Hạt nano chữa bệnh (tt)

Hạt nano dẫn thuốc Uống thuốc, tiêm dưới da/vào mạch máu… là các cách thường dùng để đưa thuốc vào cơ thể. Trong thuốc có 2 phần: Dược chất (tức là chất thuốc thực sự) và chất dẫn thuốc gồm các hạt (mang dược chất). Khi thuốc được uống hoặc tiêm vào cơ thể người, các hạt mang dược chất đưa các phân tử dược chất đến các tế bào của bộ phận cần điều trị của cơ thể. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hạt nano chữa bệnh (tt) Hạt nano chữa bệnh (tt)Hạt nano dẫn thuốcUống thuốc, tiêm dưới da/vàomạch máu… là các cách thườngdùng để đưa thuốc vào cơ thể.Trong thuốc có 2 phần: Dược chất(tức là chất thuốc thực sự) và chấtdẫn thuốc gồm các hạt (mang dượcchất). Khi thuốc được uống hoặctiêm vào cơ thể người, các hạtmang dược chất đưa các phân tửdược chất đến các tế bào của bộphận cần điều trị của cơ thể. Dược chất giữvai trò quyết định hàng đầu nhưngviệc dẫn thuốc sao cho dược chấtđến đúng nơi cần điều trị cũngkhông kém phần quan trọng. Từchỗ thuốc bắt đầu vào cơ thể (uốngvào miệng, tiêm vào bắp thịt hayvào ven…) đến chỗ cần điều trị(tức là nơi cần thiết để các phân tửdược chất tác dụng lên tế bào) làquãng đường khá xa, ngoằn ngoèo.Trong quá trình này thường xảy rahiện tượng các phân tử dược bị rơivãi dọc đường, nơi cần thì đến ít,thậm chí là không đến, còn nơikhông cần lại tập trung nhiều.Phỏng tính thì mỗi năm trên thếgiới mất đi 65 tỷ USD do chất dẫnthuốc không đưa được dược chấtđến đúng nơi cần trong cơ thể, đểhao hụt lãng phí. Không những tốnkém lãng phí dược chất, việc dẫnthuốc không đến đúng nơi cần thiếtcòn có thể gây ra những hiệu ứngphụ tai hại.Công nghệ nano điều khiển đượcđến từng phân tử, nguyên tử nên đãtìm được nhiều cách để dẫn thuốcđến đúng nơi cần thiết, người ta gọilà “dẫn thuốc nano” (nano drugdelivery), nói cho rõ hơn là “đưathuốc tới đích theo cách nano”(nano drug targeting).Phương pháp chung là dùng hạtnano để mang thuốc, tìm cách đểhạt nano đưa thuốc đến tận các tếbào bị bệnh. Tốt hơn cả là trênđường đi, dược chất như là bị bọckín, không tác dụng với bất cứ tếbào nào cả, khi đến khu vực có cáctế bào cần điều trị thì cái vỏ bọcdược chất mới mở ra để dược chấttác dụng. Trong các phần sau ta sẽthấy cụ thể một số trường hợp.Hạt nano chữa bệnh laoBệnh lao do vi trùng lao M-tubercolisis gây ra (loại vi trùngnày do bác sĩ Cock tìm ra nên còngọi là vi trùng Cock). Điểm đặcbiệt của vi trùng lao là có lớp vỏsừng, khó tấn công tiêu diệt. Trướcđây, lao thuộc “tứ chứng nan y”(phong, lao, cỗ, lại) nhưng sau nàycó thuốc trị lao rất hữu hiệu. Tuynhiên, phác đồ điều trị bệnh laophải rất công phu: Uống nhiều thứthuốc trong một thời gian tương đốidài (khoảng 8-9 tháng), nếu sơ suấtuống thuốc không đúng liều lượng,để ngắt quãng thì không nhữngbệnh không lành mà sau này vitrùng kháng thuốc, bệnh khôngchữa được.Công trình nghiên cứu của các nhàkhoa học Nga và Mỹ phối hợp đăngở tạp chí Hô hấp và Y học dựphòng của Mỹ năm 2005 đã chothấy ưu điểm của việc dùng các hạtnano để dẫn thuốc cho hoá trị liệubệnh lao. Ở đây vật liệu thích ứngsinh học và phân huỷ sinh học nhưlipid (chất béo), gelatin, albumin…được dùng để làm thành những hạthay những túi nano đường kính vàocỡ từ hàng chục đến hàng trămnanomet. Các dược chất chuyên đểtrị vi trùng lao được tẩm vào cáchạt nano đó hoặc đặt trong hạt nanorỗng (túi nano).Vì hạt nano nhỏ nên có thể nhờ cáchạt nano này dẫn thuốc vào cơ thểtheo nhiều cách: Tiêm, uống, thậmchí hít thở. Điểm đặc trưng của cáchạt nano là nhỏ, diện tích mặt ngoàilớn nên chứa các dược chất trị laocó thể nhiều gấp 10 lần (so vớithông thường không dùng hạt nano,tính cùng thể tích hoặc khối lượngthuốc). Khi đưa vào cơ thể, do kíchthước nhỏ nên các hạt nano này lenlỏi rất nhanh vào cả các vi quản li timà các hạt to cỡ hàng chụcmicromet không đi qua được. Hơnnữa, do kích thước hạt nhỏ nênchúng vào tận tế bào, len lỏi vàocác hốc nhỏ. Vì hạt nano dẫn thuốclàm bằng chất liệu đã chọn, nênmột mặt chúng không bị đẩy ra(tương thích sinh học -biocompatible), mặt khác, nó bịphân hủy (phân hủy sinh học -biodegradable).Thử nghiệm trên chuột cho thấy,không cần đến 9-10 tháng (nhưngười) mà chỉ cần 6-8 tuần sau khicho uống thuốc (bằng miệng) thì tấtcả vi trùng lao của chuột đã bị tiêudiệt hết.Hạt nano từ chữa ung thưPhương pháp này được công bốtrên tạp chí “Dược học phân tử”ngày 27.7.2006. Ở đây, người tadùng các hạt nano oxyt sắt, bao bọcbởi các phân tử polyme sinh học cóđính thêm kháng thể dễ bám dínhvào tế bào ung thư.Sau khi cho các hạt nano này vàocơ thể, người ta dùng từ trường bênngoài phụ thêm vào để đẩy các hạtnano này chuyển động hướng đếncác tế bào ung thư và bám dính vàođấy. Khi bị tác dụng của sóng điệntừ, các hạt nano oxyt sắt dao độngmạnh, nóng lên, làm tiêu diệt tế bàoung thư. Như vậy là các hạt nano từđược cả kháng thể lẫn từ trườngmột chiều ở ngoài hỗ trợ để đến vàbám dính vào đích (target) là các tếbào ung thư và các hạt nano này chỉnóng lên để tiêu diệt tế bào ung thư,không tiêu diệt tế bào lành. Cáchdùng sóng điện từ mạnh (có thể làánh sáng laser) để làm các hạt từnóng lên, tiêu diệt tế bào ung thưthường được gọi là phương phápđiều trị động lực học ánh sáng(photodynamic therapy).Hạt nano canxi chữa loãng xươngXương rất cần đầy đủ canxi đểcứng cáp. Người có xương thiếucanxi không ...