Hiện tượng rủi ro đạo đức trong bảo hiểm y tế tự nguyện ở Việt Nam - Mô hình đánh giá và phân tích

Bài viết "Hiện tượng rủi ro đạo đức trong bảo hiểm y tế tự nguyện ở Việt Nam - Mô hình đánh giá và phân tích" phân tích thực trạng và định hướng giải pháp để giảm bớt rủi ro đạo đức trong BHYT tự nguyện ở Việt Nam được đề cập đến trong bài viết này. Phương pháp phân tích dựa trên tiếp cận mô hình hóa sẽ giúp việc đánh giá hiện tượng được cụ thể hơn. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hiện tượng rủi ro đạo đức trong bảo hiểm y tế tự nguyện ở Việt Nam - Mô hình đánh giá và phân tích HIỆN TƯỢNG RỦI RO ĐẠO ĐỨC TRONG BẢO HIỂM Y TẾ TỰ NGUYỆN Ở VIỆT NAM - MÔ HÌNH ĐÁNH GIÁ VÀ PHÂN TÍCH ThS. Hoàng Bích Phương Đại học Kinh tế Quốc dân Tóm tắt Bảo hiểm y tế tự nguyện là một phần trong hệ thống bảo hiểm y tế (BHYT) ở ViệtNam và hiện tượng lựa chọn ngược với nguyên nhân là rủi ro đạo đức xuất hiện nhưmột vấn đề nổi cộm. Phân tích thực trạng và định hướng giải pháp để giảm bớt rủi rođạo đức trong BHYT tự nguyện ở Việt Nam được đề cập đến trong bài viết này.Phương pháp phân tích dựa trên tiếp cận mô hình hóa sẽ giúp việc đánh giá hiệntượng được cụ thể hơn. Từ khóa: lựa chọn ngược, rủi ro đạo đức, bảo hiểm y tế tự nguyện, mô hình Poisson. Abstract Voluntary health insurance is part of the health insurance system in Vietnam andthe adverse selection with the cause is moral hazard appears as an emerging issue.Analysis and solution oriented to reduce moral hazard in the voluntary healthinsurance in Vietnam is mentioned in this article. Methods of analysis based on themodeling approach will help to assess the phenomenon to be more specific. Key words: adverse selection, moral hazard, voluntary health insurance, thePoisson model. 1. Giới thiệu Sau hơn 20 năm thực hiện chính sách bảo hiểm y tế (BHYT), đã có khoảng 70%dân số cả nước được thừa hưởng quyền lợi từ các chính sách này. Cùng với loại hìnhbảo hiểm y tế bắt buộc, chính sách bảo hiểm y tế tự nguyện đã góp phần mở rộngphạm vi bao phủ bảo hiểm y tế. Cơ cấu diện bao phủ BHYT năm 2008 chiếm 45,6%dân số, trong đó BHYT tự nguyện nhân dân có 2,4 triệu người, chiếm 6,3% người cóthẻ BHYT và chiếm 2,8% dân số cả nước. Năm 2012, do một số đối tượng chuyểnsang nhóm bắt buộc nên số lượng người tham gia BHYT tự nguyện đã giảm đi. Tínhđến năm 2014, vẫn còn trên 30% dân số chưa có thẻ BHYT, đây là tiềm năng để pháttriển BHYT tự nguyện. BHYT tự nguyện là một loại hình bảo hiểm, do vậy một nguyên tắc hoạt độngkhông thể thiếu là “số đông bù số ít”. Chính vì vậy, việc mở rộng đối tượng tham gia 625của BHYT tự nguyện gây ra những khó khăn nhất định cho quá trình triển khai BHYTtự nguyện ở nước ta hiện nay. Lí do là đang xảy ra “sự lựa chọn ngược” (adverseselection) từ cộng đồng người tham gia. Lựa chọn ngược là hiện tượng xuất hiện khimột cá nhân biết mình sẽ gặp những rủi ro về sức khỏe trong tương lai nên đã quyếtđịnh mua bảo hiểm sức khỏe cho mình (Cohen và Siegelmam, 2009). Điều này đingược lại với nguyên tắc hoạt động của BHYT, tức là đông đảo người tham gia đónggóp vào một quỹ chung để chi trả cho số ít những người không may gặp rủi ro mà ởBHYT là rủi ro ốm đau bệnh tật. Nguyên nhân của tình trạng này là xuất hiện “rủi rođạo đức” (moral hazard) khi người dân tham gia BHYT tự nguyện. Rủi ro đạo đứcxuất hiện khi một cá nhân do lo ngại phải chi trả nhiều tiền cho dịch vụ y tế, nên vì lợiích của mình sẽ mua bảo hiểm và khi đã có bảo hiểm họ có thể lạm dụng(Feldstein,1973). Rõ ràng hai hiện tượng này là hậu quả của vấn đề thông tin khôngcân xứng trong hệ thống BHYT tự nguyện, khi cá nhân nắm rõ về tình trạng sức khỏekhông tốt của mình và có hành động trục lợi từ BHYT bằng cách tự nguyện mua thẻ.Điều này xảy ra thường xuyên đã dẫn tới những khó khăn trong BHYT tự nguyện nóiriêng và lộ trình BHYT toàn dân nói chung. Để xây dựng được một chính sách bảohiểm y tế toàn dân hoạt động bền vững, hiệu quả, việc nghiên cứu hành vi của ngườitham gia bảo hiểm sẽ là hết sức quan trọng và cần thiết. Trong tương lai, khi mục tiêubao phủ BHYT rộng khắp cả nước thì vấn đề lựa chọn ngược sẽ không còn được đặt ranữa, tuy nhiên nguyên nhân của nó là rủi ro đạo đức thì vẫn sẽ tồn tại. Do đó bài viếtnày sẽ đề cập đến cả hai hiện tượng để đánh giá vấn đề dưới cả góc độ nguyên nhân vàkết quả. 2. Tổng quan nghiên cứu Rủi ro đạo đức và lựa chọn ngược tạo nên sự thiếu hiệu quả trong thị trường bảohiểm sức khỏe và kết quả là có một mối liên hệ giữa độ mở của các chính sách BHYTvới nhu cầu sử dụng dịch vụ y tế của người dân. Rất nhiều các nghiên cứu thực nghiệmđã đánh giá vấn đề này và sử dụng những phương pháp khác nhau để phân tích hiệntượng. Tuy nhiên, theo Chiappori và Salanie (2000), vấn đề lựa chọn ngược và rủi rođạo đức thường được nghiên cứu đi kèm với nhau do chúng đều là hậu quả của thôngtin không cân xứng trong BHYT. Nếu các nghiên cứu trước đều cho rằng sở dĩ có lựachọn ngược trong BHYT vì các cá nhân sau khi mua bảo hiểm có nhu cầu sử dụngdịch vụ nhiều hơn thì một nghiên cứu của Cogan và cộng sự (2011) cho thị trườngBHYT ở Mỹ lại cho rằng việc người dân đổ xô đi mua BHYT tự ng ...