Hiệu quả kinh tế của các mô hình áp dụng tiến bộ kỹ thuật trong trồng chè trên địa bàn Thành phố Thái Nguyên

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá hiệu quả kinh tế của các mô hình áp dụng tiến bộ khoa học - công nghệ (KH - CN) trong sản xuất chè của hộ nông dân tại thành phố Thái Nguyên. Số liệu sử dụng cho nghiên cứu được điều tra thực tế 150 hộ nông dân sản xuất chè trên địa bàn thành phố Thái Nguyên. Bằng phương pháp phân tích so sánh lợi ích, chi phí, sự khác nhau trong hiệu quả kinh tế ở các mô hình trồng chè đã được nhận diện.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hiệu quả kinh tế của các mô hình áp dụng tiến bộ kỹ thuật trong trồng chè trên địa bàn Thành phố Thái Nguyên HIỆU QUẢ KINH TẾ CỦA CÁC MÔ HÌNH ÁP DỤNG TIẾN BỘ KỸ THUẬT TRONG TRỒNG CHÈ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN Nguyễn Như Trang1, Nguyễn Thị Lan2, Đặng Phi Trường3 (1),(3) Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên (2) Ban tuyên giáo tỉnh Thái Nguyên Tóm tắt: Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá hiệu quả kinh tế của các mô hình áp dụng tiến bộ khoa học - công nghệ (KH - CN) trong sản xuất chè của hộ nông dân tại thành phố Thái Nguyên. Số liệu sử dụng cho nghiên cứu được điều tra thực tế 150 hộ nông dân sản xuất chè trên địa bàn thành phố Thái Nguyên. Bằng phương pháp phân tích so sánh lợi ích, chi phí, sự khác nhau trong hiệu quả kinh tế ở các mô hình trồng chè đã được nhận diện. Từ khóa: Tiến bộ khoa học công nghệ, sản xuất chè, nông hộ…. 1. Đặt vấn đề nghiên cứu Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ (KH - CN) vào sản xuất là xu thế của các nhà sản xuất trong quá trình hội nhập kinh tế. Kết quả của sự ứng dụng là năng suất sản xuất được nâng cao cũng như chất lượng sản phẩm được cải tiến. Tại Việt Nam cho đến nay, nhiều ý kiến cho rằng sự đóng góp của KH - CN vào tốc độ tăng trưởng nông nghiệp là khoảng 30%. Trong thực tế việc áp dụng các mô hình tiên tiến vào sản xuất nông nghiệp nói chung và sản xuất chè nói riêng không những giúp bà con nông dân tăng năng suất, chất lượng và lợi nhuận mà còn góp phần giảm chi phí sản xuất, giảm ô nhiễm môi trường, hướng tới xây dựng một nền sản xuất nông nghiệp bền vững. Thành phố Thái Nguyên là thành phố thuộc vùng Trung du miền núi phía Bắc, được thiên nhiên ưu đãi một hệ thống đất đai và điều kiện khí hậu thời tiết khá thích hợp cho việc phát triển cây chè. So với các huyện trong tỉnh, thành phố có diện tích chè khá lớn được phân bố chủ yếu ở các xã phía Tây, với vùng trọng điểm là 6 xã: Tân Cương, Phúc Trìu, Phúc Xuân, Phúc Hà, Quyết Thắng,... Hiện nay, cây chè đã trở thành một trong những cây trồng mũi nhọn góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cải thiện đời sống nhân dân. Trong những năm qua, để phát triển bền vững ngành chè, Thành phố đã có nhiều chủ trương, chính sách quan tâm ưu tiên phát triển cây chè, đưa tiến bộ khoa học công nghệ vào sản xuất được coi là khâu đột phá, mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với một số cây trồng khác; năng suất, chất lượng sản phẩm chè ngày càng được cải thiện theo hướng bảo đảm an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc ứng dụng KH - CN vào sản xuất nông nghiệp nói chung và cây chè nói riêng trên địa bàn thành phố còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt trong việc khuyến khích, cổ động bà con nông dân áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật mới cho trồng chè. Wharton (1971) đã chỉ ra 6 lý do giải thích tại sao người nông dân không sẵn lòng áp dụng kỹ thuật mới, trong đó có một lý do được Wharton đề cập đó là “không được chấp nhận về mặt tâm lý”, một biểu hiện của vấn đề này là lo sợ rủi ro. Bên cạnh đó, Jedlicka (1997) đã mô tả việc áp dụng kỹ thuật mới bởi nông dân như là một quá trình gồm 5 giai đoạn: Biết đến kỹ thuật mới; quan tâm; đánh giá phân tích giữa lợi ích và chi phí của việc áp dụng kỹ thuật mới; làm thử nghiệm; áp dụng chính thức trên toàn bộ diện tích. Như vậy, có thể thấy tâm lý e ngại, lo sợ rủi ro là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến quyết định áp dụng tiến bộ của người nông dân trong sản xuất nông nghiệp, vì vậy đánh giá sự thay đổi hiệu quả sản xuất khi áp dụng tiến bộ công nghệ mới, nhằm cung cấp những bằng chứng thiết thực cho bà con nông dân mạnh dạn hơn trong việc áp dụng các tiến bộ KHKT, nhóm tác giả thực hiện nghiên cứu “Hiệu quả kinh tế của các mô hình áp dụng tiến bộ kỹ thuật trong trồng chè trên địa bàn TP Thái Nguyên” đồng thời đề xuất giải pháp đẩy mạnh ứng dụng, chuyển giao tiến bộ KH - CN trong thời gian tới. , 216 2. Phương pháp nghiên cứu 2.1. Phương pháp thu thập số liệu Số liệu thứ cấp được thu thập từ các nguồn: (1) Các báo cáo của Ủy ban nhân dân thành phố Thái Nguyên, Phòng Kinh tế, Trạm Khuyến nông (2) Các trường Đại học/Viện nghiên cứu, các tổ chức khác: các đề tài, dự án nghiên cứu, tài liệu hội thảo có liên quan đến việc ứng dụng TBKT vào sản xuất nông nghiệp, sản xuất chè; (3) Các nhận định, đánh giá của các nhà chuyên môn, quản lý trong lĩnh vực kinh tế nông nghiệp. Để đảm bảo tính khoa học, tính đại diện của số liệu sơ cấp, phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên phân tầng được sử dụng để tiến hành thu thập số liệu. Bước 1: Chọn điểm nghiên cứu. Nghiên cứu lựa chọn 3 địa phương trồng chè có quy mô diện tích lớn và tỷ lệ cao trong áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trên địa bàn TP Thái Nguyên đó là 03 xã: Tân Cương, Phúc Xuân, Phúc Trìu. Bước 2: Xây dựng phiếu điều tra và tiến hành điều tra thử để kiểm tra tính phù hợp của phiếu điều tra, đồng thời hiệu chỉnh phiếu điều tra phù hợp với điều kiện thực tế của địa bàn nghiên cứu. Bước 3: Sau bước hiệu chỉnh phiếu điều tra, tác giả tiến hành điều tra chính thức. Cỡ mẫu theo từng địa bàn cụ thể như sau: Bảng 1: Cỡ mẫu điều tra theo địa bàn khảo sát Tên xóm Số mẫu Tỷ trọng STT Tên xã Thông tin thu thập được chọn được chọn (%) Hồng Thái II 25 16,67 Đặc điểm chung, 1 Tân Cương Đội Cấn 25 16,67 ...