Hệ thống miễn dịch bẩm sinh nhận diện các vi sinh vật

Tất cả các cơ thể đa bào bao gồm thực vật, động vật không có xương sống, động vật có xương sống đều có những cơ chế đề kháng để tự bảo vệ cơ thể chúng chống lại nhiễm vi sinh vật. Do các cơ chế đề kháng này luôn luôn tồn tại, truyền từ đời này sang đời sau theo di truyền, và từ khi mới sinh ra đã luôn ở trong trạng thái sẵn sàng nhận diện và loại bỏ các vi sinh vật nên chúng được gọi là miễn dịch bẩm sinh (innate immunity). Kiểu miễn...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hệ thống miễn dịch bẩm sinh nhận diện các vi sinh vật Hệ thống miễn dịch bẩm sinh nhận diện các vi sinh vật Tất cả các cơ thể đa bào bao gồm thực vật, động vật không có xương sống,động vật có xương sống đều có những cơ chế đề kháng để tự bảo vệ cơ thể chúngchống lại nhiễm vi sinh vật. Do các cơ chế đề kháng này luôn luôn tồn tại, truyềntừ đời này sang đời sau theo di truyền, và từ khi mới sinh ra đã luôn ở trong trạngthái sẵn sàng nhận diện và loại bỏ các vi sinh vật nên chúng được gọi là miễn dịchbẩm sinh (innate immunity). Kiểu miễn dịch này còn được gọi là miễn dịch tựnhiên (natural immunity hay native immunity). Các thành phần của miễn dịchbẩm sinh tạo thành hệ thống miễn dịch bẩm sinh. Đặc điểm chung của các cơ chếmiễn dịch bẩm sinh đó là chúng nhận diện và đáp ứng lại các vi sinh vật mà khôngphản ứng chống lại các chất không phải của vi sinh vật. Miễn dịch bẩm sinh cũngcó thể được châm ngòi bởi các tế bào của cơ thể bị tổn thương do tác động của cácvi sinh vật. Miễn dịch bẩm sinh có tác dụng ngay khi vi sinh vật xâm nhập vào cácmô của cơ thể còn miễn dịch thích ứng thì cần phải có sự kích thích của vi sinh vậtsau đó hệ thống miễn dịch phản ứng lại sự có mặt của vi sinh vật thì miễn dịchthích ứng mới có tác dụng. Ngoài ra các đáp ứng miễn dịch thích ứng có thể chốnglại các kháng nguyên của vi sinh vật cũng như kháng nguyên không phải của visinh vật. Trong nhiều năm người ta cho rằng miễn dịch bẩm sinh là không đặc hiệu,yếu và không hiệu quả chống lại hầu hết các nhiễm trùng. Tuy nhiên hiện naychúng ta đã biết là miễn dịch bẩm sinh định hướng một cách đặc hiệu tới các visinh vật và là cơ chế đề kháng rất công hiệu ở giai đoạn sớm, có khả năng kiểmsoát và thậm chí loại bỏ được nhiễm trùng trước khi miễn dịch thích ứng có hiệulực. Miễn dịch bẩm sinh không chỉ cung cấp khả năng đề kháng ở giai đoạn sớmmà còn định hướng cho hệ thống miễn dịch thích ứng đáp ứng lại các vi sinh vậtkhác nhau bằng những cách khác nhau sao cho có thể chống lại các vi sinh vật đómột cách hiệu quả nhất. Ngược lại thì đáp ứng miễn dịch thích ứng thường sửdụng các cơ chế của miễn dịch bẩm sinh để loại bỏ nhiễm trùng. Vì thế có mộtmối liên hệ hai chiều chặt chẽ giữa miễn dịch bẩm sinh và miễn dịch thích ứng.Với những lý do đó người ta rất quan tâm tới việc xác định các cơ chế của miễndịch bẩm sinh và tìm cách khai thác những cơ chế này nhằm tối ưu hoá khả năngđề kháng chống nhiễm trùng. Chương này sẽ mô tả các phản ứng đề kháng sớmcủa miễn dịch bẩm sinh nhằm trả lời ba câu hỏi lớn sau. · Hệ thống miễn dịch bẩm sinh nhận diện các vi sinh vật như thế nào? · Các thành phần khác nhau của hệ thống miễn dịch bẩm sinh hoạtđộng như thế nào để chống lại các loại vi sinh vật khác nhau? · Các phản ứng miễn dịch bẩm sinh kích thích đáp ứng miễn dịch thíchứng như thế nào? Hệ thống miễn dịch bẩm sinh nhận diện các vi sinh vật Tính đặc hiệu của miễn dịch bẩm sinh có một số điểm khác biệt so với tínhđặc hiệu của các tế bào lympho là thành phần mấu chốt đóng vai trò nhận diệnkháng nguyên và tạo nên tính đặc hiệu của đáp ứng miễn dịch thích ứng. Các thành phần của miễn dịch bẩm sinh nhận diện các cấu trúc giống nhaugiữa các vi sinh vật khác nhau mà cấu trúc đó không hề có trên các tế bào của cơthể túc chủ. Mỗi thành phần của miễn dịch bẩm sinh có thể nhận diện nhiều vikhuẩn, virus, hoặc nấm. Thí dụ các tế bào làm nhiệm vụ thực bào có các thụ thểdành cho các lipopolysaccharide (viết tắt là LPS và còn gọi là nội độc tố –endotoxin) của vi khuẩn. LPS có ở nhiều loại vi khuẩn khác nhau nhưng không hềcó ở các tế bào của động vật có vú. Các thụ thể khác của tế bào làm nhiệm vụ thựcbào nhận diện các gốc đường mannose ở đầu tận cùng của các glycoprotein; cácglycoprotein của nhiều loại vi khuẩn có phân tử đường mannose ở đầu tận cùngtrong khi đó các glycoprotein của động vật có vú thì ở đầu tận cùng lại là phân tửacid sialic hoặc N-acetylgalactosamine. Các tế bào làm nhiệm vụ thực bào nhậndiện và đáp ứng chống lại các phân tử ARN ở dạng xoắn kép – một dạng thườngthấy ở nhiều loài virus mà không gặp ở các tế bào của động vật có vú, cácnucleotide CpG chưa bị methyl hoá thường thấy ở ADN của vi khuẩn mà khôngthấy ở ADN của động vật có vú. Các phân tử có ở các vi sinh vật là mục tiêu tấncông của miễn dịch bẩm sinh thường được gọi là các kiểu mẫu phân tử(molecular pattern) để ám chỉ chúng là những thành phần giống nhau của các visinh vật cùng loại. Các thụ thể của miễn dịch bẩm sinh nhận diện những cấu trúcchung này được gọi là các thụ thể nhận diện kiểu mẫu (pattern recognitionreceptor). Một số thành phần của miễn dịch bẩm sinh có khả năng bám vào các tếbào của cơ thể túc chủ nhưng được bảo vệ ngăn không bị hoạt hoá bởi các tế bàođó. Chẳng hạn nếu như các protein huyết tương của hệ thống bổ thể bám vào cáctế bào ...