HỆ TIẾT NIỆU

Chức năng chính của bộ máy tiếtniệu là tạo, tích trữ và bài xuất nước tiểu. Cùng với nước tiểu, 80% chất thải chuyển hóa của cơ thể được tống ra ngoài. Ngoài ra hệ tiết niệu còn đóng vai trò quan trọng trong cơ thể là cân bằng nội môi, cân bằng các chất điện giải, đồng thời còn là cơ quan nội tiết: tổng hợp và chế tiết các hormon renin và erythopoietin.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
HỆ TIẾT NIỆU HỆ TIẾT NIỆUI. ĐẠI CƯƠNG:  Chức năng chính của bộ máy tiết niệu là tạo, tích trữ và bài xuất nước tiểu. Cùng với nước tiểu, 80% chất thải chuyển hóa của cơ thể được tống ra ngoài. Ngoài ra hệ tiết niệu còn đóng vai trò quan trọng trong cơ thể là cânbằng nội môi, cân bằng các chất điện giải, đồng thời còn là cơ quan nội tiết: tổng hợpvà chế tiết các hormon renin và erythopoietin. Hệ thống tiết niệu gồm: 2 thận có chức năng lọc, kiểm soát thành phần nước tiểuvà chế tiết một số hormon. Ngoài ra còn có 2 niệu quản, 1 bàng quang và 1 niệu đạo cóchức năng dẫn lưu, tích trữ và bài xuất nước tiểu.II. THẬN: 1 . Tháp thận, 2 .Vùng tủy, 3 . Ðài thận, 4 .Trụ Bertin, 5 . Vùng vỏ. Thận là cơ quan đặc hình hạt đậu nằm sau phúc mạc, cạnh 2 bên cột sống kíchthước 11 x 6 x 3 cm, nặng khoảng 150g, được bọc bởi vỏ xơ mỏng nhiều sợi keo, bờlõm hướng về đường giữa và ra trước gọi là rốn thận chứa mạch máu lớn từ hệ mạchchủ đến thận và hệ thống vận chuyển nước tiểu. Bổ dọc một quả thận ta thấy nhu môthận gồm hai phần: vùng vỏ có màu hồng ở bên ngoài và vùng tủy ở trong có màuvàng. Ở người, tủy thận có khoảng 10 - 18 khối hình nón đáy quay về vùng vỏ cònđỉnh hướng về vùng tủy, lồi vào trong bể thận tạo thành các đài thận. Khối hình nónnày gọi là tháp tủy hay còn gọi là tháp Malpighi. Giữa các tháp tủy vùng vỏ ăn sâu vào tạo thành trụ Bertin. Từ các tháp toả ra vùng ngoại vi những tháp hình tia tủy (tháp Ferrein).  Toàn bộ tháp tủy và khối vỏ thận bao quanh gọi là thùy thận, còn tia tủy là trung tâm của tiểu thùy thận. Thùy thận phân biệt rõ ở phôi thai và mờ nhạt dần theo tuổi.  Đơn v ị cấu tạo thận là nephron hay còn gọi là ống sinh niệu. Mỗi nephron bao gồm: tiểu cầu thận và h ệ thống mao mạch của nó, h ệ thống ống vùng vỏ, vùng tủybao gồ m ống lượn gần, quai Henlé, ống lượn xa và hệ mao mạch. Ống góp, ống nhúthận là phần tiếp nối ống lượn xa. Ngoài các nephron, ống góp nhu mô thận còn mô liên kết nhiều tế bào lưới tạothành mô kẽ thận. 1. Nephron: Trong mỗi thận có khoảng 1 triệu nephron, chiều dài trung bình của một nephron từtiểu cầu thận đến ống góp khoảng 50 mm. Tổng chiều dài nephron có trong một thận là100 km. Mỗi nephron có 2 thành phần chính: Tiểu cầu có cấu trúc hình cầu đường kính 200 micron gồm bao Bowman bao bọc chùm mao mạch tiểu cầu. Bao Bowman có hình chén với 2 lớp biểu mô. Lớp trong gọi là lớp tạng gồm nh ững tế bào có chân (podocyte) ôm lấy các mao mạch của chùm mao mạch tiểu cầu thận. Lớp ngoài là lớp thành được lót bởi lớp biểu mô lát đơn. Giữa hai lớp biểu mô là khoảng trống thông với ống lượn gần gọi là khoang Bowman. Mỗi tiểu cầu thận có 2 cực: cực niệu nơi nối với ống lượn gần, cực mạch nơi tiểuđộng mạch vào và ra. Tiểu động mạch vào tiểu cầu tại cực mạch ngay lập tức chiathành 5 nhánh chính, mỗi nhánh lại tiếp tục phân chia thành 2 - 6 mao mạch tạo mạnglưới chùm mao mạch tiểu cầu. Mao mạch tiểu cầu có các đặc điểm sau: Tế bào nội mô có lỗ thủng nhiều và lớn, đường kính 70 - 90 nm, bào tương trải rộng. Màng đáy mao mạch dày 0,1 micron do hoà nhập bào tương tế bào nội mô và tế bào có chân. Màng đáy bao bọc một mao mạch hoặc một số mao mạch xuất phát từ một nhánh. Giữa các mao mạch có chung màng đáy có những tế bào gian mao mạch chức năng chưa rõ, có thể đóng vai trò như một thực bào làm sạch màng đáy trong quá trình lọc nước tiểu, ngoài ra tế bào gian mao mạch còn có nhiệm vụ nâng đỡ các hệ thống quai mao mạch và có thể kiểm soát dòng máu qua tiểu cầu. Tất cả các mao mạch tiểu cầu bao giờ cũng được các tế bào có chân ô m xung quanh, tạo mối quan hệ chặt chẽ về chức năng. Tế bào có chân (podocyte), kích thước 30 micron, chứa một thân chứa nhân và mộtsố nhánh chính, từ đó phát triển thành rất nhiều nhánh thứ cấp ôm lấy một h oặc một sốmao mạch tiểu cầu. Tế bào có chân có các đặc điểm sau đây: Thân và các nhánh chính không bao giờ áp sát màng đáy, Khoảng cách các nhánh thứ cấp tương đối đều khoảng 25 nm tạo thành khe lọc, Trong bào tương của nhánh thứ cấp có ít bào quan nhưng có nhiều siêu ống và siêu sợi. Dưới kính hiển vi điện tử ta thấy có một màng dày 6 nm căng từ nhánh thứ phát này sang nhánh thứ phát khác. Như vậy hàng rào lọc nước tiểu tiên phát bao gồm: tế bào nội mô mao mạch,màng đáy, các tế bào có chân và tế bào gian mao mạch. Màng đáy trong tiểu cầu chialàm ba lớp: lớp trong suốt ở ngoài và trong chứa sulfat heparan có tác dụng ngănkhông cho các phân tử protein lọc qua màng đáy, lớp đặc ở giữa có nhiều collagen làmnhiệm vụ của một rây lọc vật lý với lỗ lưới khoảng 7nm. Vì thế, bình thường các hạtcó đường kính lớn hơn 10nm không thể qua màng đáy, còn các protein tích điện âm cóphân tử lượng trên 69000 dalton đều không lọc qua màng đáy. Tại cực mạch tiểu cầu có phức hợp đường kính 150 - 250 micron gọi là phức hợpcận tiểu cầu bao gồm: Tế ...