HẠN CHẾ CÁC BIẾN CHỨNG CỦA NHIỄM KIỀM CHUYỂN HÓA SAU THỞ MÁY Ở BỆNH NHÂN COPD BẰNG PHÂN TÍCH SỚM KHÍ MÁU ÐỘNG MẠCH

Nhiễm kiềm chuyển hóa là một tai biến sớm thường gặp khi khởi đầu thông khí cơ học cho bệnh nhân có bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD: chronic obstructive pulmonary disease). Tai biến này trong trường hợp nặng có thể gây ra tụt huyết áp và rối loạn nhịp tim dẫn tới tử vong. Bên cạnh việc hạn chế tai biến này bằng cách cài đặt thông số máy thở thích hợp thì phân tích sớm mẫu khí máu động mạch sau khi thở máy sẽ giúp rút ngắn thời gian bị tai biến. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
HẠN CHẾ CÁC BIẾN CHỨNG CỦA NHIỄM KIỀM CHUYỂN HÓA SAU THỞ MÁY Ở BỆNH NHÂN COPD BẰNG PHÂN TÍCH SỚM KHÍ MÁU ÐỘNG MẠCH HẠN CHẾ CÁC BIẾN CHỨNG CỦA NHIỄM KIỀM CHUYỂN HÓA SAU THỞ MÁY Ở BỆNH NHÂN COPD BẰNG PHÂN TÍCH SỚM KHÍ MÁU ÐỘNG MẠCHTÓM TẮTNhiễm kiềm chuyển hóa là một tai biến sớm thường gặp khi khởi đầu thôngkhí cơ học cho bệnh nhân có bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD: chronicobstructive pulmonary disease). Tai biến này trong trường hợp nặng có thểgây ra tụt huyết áp và rối loạn nhịp tim dẫn tới tử vong. Bên cạnh việc hạnchế tai biến này bằng cách cài đặt thông số máy thở thích hợp thì phân tíchsớm mẫu khí máu động mạch sau khi thở máy sẽ giúp rút ngắn thời gian bịtai biến.SUMMARYEARLY ANALYSIS OF BLOOD GAS REDUCES METABOLICALKALOSIS RELATED TO MECHANICAL VENTILATION IN COPDPATIENTLe Huu Thien Bien * Y hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 2 - No 4 - 1998: 216-221Metabolic alkalosis is one of most early common complications whichpossibly occur immedia- tely after the COPD pts have been underwentmechanical ventilation. This complication, in severe case, can results inhypotension and arrythmias lead to death. In addition to selecting anappropriate variables of initial setting the ventilator, early analysis of bloodgas can shorten the time in which patients were being suffered with thiscomplicationÐẶT VẤN ÐỀGần đây nhờ đưa vào sử dụng rộng rãi các phương pháp theo dõi không xâmnhập như máy theo dõi độ bão hòa oxy theo mạch đập, máy theo dõi phân ápdioxide carbon trong khí thở ra đã giúp hạn chế được việc lấy máu độngmạch thường xuyên. Tuy nhiên việc phân tích khí máu động mạch vẫn cònrất quan trọng để chỉ định thở máy cũng như khi điều chỉnh thông số máythở, đặc biệt là ở những bệnh nhân có rối loạn toan kiềm liên quan đến thởmáy.Nhiễm kiềm chuyển hóa là một trong hai tai biến sớm gặp ở bệnh nhân cóbệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) sau khi thở máy(9). Biểu hiện lâmsàng của nhiễm kiềm rất đa dạng từ thay đổi tri giác đến co giật và trụy timmạch(4), đồng thời mức độ nặng của nhiễm kiềm có tương quan chặt chẽ vớicơ may sống còn của bệnh nhân(10). Nguy cơ bị tai biến này thường do lựachọn thông số máy thở không thích hợp. Tuy nhiên chúng tôi cho rằng việcnhận biết ngay tai biến này bằng mẫu phân tích khí máu động mạch sớm sẽgiúp cải thiện được dự hậu cho bệnh nhân.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUHồi cứu mô tả dựa trên hồ sơ bệnh án của các bệnh nhân đ ược chỉ định thởmáy vì bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính tại Khoa Săn Sóc Ðặc Biệt- Bệnh ViệnChợ Rẫy từ 01/1995 đến 07/1997.Bệnh nhânÐược chọn vào nghiên cứu là những bệnh nhân có bệnh phổi tắc nghẽn mãntính theo tiêu chuẩn của Hiệp Hội Lồng Ngực Hoa Kỳ 1987(2) và sau khithở máy có biểu hiện của nhiễm kiềm chuyển hóa theo tiêu chuẩn sau:pH>7,44; [HCO3]>28 mEq/L và PaCO2>35mmHg(3).Thiết kế nghiên cứuCác bệnh nhân được chọn vào nghiên cứu sẽ được chia làm hai nhóm dựavào thời điểm bắt đầu lắp đặt máy phân tích khí máu động mạch tại KhoaSăn Sóc Ðặc Biệt: trước 07/1996 (nhóm I) và sau 07/1996 (nhóm II).Hai nhóm bệnh nhân này sẽ được theo dõi về diễn tiến của khí máu độngmạch sau khi thở máy đồng thờ i ghi nhận các biến chứng được quy kết chonhiễm kiềm chuyển hóa trong 24 giờ đầu tiên sau thở máy, gồm có:- suy giảm tri giác,- co giật,- tụt huyết áp và- rối loạn nhịp tim.Thời điểm của các mẫu phân tích khí máu động mạch được tính từ khi bệnhnhân bắt đầu thở máy cho tới khi bác sĩ lâm sàng nhận được kết quả phântích khí máu động mạch từ phòng sinh hóa hoặc từ máy phân tích khí máuđặt tại khoa.Thời gian của các biến chứng được tính từ khi phát hiện trên lâm sàng chođến khi không quan sát thấy nữa (riêng biến chứng co giật sẽ không đượcghi nhận thời gian bị biến chứng).Hai nhóm bệnh nhân này sẽ được so sánh về tần suất bị các biến chứng đồngthời so sánh diễn tiến của khí máu động mạch với thời gian bị biến chứng đểcho thấy tương quan giữa hai thông số này.Các tiêu chuẩn chẩn đoán sử dụng trong nghiên cứuTri giác bệnh nhân được đánh giá theo thang điểm Glasgow và được xemnhư có suy giảm tri giác do kiềm chuyển hóa nếu sau khi thở máy tri giácbệnh nhân không thay đổi hoặc xấu đi hơn.Bệnh nhân được xem như bị co giật khi có bất kỳ cơn co giật khu trú haytoàn thân nào được ghi nhận trên lâm sàng.Gọi là tụt huyết áp nếu huyết áp tối đa bệnh nhân giảm < 90mmHg hoặcgiảm hơn 30 mmHg so với trị số trước đó.Bất kỳ rối loạn nhịp nào mới xuất hiện sau thở máy-ngoại trừ nhịp nhanhxoang- sẽ được xem như là biến chứng của nhiễm kiềm chuyển hóa.KẾT QUẢ NGHIÊN CỨUTrong thời gian từ 01/1995 đến 07/1996 có 7 trong số 25 bệnh nhâ n COPDbị nhiễm kiềm chuyển hóa sau thở máy (nhóm I).Tuổi trung bình của nhóm bệnh nhân này là 65 8 tuổi và tỷ lệ nam : nữ =5/2. Từ 07/1996 đến 07/1997 có 3 trong số 18 bệnh nhân COPD bị nhiễmkiềm chuyển hóa sau thở máy (nhóm ...