Hiệu quả của kỹ thuật PCR trong chẩn đoán lao phổi

Trong nghiên cứu này, kỹ thuật PCR đơn mồi đã được sử dụng để phát hiện trình tự đặc hiệu IS6110 của vi khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis từ mẫu đờm của 117 trường hợp nghi mắc lao phổi đến khám và điều trị tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Thái Nguyên. Phương pháp nuôi cấy được sử dụng như là phương pháp chuẩn vàng khi xác định hiệu quả chẩn đoán của kỹ thuật PCR và phương pháp nhuộm soi trực tiếp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hiệu quả của kỹ thuật PCR trong chẩn đoán lao phổiNguyễn Đắc TrungTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ89(01/2): 101 - 104HIỆU QUẢ CỦA KỸ THUẬT PCR TRONG CHẨN ĐOÁN LAO PHỔINguyễn Đắc TrungTrường Đại học Y Dược - ĐH Thái NguyênTÓM TẮTĐể bệnh lao dần được kiểm soát và thanh toán điều quan trọng là phát hiện được nhiều nhất sốngười mắc lao trong cộng đồng và điều trị khỏi cho họ để giảm dần nguồn lây nhiễm. Kỹ thuậtsinh học phân tử là một phương pháp hiệu quả trong phát hiện và xác định các tác nhân vi sinh vậtgây bệnh. Trong nghiên cứu này, kỹ thuật PCR đơn mồi đã được sử dụng để phát hiện trình tự đặchiệu IS6110 của vi khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis từ mẫu đờm của 117 trường hợp nghimắc lao phổi đến khám và điều trị tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Thái Nguyên. Phương phápnuôi cấy được sử dụng như là phương pháp chuẩn vàng khi xác định hiệu quả chẩn đoán của kỹthuật PCR và phương pháp nhuộm soi trực tiếp. Kết quả cho thấy kỹ thuật PCR có độ nhạy 94,4%,độ đặc hiệu 100%, giá trị dự báo dương tính 100% và giá trị dự báo âm tính 88,24%. Trong khi đó,phương pháp nhuộm soi trực tiếp là phương pháp xét nghiệm lao phổ biến hiện nay chỉ có độ nhạy56,32%, độ đặc hiệu 73,33%, giá trị đự báo dương tính 85,96% và giá trị dự báo âm tính 36,67%.Từ khóa: Lao phổi, Mycobacterium tuberculosis, PCR, IS6110ĐẶT VẤN ĐỀ*Ở Việt Nam, bệnh lao vẫn là một bệnh truyềnnhiễm nặng nề, Việt Nam đứng thứ 12 trongsố 22 nước có số người mắc lao cao nhất thếgiới [2], [11]. Hàng năm ước tính có thêm180.000 bệnh nhân lao, trong đó có khoảng6000 bệnh nhân lao đa kháng thuốc vàkhoảng 7400 bệnh nhân lao/HIV. Tuy nhiênchỉ khoảng 60% số bệnh nhân ước tính làđược phát hiện [1]. Như vậy việc tăng cườngkhả năng phát hiện các trường hợp mắc lao vàcác thể bệnh lao là một trong những ưu tiênhàng đầu trong công tác chống lao hiện nay.Ở Việt Nam, chẩn đoán lao phổi vẫn dựa chủyếu phương pháp nhuộm soi trực tiếp đờmtìm được vi khuẩn AFB (lao phổi AFB (+)),tuy nhiên trên thực tế vẫn còn nhiều trườnghợp được chẩn đoán lao phổi AFB (-) khi việcchẩn đoán xác định phải có sự hỗ trợ của kếtquả nuôi cấy hoặc kết quả phim chụp Xquangphổi chuẩn do không tìm thấy vi khuẩn AFBtrong đờm [2]. Trên thế giới, kỹ thuật PCRvới những thường quy riêng đã được sử dụngtại nhiều phòng xét nghiệm để chẩn đoán vàphát hiện sớm những trường hợp mắc lao.Nhiều trình tự gen đặc hiệu đã được sử dụnglàm khuôn mẫu cho phương pháp này như*IS6110, IS1081, IS986, P36, 16S- rRNA,trong đó IS6110 là trình tự được sử dụng phổbiến nhất trong phát hiện vi khuẩn lao bằngphương pháp PCR [3], [5], [6], [11]. Trongnghiên cứu này, kỹ thuật PCR đơn mồi pháthiện trình tự đích IS6110 của vi khuẩn lao đãđược thực hiện. Xác định được hiệu quả củakỹ thuật trong phát hiện vi khuẩn lao giúp tìmđược một phương pháp chẩn đoán mới khắcphục được những hạn chế còn tồn tại củanhững phương pháp chẩn đoán lao thườngdùng hiện nay.ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁPNGHIÊN CỨUĐối tượng nghiên cứu: Các mẫu đờm đượcthu thập từ 117 bệnh nhân nghi mắc lao phổiđến khám và điều trị tại Bệnh viện Lao vàBệnh phổi Thái Nguyên từ tháng 01/2010 đếntháng 02/2011.Phương pháp nghiên cứu: Mẫu đờm đượclấy từ bệnh nhân, bảo quản và xử lý theothường quy. Ba phương pháp phát hiện vikhuẩn lao Mycobacterium tuberculosis trongđờm đã được sử dụng, bao gồm nhuộm soitrực tiếp bằng phương pháp Ziehl- Neelsen,nuôi cấy xác định đặc điểm phát triển của vikhuẩn lao trên môi trường đặc hiệu Ogawa vàphát hiện trình tự đặc hiệu IS6110 của vikhuẩn lao bằng kỹ thuật PCR đơn mồi. Các101Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyênhttp://www.lrc-tnu.edu.vnNguyễn Đắc TrungTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆphương pháp chấn đoán được tiến hành độclập trên những mẫu của đờm bệnh nhân đãqua xử lý. Phương pháp nuôi cấy phát hiện vikhuẩn lao M. tuberculosis được coi như làphương pháp chuẩn vàng trong chẩn đoánphát hiện vi khuẩn. Hiệu quả phát hiện vikhuẩn lao M. tuberculosis trong đờm của kỹthuật PCR và phương pháp nhuộm soi đượcxác định dựa trên độ nhạy, độ đặc hiệu, giá trịdự báo dương tính (GTDBDT) và giá trị dựbáo âm tính (GTDBAT) của kỹ thuật PCR sovới phương pháp chuẩn vàng.KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬNKết quả phát hiện vi khuẩn laoMycobacterium tuberculosis trong đờmBảng 1. Kết quả phát hiện vi khuẩn lao trong đờmKết quả Nhuộm soi Nuôi cấyPCRchẩn đoánn (%)n (%)n (%)Dương tính 57 (48,72) 87 (74,36) 83 (70,94)Âm tính60 (51,28)30 (25,64) 34 (29,06)Trong 117 trường hợp nghi mắc lao phổi,bằng phương pháp nhuộm soi trực tiếp chỉphát hiện được 57 trường hợp (48,72%) có vikhuẩn AFB trong đờm. Vi khuẩn kháng acidAFB được phát hiện trong các mẫu đờm bằngkỹ thuật nhuộm Ziehl- Neelsen theo thườngquy hướng dẫn [1]. Phương pháp nhuộm soitrực tiếp có quy trình thực hiện đơn giản, chokết quả nhanh và chi phí không cao do đó tạiViệt Nam đây vẫn là kỹ thuật xét nghiệm phổbiến nhất dùng trong phát hiện vi khuẩn lao.Với ưu điểm như v ...