi ta ®· nhËn ra sù liªn hÖ gi÷a c¸c dao F2 = ω 2 r cos ϕ , (3.2)®éng tuÇn ho n cña mùc n íc v chuyÓn ®éng ...