Hành trình trí thức của Karl Marx - Một người bạn

Trong đời Mác gặp nhiều đồng chí, nhưng không ai là bạn thân thiết và nhất là trung thành cho đến cùng hơn cả bằng Engels. Từ khi gặp nhau cho đến lúc nhắm mắt, trong những cơn thử thách sóng gió của tranh đấu cách mạng cũng như trong những giờ phút thất bại, lưu đày cùng cực đói khổ, hai người không bao giờ bỏ nhau. Engels không những là người độc nhất có thể nâng đỡ gia đình Mác trong những ngày túng bấn ở Luân đôn mà còn là người bạn cộng tác chặt chẽ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hành trình trí thức của Karl Marx - Một người bạnHành trình trí thức của Karl Marx Một người bạnTrong đời Mác gặp nhiều đồng chí, nhưng không ai là bạn thân thiết và nhất làtrung thành cho đến cùng hơn cả bằng Engels. Từ khi gặp nhau cho đến lúc nhắmmắt, trong những cơn thử thách sóng gió của tranh đấu cách mạng cũng như trongnhững giờ phút thất bại, lưu đày cùng cực đói khổ, hai người không bao giờ bỏnhau. Engels không những là người độc nhất có thể nâng đỡ gia đình Mác trongnhững ngày túng bấn ở Luân đôn mà còn là người bạn cộng tác chặt chẽ với Máctrong công trình xây dựng chủ nghĩa Mác. Có những tác phẩm hai người viếtchung, hoặc do một người viết nhưng ý tưởng là chung, đến nỗi đôi khi không cònbiết đó là ý kiến của ai.Một tình bạn tranh đấu gần 40 năm trời! Người ta có thể tìm hiểu nguồn gốc và sựhình thành chủ nghĩa Mác qua thư từ trao đổi giữa hai người gồm 9 tập, mỗi tậpgần 300 trang.[1] Engels sinh ngày 28-11-1820 ở Barmen, thuộc một gia đìnhtrưởng giả, làm chủ một xưởng thợ. Khác hẳn với Mác, Engels đã sinh ra, lớn lêngiữa lòng chế độ tư bản đang thành hình, do đó Engels được mục kích hàng ngàytình cảnh lầm than trong nếp sống và làm ăn của giới thợ thuyền: người lớn, trẻcon, đàn bà phải làm đến 15, 16 giờ một ngày trong những gian phòng chật chội,khói, bụi, mà vẫn đói khổ, ho lao bệnh tật.Điều đó làm cho Engels sớm giác ngộ, có ý thức xã hội và cũng vì thế trở thành xalạ, đối nghịch với tất cả những nếp sống, quan niệm của gia đình, của tầng lớptrưởng giả. Nhưng cũng khác với Mác, Engels phải nỗ lực rất nhiều mới vượtđược những khủng hoảng tinh thần vì không được may mắn có một ông bố cởimở, tự do lãnh đạm trước tôn giáo như Mác.Hành trình trí thức của Karl MarxCho nên Engels phải vất vả lắm mới tới được thái độ vô thần. Lúc 16 tuổi, Engelscòn nhiệt thành tin tưởng và băn khoăn lo sợ trước những cám dỗ có thể làm chođức tin nguội lạnh. Engels đã để lại những bài thơ phản ảnh niềm tin của một tínđồ tôn giáo chân thành thời niên thiếu, chẳng hạn lời thơ cầu nguyện sau đây:Lạy Chúa Giêsu, con Thiên chúa,Xin hãy xuống khỏi ngai vàng.Để đến cứu rỗi hồn con.Xin hãy đến mang theo nhiều chúc phúc.Với mọi vẻ huy hoàng rực rỡ.Để làm cho con chỉ biết chọn Chúa!Lạy Chúa! Thật sung sướng, vinh quang biết bao, được ca tụng chúa trên Trời!Nhưng, một đàng nhận thấy sự ly dị giữa thái độ đạo đức, và sự bất nhẫn, ích kỷtrước cảnh lầm than ở nơi gia đình, họ hàng, một đàng được đọc các tác phẩm phêphán tôn giáo, đặc biệt cuốn “Đời Giêsu” của F. Strauss, Engels dần dần giác ngộ,cảm thấy tôn giáo chỉ là giả hình lừa bịp, đồng thời cũng dựa trên những mâuthuẫn mà Strauss đã vạch ra. Engels làm quen với nhóm đồ đệ “Hegel thiên tả” vàliên lạc với nhóm biên tập tờ Rheinische Zeitung ở Cologne. Engels trên đườngsang Anh ghé qua Cologne và gặp Mác lần đầu tiên, lúc đó đang phụ trách tờ báokể trên. Cuộc gặp gỡ sơ khởi chưa nối kết hai người vì chưa đủ hiểu nhau nhưngEngels cũng hứa sẽ cộng tác với tờ báo. Sang đến Anh 1842 để coi sóc một x ưởngthợ cho cha, ở Manchester vì cha muốn cho Engels thành một nhà buôn, nếukhông chịu sẽ bị đuổi khỏi gia đình, Engels được dịp nghiên cứu tại chỗ nhữngvấn đề kinh tế, thợ thuyền. Cũng như Mác, Engels đi từ khuynh hướng Hegel thiêntả, qua triết học phê bình tôn giáo của Feuerbach, đến kinh tế học và cộng sản chủnghĩa như phương tiện hiệu nghiệm hơn cả để thực hiện cách mạng xã hội. Cuốinăm 1844, Engels về Đức, ghé qua Paris và gặp Mác lần thứ hai. Trong mười hômHành trình trí thức của Karl Marxở chung với nhau, hai người tìm hiểu nhau và đi tới chỗ thoả thuận hoàn toàn vềquan niệm lý thuyết cách mạng cũng như phương thức làm cách mạng. Trước khitạm biệt, hai người dự thảo một chương trình làm việc chung. Việc đầu tiên là dứtkhoát lập trường với Bruno Bauer. Hai người cùng soạn chung một biên khảochống Bauer dưới nhan đề “Thánh Gia” (La Sainte Famille) chỉ ba anh em Bauerhay “Phê bình bài Phê bình phê bình”.Về Đức, Engels thấy tình cảnh xã hội đã thay đổi nhiều: kỹ nghệ bắt đầu pháttriển mạnh, vô sản cũng trở thành một số người đông đảo. Những hoạt động xãhội, cách mạng đang rất sôi nổi. Engels tích cực tham dự vào những hoạt động đó.Nhưng chẳng bao lâu cảnh sát theo dõi những hoạt động của Engels và đến lúcEngels thấy sắp bị bắt, đồng thời cũng không thể chịu nổi đời sống gia đ ình,Engels bỏ Bremen sang Bruxelles, ở năm 1845 để cùng hoạt động với Mác. KhiEngels đến Bruxelles, Mác đang miệt mài đọc những sách vở về kinh tế với dựđịnh viết một cuốn “Phê bình chính trị và kinh tế chính trị”.Nhưng trong lúc đó, Mác thấy cần phải phê phán triết lý Đức sau Hegel và nhữnglý thuyết xã hội Đức hiện hành nên Mác đề nghị với Engels dự định của mình vàcả hai cùng soạn thảo bản: “Ý thức hệ Đức” (Idéologie allemande) luận văn nàymãi đến 1932 mới được xuất bản, và người ta mới thấy Mác đã phác hoạ nhữngnét lớn, căn bản về duy vật lịch sử trong luận văn quan tr ...