HỆ THỐNG BỔ THỂ (Kỳ 3)

Sự gắn của C1q vào vị trí liên kết của nó ở phần Fc của phân tử kháng thể tạo ra một biến đổi về hình thái của C1r làm chuyển đổi C1r thành một enzyme serine protease là C1r hoạt động. Sau đó C1r phân cắt C1s thành một enzyme hoạt động tương tự đó là C1s. C1s có hai cơ chất là C4 và C2 (xem hình 6.1). Thành phần C4 là một glycoprotein có 3 chuỗi polypeptide là a, b, và g. C4 được hoạt hoá khi C1s thuỷ phân một mảnh nhỏ (C4a) khỏi các...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
HỆ THỐNG BỔ THỂ (Kỳ 3) HỆ THỐNG BỔ THỂ (Kỳ 3) Sự gắn của C1q vào vị trí liên kết của nó ở phần Fc của phân tử kháng thểtạo ra một biến đổi về hình thái của C1r làm chuyển đổi C1r thành một enzymeserine protease là C1r hoạt động. Sau đó C1r phân cắt C1s thành một enzyme hoạtđộng tương tự đó là C1s. C1s có hai cơ chất là C4 và C2 (xem hình 6.1). Thànhphần C4 là một glycoprotein có 3 chuỗi polypeptide là a, b, và g. C4 được hoạthoá khi C1s thuỷ phân một mảnh nhỏ (C4a) khỏi các đầu tận cùng amine củachuỗi a, bộc lộ ra một vị rí kết hợp ở mảnh lớn (C4b). Mảnh C4b dính vào bề mặtđích xung quanh C1 và sau đó tiền enzyme C2 gắn vào vị trí kết hợp đã được bộclộ ra trên C4b. Tại đây C2 cũng bị enzyme lân cận là C1s phân cắt, mảnh nhỏ(C2a) vừa được tạo ra sẽ khuếch tán đi chỗ khác. Phức hợp C4b2b tạo thành đượcgọi là C3 convertase để nói lên vai trò của nó trong việc làm chuyển đổi cả tiềnenzyme C3 thành dạng enzyme hoạt động. Mảnh nhỏ C4a được tạo ra do phân cắtC4 là một độc tố phản vệ (anaphylatoxin) hay một chất trung gian hoá học củaphản ứng viêm. Mảnh này không trực tiếp tham gia vào chuỗi hoạt hoá bổ thể. Cácmảnh nhỏ của C4, C3 và C5 là các độc tố phản vệ sẽ được trình bầy trong phầntiếp theo. Cấu thành C3 nguyên thuỷ bao gồm 2 chuỗi polypeptide là a và b. EnzymeC3 convertase thuỷ phân mảnh ngắn (C3a) khỏi các đầu tận cùng amine của chuỗia tạo ra C3b. Một phân tử C3 convertase có thể tạo ra trên 200 phân tử C3b, kếtquả là quá trình được khuếch đại một cách mạnh mẽ ở bước này. Một số C3b gắnvào C4b2a để tạo thành phức hợp gồm 3 phân tử là C4b2a3b được gọi là C5convertase. Cấu thành C3b của phức hợp này gắn vào C5 làm thay đổi cấu hìnhkhông gian của C5 do vậy cấu thành C4b2a có thể phân cắt được C5 thành C5a vàC5b. C5a khuếch tán đi còn C5b thì gắn vào C6 để châm ngòi cho sự hình thànhcủa phức hợp tấn công màng theo một trình tự sẽ được mô tả sau. Một số C3bđược tạo ra bởi C3 convertase không kết hợp với C4b2a mà khuếch tán đi rồi phủlên các phức hợp miễn dịch hoặc các kháng nguyên hữu hình. Chức năng opsoninhoá này giúp của C3b sẽ được trình bầy chi tiết trong phần sau. Con đường không cổ điển Thành phần C5b cố định cũng có thể tạo ra được bằng con đường hoạt hoáthứ hai mà không cần phải có kháng thể. Do con đường này được tìm ra sau conđường cổ điển và để phân biệt với con đường cổ điển chúng tôi gọi tên con đườngnày là con đường không cổ điển (mặc dù tên Tiếng Anh của con đường này làalternative pathway có nghĩa là con đường khác như một số tài liệu Tiếng Việtkhác vẫn dùng). Con đường không cổ điển không cần có sự tham gia của khángthể nên nó là một thành phần của cơ chế miễn dịch bẩm sinh. Con đường này liênquan đến 4 protein huyết thanh đó là C3, yếu tố B, yếu tố D và properdin. Khácvới con đường cổ điển là đầu tiên cần phải có kháng thể để hoạt hoá thì trong hầuhết các trường hợp con đường không cổ điển đầu tiên lại được hoạt hoá bởi cácthành phần của bề mặt tế bào khác nhau mà các thành phần này được coi là lạ đốivới túc chủ (bảng 15.2). Ví dụ cả vi khuẩn gram âm lẫn vi khuẩn gram dương đềucó các thành phần của thành tế bào có thể hoạt hoá con đường không cổ điển. Cácthành phần trung gian của con đường không cổ điển được minh hoạ trong hình15.6. Hình 15.6. Hình minh hoạ các thành phần trung gian dẫn đến hìnhthành C5b cố định theo con đường không cổ điển. Phức hợp C3bBb được ổnđịnh nhờ sự gắn vào của properdin. Các phức hợp mầu đậm được gắn vào các bềmặt hoạt hoá. Sự chuyển đổi của C5b cố định thành phức hợp tấn công màng diễnra theo trình tự các phản ứng giống như trong con đường cổ điển đã trình bầy ởhình 15.4. Bảng 15.2. Các yếu tố gây hoạt hoá con đường không cổ điển Các tác nhân gây bệnh và các Các tác nhân không gây bệnhhạt có nguồn gốc từ vi sinh vật Nhiều chủng vi khuẩn gram âm Các phức hợp IgG, IgA và IgE của người Các lipopolysaccharide của vikhuẩn gram âm Các phức hợp IgG của thỏ và chuột lang Nhiều chủng vi khuẩn gram dương Một yếu tố trong nọc rắn hổ Acid techoic của thành tế bào (Cobra venom factor)gram dương Các hồng cầu dị loài (thỏ, chuột, Thành tế bào nấm và nấm men gà)(zymosan) Các chất cao phân tử mang điện Một số virus và tế bào nhiễm virus tích âm (dextran sulfate) Một số tế bào ung thư (Raji) Các hợp chất carbohydrate tinh ...